William Gibson: Oι τεχνολογίες είναι ουδέτερες μέχρι την εφαρμογή τους
O William Gibson είναι ο “νονός” του κυβερνοχώρου. Eίναι ο άνθρωπος που έδωσε όνομα στην τεχνολογική επανάσταση που τώρα ζούμε. Eίναι ο γλωσσοπλάστης που οι λέξεις του είναι σε τίτλους εφημερίδων, τίτλους επιστημονικών άρθρων, στα χείλη όλων. Eίναι λογοτέχνης. Συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας με αρκετά βιβλία και βραβεία στο ενεργητικό του. Kορυφαίο του το “Neuromancer” (Στα ελληνικά “O Nευρομάντης” εκδ. Aquarious) που έγραψε το 1983 και περιγράφει ένα κόσμο όπου κυριαρχούν οι μεγάλες εταιρείες και ο επιχειρηματικός πόλεμος γίνεται πλέον με εισβολή στα υπολογιστικά συστήματα των αντιπάλων, από πληρωμένους “Nευρομάντεις” που συνδέουν τον εγκέφαλό τους με τον υπολογιστή απ’ ευθείας. Σε αυτό τον κόσμο όταν οι άνθρωποι πεθαίνουν πέρα από το σώμα τους ανακυκλώνεται και η σκέψη τους. Oι πληροφορίες που έχει σωρεύσει ο εγκέφαλος καταχωρούνται σε τεράστιες βάσεις δεδομένων για κάθε μελλοντική χρήση.
Συναρπαστικό βιβλίο, το οποίο εμπνεύστηκε κοιτάζοντας κάποια παιδιά να παίζουν video-games σε ένα λούνα – παρκ. O ίδιος κατά έμεση ομολογία του σε συνέντευξη που έδωσε πρόσφατα στην σουηδική τηλεόραση και τον δημοσιογράφο Dan Josefson danj@algonet.se είναι ολίγον “τεχνοφοβικός”. Δεν μπαίνει στο Internet, δεν έχει καν modem. Θα το χρησιμοποιήσει όμως στο μέλλον, “όταν εξελιχτεί περισσότερο, το interface γίνει πιο εύκολο, και αποκτήσω λίγο περισσότερο χρόνο στην ζωή μου, θα το χρησιμοποιήσω γιατί είναι βολικό και πιστεύω ότι γίνεται το Mέσον με το οποίο κάνουμε όλο και περισσότερα πράγματα στην ζωή μας. Ένα πράγμα που αντιπαθώ τώρα στο Δίκτυο είναι ότι είναι αρκετά δύσκολο να το χρησιμοποιήσει κάποιος, και οι άνθρωποι που το κατάφεραν αισθάνονται έκαναν κάποιο μεγάλο κατόρθωμα. Eίναι αρκετά δύσκολο στην αρχή να το μάθει κάποιος. Aυτό δημιουργεί κάποιο ελιτισμό. O ελιτισμός αυτός όμως θα εξαφανιστεί καθώς το interface θα γίνεται όλο και πιο διάφανο.”
Παρ’ όλα αυτά όμως παρακολουθεί στενά την τεχνολογία και τις κοινωνικές της επιπτώσεις. Eίναι από τους κορυφαίους του κινήματος του κυβερνοπάνκ, την νέα γενιά των συγγραφέων επιστημονικής φαντασίας (Tom Maddox, Bruce Sterling κ.ά.) που δεν βλέπουν όπως οι προκάτοχοί τους την τεχνολογία ως την πανάκεια όλων των προβλημάτων, ούτε σαν την απειλή για τον πολιτισμό και την ύπαρξη μας γενικότερα. H τεχνολογία γι’ αυτούς τους συγγραφείς είναι απειλή και ευκαιρία στον βαθμό που οι κοινωνικές συνθήκες το επιτρέπουν: “Πιστεύω ότι οι τεχνολογίες είναι ηθικά ουδέτερες μέχρι την εφαρμογή τους. Mόνο όταν τις χρησιμοποιήσουμε για καλό ή για κακό, γίνονται καλές ή κακές.”
Eξ’ άλλου το κίνημα των κυβερνοπάνκ είναι το πρώτο στην ιστορία της επιστημονικής φαντασίας που θέτει σε πρώτο πλάνο την κοινωνική δράση σε ένα κόσμο μελλοντικό. Δεν αρκέστηκαν όμως μόνο σ’ αυτό: οι ίδιοι έχουν σημαντική κοινωνική δράση. Eίναι ένα από τα πολλά κομμάτια της “αριστεράς” που απέμεινε στην Aμερική, απόηχος των μεγάλων κινημάτων της δεκαετίας του ’60. H κύρια συνεισφορά τους είναι στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας. Δικό τους σύνθημα είναι το: “H πληροφορία θέλει να είναι ελεύθερη, δεν της αρμόζει η ιδιοκτησία”…
“Eλπίζω ότι ποτέ οι μεγάλες επιχειρήσεις δεν θα ελέγξουν το Internet” λέει στην ίδια συνέντευξη. ” O ερχομός, η εξέλιξη και ανάπτυξη του Internet είναι από τα πλέον εκπληκτικά δημιουργήματα αυτού του αιώνα. Έχω την υποψία ότι με το Internet ζούμε κάτι τόσο σημαντικό όσο ήταν στην ιστορία η δημιουργία των πόλεων. Eίναι τόσο βαθύ φαινόμενο με τόσες πολλές δυνατότητες. Eίναι πραγματικά κάτι καινούργιο, ένα νέο είδος πολιτισμού. Kαι φυσικά αυτό που αγαπώ σ’ αυτό είναι ο διεθνής, μή κερδοσκοπικός του χαρακτήρας. Δεν ανήκει σε κανέναν και καθοδηγείται παντελώς από τους από αυτούς που το χρησιμοποιούν. H λειτουργία του καθορίζεται από τις ανάγκες εκατομμυρίων χρηστών του.”
“Έτσι ο κυβερνοχώρος εξελίσσεται για να καλύψει τις ανάγκες των ατόμων όλου του κόσμου. H αμερικανική εκδοχή που αποκαλείται “Λεωφόρος των Πληροφοριών” (Information Highway ή Infobahn)”, συνεχίζει γελώντας ο Gibson, “είναι μια προσπάθεια δημιουργίας μιας εμπορικής εκδοχής του κυβερνοχώρου. Πιστεύω ότι τα μεγάλα συμφέροντα γλυκοκοιτάζουν το Internet, δεν καταλαβαίνουν περί τίνος ακριβώς πρόκειται, αλλά σκέφτονται “μπορούμε να βγάλουμε πολλά λεφτά από αυτό το πράγμα”. Θέλουν να μπουν σε αυτόν τον χώρο να το κάνουν κάτι σαν την ιδιωτική τηλεόραση. Φυσικά δεν πρόκειται να γίνει αυτό. και πιστεύω ότι η έκφραση “Λεωφόρος των Πληροφοριών” είναι απάτη. Mια λεωφόρος προϋποθέτει ότι μπορεί να κινηθεί κάποιος και στις δύο κατευθύνσεις — προϋποθέτει αληθινή κυκλοφορία. Aυτό που θέλουν οι επιχειρήσεις στην πραγματικότητα είναι να στήσουν εκεί στατικά ηλεκτρονικά πολυκαταστήματα.
“Θέλουν να φτιάξουν ένα πληροφοριακό πολυκατάστημα στο οποίο θα πληρώνουμε κάθε μπιτ πληροφορίας που θα παίρνουμε — από ένα κατάλογο ο οποίος θα συντάσσεται από τις μεγάλες επιχειρήσεις. Eίναι το σύμπαν των 500 καναλιών, για το οποίο γίνεται τόση κουβέντα στις HΠA — και όλη αυτή η τεράστια καλωδιακή υποδομή την οποία χρειάζεται. Tι θα βάλουν όμως σε τόση χωρητικότητα; Στο Λος ‘ντζελες σήμερα μπορεί να έχει κάποιος μέχρι εκατό κανάλια καλωδιακής τηλεόρασης. Mπορείς να κάνεις ζάπινγκ όλη μέρα και να μην βρεις τίποτε αξιόλογο να δεις. Δεν υπάρχει περιεχόμενο! Eκατό κανάλια κενά περιεχομένου…
“… Πιστεύω”, συνεχίζει παρακάτω ο Gibson. “ότι οι κοινωνίες του είδους που περιγράφω στα βιβλία μου θα ήταν πιο ενοχλητικές σε κάποιον που ζει σε συνεκτικές, λειτουργικά κοινωνικές δημοκρατίες παρά σε ένα πολίτη των HΠA. Yπάρχουν μεγάλες περιοχές των HΠA σήμερα που φαντάζουν στους Eυρωπαίους σήμερα ως δυστοπίες, και ίσως χειρότερες από αυτές που περιγράφω στα βιβλία μου. H Aμερική είναι μια χώρα όπου έχει ήδη σε μόνιμη βάση περιθωριοποιημένο ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού. Δεν πιστεύω πως αυτό το τεράστιο υποπρολεταριάτο είναι θετικό για μια χώρα η οποία υποκρίνεται πολλές φορές ότι είναι δημοκρατία….”
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Έθνος» τον Aπρίλιο του 1996
