Το «Δεν ξεχνώ» είναι ένα σύνθημα που ο κ. Νίκος Δήμου έκανε διάσημο με την εικόνα της ματωμένης Κύπρου στη γραμμή του «Αττίλα». Λέμε ότι «το έκανε διάσημο» διότι στην Ελλάδα περισσεύουν οι όρκοι μνήμης, όπως και η αμνησία.
Οι μεγάλες καταστροφές δημιουργούν μεγάλα κύματα ορκοδοσίας. Το 2007, μια 84χρονη ξεκίνησε, από μια μικρή εστία στην αυλή της, τη μεγάλη πυρκαγιά στην Ηλεία, που άφησε στο διάβα της 63 νεκρούς. Αμέσως μετά άρχισαν οι μεγάλοι όρκοι: «Δεν θα ξανανάψουμε φωτιά στην ύπαιθρο εν μέσω καύσωνα…», «δεν θα αφήνουμε σκουπίδια που αυταναφλέγονται στα δάση…», «η ΔΕΗ θα κοιτάξει τους μετασχηματιστές της για να μη σπινθηροβολούν…», «οι Περιφέρειες θα καθαρίζουν τα περιαστικά άλση για να μη βρίσκει η φωτιά καύσιμη ύλη…» κ.λπ.
Τότε γράφαμε ότι «το χειρότερο είναι πως και από αυτήν την καταστροφή δεν θα μάθουμε… Θα καταραστούμε τους εμπρηστές, το σύστημα, την “κακούργα κενωνία” για να αποσείσουμε τις ευθύνες μας. Ενα μόνο δεν θα κάνουμε. Να ελέγξουμε ψύχραιμα την κατάσταση, να δούμε πού υπήρξαν λάθη και παραλείψεις και να τα διορθώσουμε. Και αύριο που θα έρθει –φευ!– η μεγαλύτερη καταστροφή, θα κάνουμε τα ίδια για να ξεμπερδέψουμε πρόχειρα και μ’ αυτήν» («Καθημερινή», 25.8.2007).
Ενδεκα χρόνια μετά την Ηλεία όλα είχαν ξεχαστεί. Η μεγάλη φωτιά του 2018 ξεκίνησε από κάποιον που έκαιγε κλαδιά στην αυλή του, πήρε γρήγορα διαστάσεις επειδή τα περιαστικά δάση ήταν γεμάτα ξερόκλαδα και στο τέλος θρηνήσαμε 102 ανθρώπους, επειδή δεν υπήρχε σχέδιο εκκένωσης του απειλούμενου οικισμού.
Τα τρία χρόνια είναι λίγα· λιγότερα από τα ένδεκα. Οι θύμησες από την τραγωδία στο Μάτι είναι νωπές και σίγουρα έπαιξαν βαρύνοντα ρόλο στην επιχείρηση αντιμετώπισης των φετινών πυρκαγιών. Αυτό ορθώς χαιρετίστηκε ως ένδειξη «μνήμης του κράτους», αν και πρέπει να κρατάμε μικρό καλάθι για να ξανασυζητήσουμε το θέμα το 2029. Τώρα όμως υπάρχει κι ένα έμμεσο αίτημα για λήθη με σοφιστείες του στυλ «μη μιλάτε για το Μάτι» και «αυτοί μόνο να εκκενώνουν ξέρουν».
Το τελευταίο μπορεί να είναι αληθές, αλλά θα το μάθουμε αφού περάσει το κακό. Ο απολογισμός των χειρισμών δεν μπορεί να γίνει πάνω στη βράση από τους ειδήμονες του πληκτρολογίου και των κομματικών γραφείων. Ηδη ο πρωθυπουργός εξήγγειλε ότι θα ξεκινήσει την αξιολόγηση της πυροσβεστικής προσπάθειας, όχι για να τιμωρηθούν κάποιοι (όπως είναι το αντεπιχείρημα σε κάθε αξιολόγηση των δράσεων του Δημοσίου), αλλά για να αποκτήσει μνήμη το κράτος. Το Μάτι δεν πρέπει να ξεχαστεί, ούτε η Εύβοια. Το «αυτοί μόνο να εκκενώνουν ξέρουν» έχει την απάντηση ότι «αυτοί τουλάχιστον έμαθαν αυτό». Το ζήτημα είναι να μάθουν όλοι να είναι πιο αποτελεσματικοί και στις εκκενώσεις, και στην πρόληψη, και στην κατάσβεση.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 10.8.2021
