Η Δημοκρατία παράγει καλύτερα αποτελέσματα διότι «χρονοτριβεί» εξετάζοντας ενδελεχώς περισσότερες επιπτώσεις ενός νομοθετήματος.
Πρέπει να δεχθούμε ότι οι απανωτές αναθεωρήσεις που κάνει ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης στην πρόταση νόμου για τη «Διαύγεια», δείχνει αν μη τι άλλο ότι δεν υπάρχει πρόθεση κατάργησής της, όπως φοβήθηκαν κάποιοι· δικαιολογημένα εν πολλοίς, αφού οι πολίτες κάηκαν στον χυλό της «βελτίωσης» του ΑΣΕΠ που είχε κάνει το 2005 ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος. Η παθιασμένη συζήτηση όμως περί της πρότασης και οι αλλαγές που έκανε ο κ. Μητσοτάκης αναδεικνύει κάτι περισσότερο και μεγαλύτερο. Την αξία της διαβούλευσης των νομοθετικών πρωτοβουλιών κάθε κυβέρνησης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πρόταση για αλλαγή της Διαύγειας ήταν πρόταση προς συζήτηση, και όχι ψηφισμένος νόμος.
Κακά τα ψέματα: δεν υπάρχει υπουργός, ούτε επιτροπή, μηδέ γραφειοκρατικός μηχανισμός που θα παράγει την καλύτερη δυνατή πρόταση. Ακόμη και όταν οι προθέσεις είναι αγαθές μπορεί να υπάρξουν αβλεψίες, διφορούμενες ερμηνείες μιας διατύπωσης, οι οποίες θα χρησιμοποιηθούν για να ακυρώσουν το πνεύμα και τις επιδιώξεις του νομοθέτη. Ετσι κι αλλιώς ισχύει πάντα αυτό που παρατήρησε ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον: «δεν πρέπει να εξετάζουμε τους νόμους μόνο υπό το πρίσμα των θετικών που θα επιφέρουν αν εφαρμοστούν σωστά, αλλά και υπό το πρίσμα των αρνητικών παρενεργειών, αν εφαρμοστούν λάθος».
Φυσικά, πολλές από τις ατέλειες μπορούν να διορθωθούν από την ενδοκυβερνητική διαβούλευση κι εδώ πρέπει να θυμίσουμε πόσο μακροχρόνια ευεργετικό είναι να γίνονται υπουργικά συμβούλια και μάλιστα υιοθετώντας τους νεωτερισμούς τους οποίους πολλοί ελεεινολόγησαν, όπως ήταν η διπλή ανάγνωση των νομοσχεδίων που εισήγαγε η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου.
Αλλά ακόμη και η ενδοκυβερνητική διαβούλευση δεν είναι αρκετή για ένα απλό λόγο: οι διαφορετικές οπτικές που φέρνουν οι πολίτες στη διαβούλευση ενός νομοθετήματος μπορούν να προλάβουν διάφορες αρνητικές επιπτώσεις που αυτό μπορεί να έχει. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και οι επιχειρήσεις, ειδικά νέων τεχνολογιών, -που δεν έχουν καμιά ανάγκη δημοκρατικής νομιμοποίησης των αποφάσεών τους- υιοθετούν όλο και περισσότερο πρακτικές διαβούλευσης για τα προϊόντα που προωθούν στην αγορά. Αυτά που παρατηρούν οι χρήστες, οι νέες ιδέες που διατυπώνουν είναι εξαιρετικά πολύτιμα για την επιτυχία του προϊόντος.
Η διαβούλευση δεν είναι απλώς μια τυπική διαδικασία για την εμβάθυνση της Δημοκρατίας, αν και βοηθά και προς αυτή την κατεύθυνση· η συμμετοχή έστω διά παρατηρήσεων στη νομοθέτηση νομιμοποιεί περαιτέρω την όποια απόφαση. Είναι πρωτίστως εργαλείο για την καλύτερη νομοθέτηση. Εχει όμως την εγγενή ασθένεια της Δημοκρατίας, αυτό που πολλοί θα ονόμαζαν «χασομέρι». Είναι διαφορετικό να αποφασίζει ο ελέω θεού Μονάρχης (οι αποφάσεις λαμβάνονται σε μηδενικό χρόνο)· πιο χρονοβόρος είναι η διαδικασία διά της ψήφισης στο κοινοβούλιο· και ακόμη πιο χρονοβόρος η διαβούλευση.
Κατά κάποιο τρόπο η Δημοκρατία παράγει καλύτερα αποτελέσματα διότι «χρονοτριβεί» εξετάζοντας ενδελεχώς περισσότερες επιπτώσεις ενός νομοθετήματος. Αυτή είναι η δύναμή της μακροχρόνια, αλλά και η αχίλλειος πτέρνα της βραχυχρόνια. Οι καθυστερήσεις της γίνονται επιχείρημα των λαϊκιστών που ακυρώνουν την ουσία της Δημοκρατίας, ζητώντας κάποιον Φύρερ να αποφασίζει χωρίς πολλά, πολλά…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 9.10.2013
