Η Ιστορία γράφεται με αναφορά στις πηγές και στα αρχαιολογικά ευρήματα. Δεν γράφεται από επιτροπές. Ούτε καν από τις συγκλήτους Ακαδημιών
Μέχρι σήμερα ξέραμε ότι η Ιστορία δεν είναι εξ αποκαλύψεως δόγμα. Γράφεται με αναφορά στις πηγές και στα αρχαιολογικά ευρήματα. Κάποιοι άνθρωποι αναζητούν τα γεγονότα, ακόμη και τις λεπτομέρειες των παρελθόντων χρόνων, και με βάση αυτά φωτίζουν τα πεπραγμένα των ανθρώπων. Αυτή η δουλειά είναι συνήθως μοναχική. Η Ιστορία -τουλάχιστον στα δημοκρατικά καθεστώτα- δεν γράφεται από επιτροπές. Ούτε καν από τις συγκλήτους Ακαδημιών. Οι Ακαδημίες τιμούν και στεγάζουν τους ιστορικούς, δεν ποδηγετούν το έργο τους.
Η κ. Μαρία Γεωργιάδου δημοσίευσε πριν από τέσσερα χρόνια μια ογκώδη βιογραφία του μεγάλου μαθηματικού Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή (κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις «Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης»). Στο 1.200 σελίδων βιβλίο αναφέρονται λεπτομερώς όλες οι πτυχές της ζωής του ελληνικής καταγωγής μαθηματικού (ο ίδιος γεννήθηκε στο Βερολίνο και δήλωνε ότι ήταν ελληνικής και γερμανικής εθνικότητας) και φυσικά η περίοδος που έζησε υπό το ναζιστικό καθεστώς.
Οπως προκύπτει από το βιβλίο, ο Κ. Καραθεοδωρή δεν αντιστάθηκε στους ναζί (παρ’ όλο που γνώριζε για τα εγκλήματά τους), ούτε αντέδρασε στη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα (παρ’ ότι είχε φίλους εδώ). Δεν αναφέρεται πουθενά ότι συνεργάστηκε με το Γ΄ Ράιχ. Το καθεστώς, βέβαια, τον τίμησε – προφανώς και για προπαγανδιστικούς λόγους. Το 1944, για παράδειγμα, η Βαυαρική Ακαδημία Επιστημών αποφάσισε την έκδοση των απάντων του. Ή στα 70α γενέθλια του, το όργανο του ναζιστικού κόμματος του αφιέρωσε ένα άρθρο με τίτλο «Ενας σημαντικός μαθηματικός». Ο μαθηματικός δεν συζήτησε μόνο με τον Αϊνστάιν, αλλά είχε και φιλικές σχέσεις με επιφανείς ναζί επιστήμονες.
Επειδή, όμως, κανένα καθεστώς δεν είναι μονολιθικό (ακόμη κι αν είναι ολοκληρωτικό), υπήρχαν και οι αγράμματοι καταδότες του Καραθεοδωρή. Ενας ήταν ο Dr Hitner της «Εθνικοσοσιαλιστικής Ομοσπονδίας Πανεπιστημιακών Διδασκόντων» που γνωμοδότησε με μια ιλαρή επιστολή (η οποία επίσης δημοσιεύεται στο βιβλίο) και αναφερόταν στον Καραθεοδωρή ως «γιο του Τούρκου, από την Κωνσταντινούπολη», ο οποίος μάλιστα έχει «στενές σχέσεις με τον μισοεβραίο [Ελευθέριο] Βενιζέλο»! Γενικώς, από τα στοιχεία του βιβλίου προκύπτει μια ανθρώπινη ιστορία: ένας μεγάλος μαθηματικός στις μυλόπετρες ενός απεχθούς καθεστώτος.
Προξενεί εντύπωση, λοιπόν, η πρωτοφανής απόφαση που εξέδωσε η Σύγκλητος της Ακαδημίας Αθηνών «για την αποκατάσταση της μνήμης του Κ. Καραθεοδωρή». Σ’ αυτή αναφέρεται ότι το βιβλίο εμπεριέχει «ανακριβείς κατηγορίες και αυθαίρετες και μειωτικές για τον Καραθεοδωρή απόψεις».
«Μειωτικές», γιατί; «Ανακριβείς», πώς; Το βιβλίο είναι προϊόν κοπιώδους έρευνας στα αρχεία, που μακάρι να την έκαναν όλοι οι ακαδημαϊκοί του τόπου μας. Αν εμπεριέχει ανακρίβειες αυτό είναι θέμα επιπλέον ιστορικής έρευνας κι όχι ενός φετβά κάποιου συλλογικού οργάνου, έστω κι αν αυτό είναι η Σύγκλητος της Ακαδημίας.
Το βασικότερο, όμως, πρόβλημα που προκύπτει είναι ο ρόλος της Ακαδημίας. Σύμφωνα με τον ιδρυτικό της νόμο, «σκοπός της είναι η καλλιέργεια και η προαγωγή των Eπιστημών». Δεν αναφέρεται πουθενά η προαγωγή της εθνικά ορθής Ιστορίας, ή ότι τέλος πάντων κάποιοι μπορούν να τη θεωρήσουν ως τέτοια…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 16.5.2008