Το συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας επισφραγίζει την στροφή του κόμματος στο κοινωνικό κέντρο. Μόνο που το τελευταίο είναι ένας όρος που χρειάζεται αποσαφήνιση.
Το βασικό πρόβλημα με το «κέντρο» είναι πως πάντα ετεροπροσδιορίζεται από τα άκρα. Ακόμη και στη γεωμετρία! Δεν έχει ποτέ αυτόνομη υπόσταση. Η μετακίνηση ενός ή του άλλου άκρου ταλαντεύει τον κεντρώο χώρο. Στην Ελλάδα, πολιτικά το «κέντρο», εχλευάσθη και από τα δύο άκρα. Η ακραιφνής Δεξιά βάφτισε τους κεντρώους «συνοδοιπόρους των κομμουνιστών», ενώ οι Αριστερά τους χαρακτήριζε «ανθρώπους που ντρεπόταν να είναι Δεξιοί, αλλά φοβόταν να είναι Αριστεροί.» Η αλήθεια βέβαια υπερέβαινε τη χλεύη. Τα κεντρώα κόμματα εξέφραζαν μια πολιτική παρά μια κοινωνική ανάγκη της εποχής. Δεν αμφισβητούσαν το σύστημα (όπως έκανε η Αριστερά), αλλά ήθελαν να το εκδημοκρατίσουν. Το «κέντρο» ιστορικά στη χώρα ήταν η έκφραση των πόθων ενός λαού να υπερβεί τον εμφύλιο πόλεμο. Γι’ αυτό και κατέρρευσε μετά το 1974. Οι δημοκρατικές τομές που έκανε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής αφαίρεσαν από τον κεντρώο χώρο το ζωτικό του αίτημα. Η εμβάθυνση της Δημοκρατίας στη χώρα ήταν το τέλος των κεντρώων κομμάτων.
Στις εποχές του λαϊκισμού στη συνείδηση του λαού «κεντρώος» ήταν ο μη-έξαλλος. Εκείνος που έβλεπε πέρα από τις διαχωριστικές γραμμές, αλλά προσπαθούσε να συνθέσει. Ήταν ο πολιτικά ευπρεπής, εκείνος που δεν πήγαινε ούτε σε «γαλάζια», ούτε σε «πράσινα καφενεία». Το αίτημα της πολιτικής ευπρέπειας όμως δεν κατόρθωσε ποτέ να γίνει πολιτική πρόταση, δηλαδή κόμμα. Και δικαίως. Η πολιτική πρακτική δεν αποτελεί πολιτική πρόταση επίλυσης των προβλημάτων. Οι περισσότεροι των Ελλήνων θέλουν το «σαβουάρ-βιβρ» στις πολιτικές διεργασίες αλλά μυρίζονται πίσω από τις ωραίες προτάσεις και το περιεχόμενο (ή την ανυπαρξία του). Κλασσικό παράδειγμα το εγχείρημα του κ. Δημήτρη Αβραμόπουλου. Ένα κατ’ εξοχήν κεντρώο στη σύλληψή του κόμμα, μόνο που οι καλοί του τρόποι δεν το πήγαν πολύ μακριά. Έλλειπε ο πυρήνας του κόμματος που είναι η έκφραση ενός ζωτικού αιτήματος της ελληνικής κοινωνίας.
Το συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας επισφραγίζει την στροφή του κόμματος στο «κοινωνικό κέντρο». Μόνο που το τελευταίο είναι ένας όρος που χρειάζεται αποσαφήνιση. Τι είναι και πως ορίζεται το περιβόητο «νέο κέντρο»; Φυσικά δεν μπορεί να είναι ο μέσος όρος των εισοδηματικών τάξεων. Δεν μπορεί να ορισθεί όπως το κατά κεφαλήν εισόδημα: προσθέτουμε τα εισοδήματα όλων των πολιτών το διαιρούμε δια 10 εκατομμύρια και στοχεύουμε τις εισοδηματικές τάξεις των 15.000 ευρώ ετησίως. Ούτε μπορεί να ετεροπροσδιοριστεί από τις θέσεις των άλλων κομμάτων. Τέτοιου τύπου συμψηφισμούς έκανε το ύστερο ΠΑΣΟΚ: έβαζε λίγο από ΚΚΕ που ήθελε την κρατικοποίηση των πάντων, λίγο από τις σύγχρονες ανάγκες που απαιτούσαν αποκρατικοποιήσεις και κατέληγε στη μεσοβέζικη μετοχοποίηση. Αυτές οι τεχνικές έδιναν ανάσες, αλλά δεν έλυναν προβλήματα. Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής το είδαμε στις 7 Μαρτίου.
Η ομιλία του κ. Κώστα Καραμανλή στο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας αναγκαστικά είχε ως αποδέκτη τα μέλη του κόμματός του, ειδικά εκείνους που είδαν την 7η Μαρτίου ως αφετηρία νέας καριέρας στον κρατικό μηχανισμό. Οι θέσεις που διατύπωσε για το κόμμα στη νέα περίοδο θα μπορούσαν να έχουν τον τίτλο «τι δεν θα κάνουμε από εκείνα που έκανε το ΠΑΣΟΚ»:
«… Το κράτος δεν κομματικοποιείται και το κόμμα δεν κρατικοποιείται.
Το κόμμα είναι ενεργό τμήμα της κοινωνίας. Είναι σε διαρκή διάλογο με όλους τους πολίτες. Σε διαρκή αμφίδρομη επικοινωνία με ολόκληρη την κοινωνία.
Το κράτος λειτουργεί με βάση τους νόμους. Οι λειτουργοί του δεν αυθαιρετούν, αλλά εφαρμόζουν τους νόμους προς κάθε κατεύθυνση. Δεν υπηρετούν την Κυβέρνηση, αλλά το Δημόσιο, το συλλογικό συμφέρον, υπηρετούν κάθε έλληνα πολίτη.
Μιλούμε για Κυβέρνηση, όχι μόνο της Νέας Δημοκρατίας, αλλά της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Το κράτος συγκροτείται και λειτουργεί χωρίς διακρίσεις, χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς αποκλεισμούς. Στελεχώνεται με βάση την αξιοσύνη…»
Τα παραπάνω όφειλαν να είναι κτήμα όλου του πολιτικού προσωπικού της χώρας. Το γεγονός όμως ότι ο πρωθυπουργός της χώρας αναγκάζεται να επαναλάβει τα αυτονόητα στην κορυφαία διεργασία του κόμματός του σημαίνει ότι απαρχαιωμένες (ΠΑΣΟΚικές θα τις λέγαμε) αντιλήψεις για τις σχέσεις κόμματος-κράτους επιβιώνουν και στο χώρο της Νέας Δημοκρατίας.
Υπ’ αυτή την έννοια το «νέο κέντρο» μπορεί να είναι η συνέχεια του παλιού. Μπορεί να παραμένει ζωντανό το αίτημα του βαθύτατου εκδημοκρατισμού του κράτους. Μόνο που το πρωταρχικό πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας δεν είναι η λειτουργία του κράτους, αλλά το μέγεθός του. Η οικονομική εξίσωση δεν βγαίνει. Η ελληνική κοινωνία δεν έχει τα απαιτούμενα μέσα να συντηρήσει τόση γραφειοκρατία και η γραφειοκρατία αφαιρεί από την κοινωνία πολύτιμους παραγωγικούς πόρους. Σ’ αυτή την αρχή πρέπει να δημιουργηθεί η πλατιά κοινωνική συμμαχία που αναζητά ο κ. Κώστας Καραμανλής. Όχι στη διατήρηση του σημερινού αντιπαραγωγικού μοντέλου. Γι’ αυτό το στόχο χρειάζεται ιδεολογική δουλειά σε βάθος. Το συνέδριο μπορεί αν αποτελέσει αφετηρία τέτοιων προβληματισμών…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 25.7.2004
