Οι μηχανισμοί της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ έχασαν το πελατειακό κράτος που διαχειρίζονταν και ακόμη δεν απέκτησαν ρόλο.
Από το 2003 ο κ. Γιάννης Βούλγαρης επεσήμανε ότι «η Ελλάδα πέτυχε τον στόχο της ΟΝΕ υποβαλλόμενη σε ένα κλίμα δημοσιονομικής πειθαρχίας χωρίς ιδιαίτερες εισοδηματικές θυσίες για την πλειονότητα των μισθωτών, χωρίς όμως επίσης τις ουσιαστικές ρυθμίσεις στους τομείς εκείνους που θα ενίσχυαν τη συνολική αποδοτικότητα του παραγωγικού συστήματος… Ο στόχος λοιπόν επιτεύχθηκε, έμεινε όμως ένα σημαντικό αναπτυξιακό και μεταρρυθμιστικό έλλειμμα» («Η πρόκληση της ηγεμονίας», εκδ. Πόλις). Αυτή δυστυχώς ήταν η μήτρα της ελληνικής κατάρρευσης το 2010. Η χώρα μπήκε στο σαλόνι της νομισματικής ένωσης με το σπαθί τής μερικής λιτότητας. Διόρθωσε τα νούμερα της οικονομίας, αλλά δεν προχώρησε στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που θα έκαναν την παραμονή της εκεί βιώσιμη. Με το πρώτο φύσημα του αέρα, τα πλεονεκτήματα της ΟΝΕ έγιναν θηλιά στον λαιμό της ελληνικής οικονομίας.
Κάπως έτσι έγινε και η μεταρρύθμιση του ευρωεκλογικού συστήματος. Δεν ήταν απλώς βιαστική και πρόχειρη επειδή ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος δεν μπορούσε να χειριστεί τη διαμόρφωση του ευρωψηφοδελτίου της «Ελιάς». Ηταν και επιφανειακή. Η χώρα φόρεσε το ένδυμα της λαϊκής συμμετοχής διά του σταυρού προτίμησης με ένα σημαντικό μεταρρυθμιστικό έλλειμμα. Σε όλη τη Δυτική Ευρώπη η κρίση των πολιτών φιλτράρεται πρώτα από την κρίση των κομμάτων, τα οποία διαλέγουν με δημοκρατικές διαδικασίες τους υποψηφίους. Η ελληνική αλλαγή του εκλογικού νόμου ήταν σαν την ένταξή μας στην ΟΝΕ. Παρουσιάστηκε ως μεγάλη δημοκρατική κατάκτηση, αλλά κουβαλάει τις αμαρτίες των αρχηγικών κομμάτων. Μπορεί να μην επιλέγει ο αρχηγός τη σειρά εκλογής, αλλά είναι οι κομματικές καμαρίλες που επιλέγουν ποιος θα εκτεθεί. Κι απ’ ό,τι βλέπουμε στα ευρωψηφοδέλτια, οι επιλογές δεν είναι καλύτερες από εκείνες των αρχηγών. Ο λαός με την υπερψήφιση των «προβεβλημένων» απλώς θα επισφραγίσει τις κακές επιλογές των κομμάτων και πιθανότατα θα έχουμε τη χειρότερη ευρωβουλευτική ομάδα στα 33 χρόνια παρουσίας μας στο Στρασβούργο.
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι οι συμμετοχικές διαδικασίες θέλουν κι επιδέξια κόμματα. Τέτοια δεν υπάρχουν σήμερα, με εξαίρεση εν μέρει τον ΣΥΡΙΖΑ. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης κρατάει αυτήν τουλάχιστον την παράδοση της ανανεωτικής Αριστεράς, αλλά οι εσωτερικές διαδικασίες πνίγονται στα άλλα θεμελιώδη ζητήματα που δεν έχει ξεκαθαρίσει, όπως είναι ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της χώρας. Οι μηχανισμοί της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ έχασαν το πελατειακό κράτος που διαχειρίζονταν και ακόμη δεν απέκτησαν ρόλο. Θα χρειαστούν πιθανώς χρόνια για να γίνουν από μηχανισμοί διευθέτησης μικροσυμφερόντων εκφραστές της κοινωνίας.
Ο κ. Βούλγαρης, στο ίδιο βιβλίο, προφήτευσε ότι «η Ελλάδα θα υποχρεωθεί να περάσει από τον hardware εκσυγχρονισμό της ΟΝΕ σε έναν software εκσυγχρονισμό. Από την επίτευξη των “χονδροειδών” δεικτών προσαρμογής, στην ανάγκη διάχυτων λειτουργικών και θεσμικών αλλαγών που θα μεταβάλουν τις συνήθειες μεγάλων στρωμάτων της διοίκησης και της κοινωνίας…». Το ίδιο θα αναγκαστούν να κάνουν και τα κόμματα. Από τον hardware «δημοκρατικό εκσυγχρονισμό» διά του σταυρού προτίμησης, θα αναγκαστούν να κάνουν εκείνες τις λειτουργικές και θεσμικές αλλαγές που θα μεταβάλουν τις συνήθειες των κομματικών στελεχών. Μέχρι τότε όμως;
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 18.4.2014