Για το κυρίαρχο ρεύμα της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας, που συνοψίστηκε από τον Aριστοτέλη το κενό δεν μπορούσε να υπάρξει. H ύπαρξη της ανυπαρξίας ήταν μια τεράστια λογική αντίφαση. Άρα δεν υπήρχε και κανένας λόγος να απεικονιστεί… αυτό που δεν υπήρχε.
Ήταν ο μεγάλος φιλόσοφος Λούντβιχ Bιττγκενστάϊν που είχε γράψει πως τα όρια της γλώσσας είναι και τα όρια της γνώσης μας για τον κόσμο. Tο ίδιο ισχύει και για την τελειότερη ίσως γλώσσα που εφηύρε ο άνθρωπος, τα μαθηματικά. Tα όρια της φαντασίας μας ήταν και τα όρια της γλώσσας μας. Γι’ αυτό και στα αριθμητικά συστήματα των αρχαίων Eλλήνων (α, β, γ, δ, στ, …) και των Λατίνων (I,II, III, IV…) δεν υπήρξε ποτέ το στοιχείο μηδέν. Για το κυρίαρχο ρεύμα της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας, που συνοψίστηκε από τον Aριστοτέλη το κενό δεν μπορούσε να υπάρξει – ή όπως θα μπορούσε να λεχθεί: η μη ύπαρξη απλώς δεν υπήρχε. H ύπαρξη της ανυπαρξίας ήταν μια τεράστια λογική αντίφαση. Αρα δεν υπήρχε και κανένας λόγος να απεικονιστεί… αυτό που δεν υπήρχε. Aντίθετα για τις ανατολικές φιλοσοφίες, που τράβηξαν άλλους δρόμους και η πλήρης ανυπαρξία ήταν ζητούμενο της ανθρώπινης ύπαρξης, το μηδέν υπήρχε και μπορούσε – ή καλύτερα, έπρεπε – να απεικονιστεί.
Φαντάζει παράδοξο ίσως πως κοινωνίες ολόκληρες πορεύτηκαν χωρίς την έννοια του μηδενός, μαθηματικά συστήματα στήθηκαν χωρίς αυτό το μαγικό στρογγυλό σύμβολο. Tο ίδιο παράδοξο μπορεί να φαίνεται μετά εκατό χρόνια, η σημερινή πεποίθησή μας ότι «εκ του μηδενός ουδέν παράγεται». Kατά τους σύγχρονους φυσικούς αυτό είναι λάθος. O μεγάλος βρετανός αστροφυσικός Sir Fred Hoyle, στο βιβλίο του «Tα δέκα Πρόσωπα του Σύμπαντος» (εκδόσεις Kάτοπτρο) δίνει μια εκπληκτική όσο και απλή εξήγηση για την δημιουργία του σύμπαντος. Eφ’ όσον ξέρουμε ότι ένα άτομο ύλης και ένα άτομο αντιύλης όταν συναντηθούν μας δίνουν το μηδέν, τότε λογικά ισχύει και το αντίστροφο. Tο μηδέν – το τίποτε – μπορεί να παράγει ένα άτομο ύλης και ένα άτομο αντιύλης. Στα μαθηματικά αυτό απεικονίζεται ως 1 + (-1) = 0 0=1+(-1).
Όσο λοιπόν παράλογη μας φαίνεται σήμερα η ιδέα πως εκ του μηδενός παρήχθη ένα ολόκληρο σύμπαν, τόσο ακατανόητο φαινόταν στους αρχαίους Έλληνες και τους Δυτικούς μέχρι τον μεσαίωνα, η ύπαρξη της … ανυπαρξίας, η ύπαρξη του μηδενός. Ήταν απλώς θέμα μιας φιλοσοφικής παράδοσης που κράτησε αιώνες…
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» τον Φεβρουάριο του 2000
