Υπάρχουν δύο προβλήματα στην προχθεσινή απάντηση του πρωθυπουργού σχετικά με την υπόθεση του αυθαιρέτου του κ. Σουφλιά.
Αν έγινε κάτι κατανοητό από την προχθεσινή απάντηση του κ. Καραμανλή σχετικά με το αυθαίρετο του υπουργού Περιβάλλοντος και Χωροταξίας, είναι ότι η δημόσια διοίκηση δουλεύει δημοκρατικά: καθυστερεί όλο τον κόσμο εξίσου. Δηλαδή, στην πολεοδομία ισχύει το «αν είσαι και Σουφλιάς με την αράδα σου θα πας».
Υπάρχουν όμως δύο προβλήματα στην προχθεσινή απάντηση του πρωθυπουργού σχετικά με την υπόθεση Σουφλιά. «Εκείνο που έγινε», είπε σε σχετική ερώτηση ο κ. Καραμανλής, «είναι ότι ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ είχε άδεια για δύο σπίτια. Ζήτησε άδεια για ένα, μικρότερο σε συνολικό εμβαδό, ο φάκελος ήταν απόλυτα πλήρης, έμενε μόνο η τυπική έγκριση της αλλαγής της άδειας και αυτό συνήθως γίνεται σε 48 ώρες και για κάποιους ανεξήγητους λόγους κράτησε πάρα πολύ καιρό».
Το πρώτο πρόβλημα είναι ότι το παραπάνω σκεπτικό αποτελεί την αντιστροφή του δόγματος Βουλγαράκη. Ο πρωθυπουργός μάς είπε ότι το αίτημα του υπουργού ήταν καθ’ όλα ηθικό (ζήτησε μάλιστα να χτίσει ένα σπίτι μικρότερου εμβαδού από τα δύο μαζί που είχε άδεια), μόνο που δεν ήταν νόμιμο. Χρειαζόταν μια τυπική διοικητική πράξη της πολεοδομίας ώστε το ηθικό να γίνει και νόμιμο.
Το πρόβλημα όμως με την υπόθεση του κ. Σουφλιά είναι το ίδιο όπως και του κ. Βουλγαράκη, άσχετα αν η εξίσωση καταγράφεται αντίστροφα. Μπορεί το νόμιμο να μην είναι κατ’ ανάγκη και ηθικό, αλλά ούτε το ηθικό είναι κατ’ ανάγκη νόμιμο. Το νόμιμο ορίζεται από ό, τι ψηφίζει η Βουλή και από τις διοικητικές πράξεις. Τελεία και παύλα. Αν αυτές καθυστερούν να εκδοθούν είναι πρόβλημα, το οποίο όμως δεν λύνεται διά της παρανομίας. Αλλιώς, νόμος γίνεται το ηθικό δίκιο του καθενός. Ηθικό δεν είναι το δίκιο του αγρότη να διαμαρτυρηθεί; Είναι παράνομο όμως να κλείνει τους δρόμους. Επειδή λοιπόν η ηθική δεν είναι ακριβής επιστήμη, αν το ηθικό ταυτιζόταν αυτομάτως με το νόμιμο δεν θα υπήρχε στον κόσμο μια έννομη τάξη, αλλά πολλές. Ετσι ακριβώς σχηματίζεται το μπάχαλο στην Ελλάδα: νόμος είναι ό, τι ορίζει ο καθένας ως δίκιο ή ως ηθικό.
Στις σύγχρονες κοινωνίες η ηθική, ακόμη και όταν είναι από όλους κοινά αποδεκτή, δεν παράγει αυτομάτως δίκαιο. Υπάρχει πάντα μια υστέρηση και γι’ αυτόν τον λόγο εφευρέθηκε η πολιτική. Η πολιτική είναι κάτι σαν τη λυδία λίθο που μεταμορφώνει το ήθος σε νόμο. Μέχρι όμως να ολοκληρωθεί η μεταμόρφωση, το παράνομο -ακόμη και αν είναι ηθικό- παραμένει παράνομο. Κατά συνέπεια, το οίκημα του κ. Σουφλιά μπορεί να θεμελιώθηκε ηθικώς, κτίστηκε όμως παρανόμως.
Η πολιτική λοιπόν πρέπει να φροντίζει ώστε το ηθικό αίτημα κάθε πολίτη να γίνεται ταχύτατα νόμιμο· είτε αυτός ονομάζεται Γιώργος Σουφλιάς είτε Ευάγγελος Σπανομαρίας. Και εδώ βρίσκεται το δεύτερο πρόβλημα σε όσα είπε ο πρωθυπουργός. Το ηθικό δεν γίνεται ταχύτατα νόμιμο, με αποτέλεσμα πολλοί πολίτες -μέχρι και κοτζάμ υπουργός- να καταφεύγουν στην παρανομία. Η ολιγωρία όμως των υπηρεσίων δεν νομιμοποιεί την αυτοδικία των πολιτών, δεν νομιμοποιεί την παρανομία.
Δυστυχώς, η ταύτιση του ηθικού με το νόμιμο δεν είναι το χειρότερο στην απάντηση του κ. Καραμανλή. Ο πρωθυπουργός χαρακτήρισε την καθυστέρηση του κράτους, που διαφεντεύει επί 5,5 χρόνια, ως «ανεξήγητη». Δεν ρώταγε έναν πολίτη να που πει ότι είναι κοινός τόπος;
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 23.9.2009