Το γεγονός ότι το «μοντέλο Ηλείας» ήταν τέκνο της προεκλογικής ανάγκης δεν πρέπει να ακυρώσει την κεντρική ιδέα του εγχειρήματος.
Kανείς δεν έχει αντίρρηση για μια διαδικασία που ελαφρύνει τους πολίτες από το βάρος της γραφειοκρατίας. Υπό την έννοια αυτή η χρηματοδότηση των πυρόπληκτων της Ηλείας θα μπορούσε να αποτελέσει μια θεσμική τομή, άσχετα αν προέκυψε τυχαία: η κυβέρνηση υπό το βάρος της ολιγωρίας που επέδειξε στις πυρκαγιές και υπό την απειλή των επερχόμενων εκλογών άρχισε να μοιράζει λεφτά σε όποιον προλάβαινε να τα πάρει. Οταν διαπιστώθηκε ότι γινόταν το «έλα να πάρεις» εφευρέθηκε η απειλή των αναδρομικών ελέγχων.
Το γεγονός όμως ότι το «μοντέλο Ηλείας» ήταν τέκνο της προεκλογικής ανάγκης δεν πρέπει να ακυρώσει την κεντρική ιδέα του εγχειρήματος. Πολλές φορές ενδιαφέροντα πράγματα και χρήσιμες διαδικασίες ανακαλύπτονται τυχαία (και ο Κολόμβος για την Ινδία ξεκινούσε και στην Αμερική βρέθηκε). Και η κεντρική ιδέα είναι μία: οι συναλλασσόμενοι με το κράτος πολίτες θεωρούνται αγαθών προθέσεων μέχρι αποδείξεως του εναντίου.
Γι’ αυτό είναι πιθανότατα καλό που το μοντέλο Ηλείας προκρίνεται και για την επιστροφή του φόρου πετρελαίου θέρμανσης. Λέμε «πιθανότατα» διότι δεν γνωρίζουμε. Τρεις εβδομάδες μετά την εφαρμογή του «μοντέλου» στην Ηλεία δεν ξέρουμε τι απέδωσε. Δεν γνωρίζουμε ποιο ήταν το κόστος και το όφελος της διαδικασίας. Για την ακρίβεια δεν ξέρουμε ούτε πόσοι πήραν τα 3.000 ευρώ, ούτε πόσοι έπρεπε να τα πάρουν. Από δημοσιογραφικές πληροφορίες μάθαμε μόνο ότι περί τους 1.500 τα επέστρεψαν υπό τον φόβο της δικαστικής δίωξης.
Σε κάθε χώρα του κόσμου οι ενέργειες του κράτους αποτιμώνται. Οχι μόνο για να διαπιστωθεί η ορθότητά τους, αλλά για να βελτιωθούν. Μπορεί δηλαδή ένα μέτρο να κινείται προς την σωστή κατεύθυνση, αλλά να πάσχει στην εφαρμογή.
Εκτός αυτού η κατάθεση των στοιχείων στον δημόσιο διάλογο μπορεί να γεννήσει νέες ιδέες για την καλύτερη αντιμετώπιση πιθανών προβλημάτων. Βαδίζοντας στα τυφλά απλώς θα ενισχύουμε τις παθογένειες, που τελικά θα καταργήσουν το βήμα προόδου.
Κάπως έτσι δεν έγινε και με την πυρόσβεση; Πριν από δέκα χρόνια δόθηκε το γενικό πρόταγμα στην Πυροσβεστική. Κάποιες χρονιές πήγε καλά και φέτος άθλια.
Ποτέ δεν καταλάβαμε αν φταίει η κεντρική ιδέα (μπορεί πραγματικά η Πυροσβεστική να είναι ανεπαρκής σε μη-αστικές φωτιές) μπορεί και ο τρόπος που εφαρμόστηκε. Τώρα μάλλον βαδίζουμε σε ανατροπή στα τυφλά. Οπως θα γίνει και στην επόμενη, και στη μεθεπόμενη κ.ο.κ.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 9.10.2007
