Οι ανεξάρτητες αρχές είναι μια κατάκτηση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Είναι μια μορφή αποκέντρωσης της εξουσίας του κράτους.
Πολλές φορές βγάζουμε γενικά συμπεράσματα εκ του μερικού. Αυτό πιθανώς να οφείλεται στη δομή της ενημερωτικής διαδικασίας. Τείνουμε να ξεχνάμε ότι τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης είναι ο αντίστροφος καθρέφτης της πραγματικότητας. Ενώ το σύνηθες είναι να δαγκώνουν οι σκύλοι τον άνθρωπο, είδηση πάντα γίνεται ο άνθρωπος που θα δαγκώσει σκύλο. Αυτό πολλές φορές προσλαμβάνεται ως η ακριβής αποτύπωση της πραγματικότητας. Αρκετοί νομίζουν ότι είναι κοινός κανόνας οι άνθρωποι να δαγκώνουν σκύλους.
Το παραπάνω δεν είναι λεκτικό εύρημα. Αποτυπώθηκε πραγματικά το 1998 σε ένα χωριό της Πιερίας, όταν οι δημοτικές αρχές απαγόρευσαν την κυκλοφορία των Αλβανών οικονομικών μεταναστών μετά τις 8.00 το βράδυ. Τότε, στο ερώτημα των δημοσιογράφων «γιατί τους απαγορεύσατε να κυκλοφορούν; Είχατε κρούσματα εγκληματικότητας;», κάποιος απάντησε: «στο χωριό μας όχι, αλλά δεν βλέπετε στην τηλεόραση τι γίνεται με τους Αλβανούς;» Η μερική αποτύπωση της πραγματικότητας που κάνουν τα ΜΜΕ (ειδικά τα τηλεοπτικά κανάλια), συν ο ρατσισμός που εδράζεται στην άγνοια, είχε πραγματικά αποτελέσματα στη ζωή μερικών δεκάδων ανθρώπων.
Είχαμε λοιπόν την πρώτη καταγγελία για κρούσμα διαφθοράς σε μια ανεξάρτητη αρχή. Θλιβερό, αλλά αναμενόμενο. Μπορεί να παρουσιαστεί σε κάθε ρυθμιστικό μηχανισμό. Εξ αυτού ορμώμενοι -από ένα μόνο κρούσμα διαφθοράς- πολλοί άρχισαν να διερωτώνται για τις ανεξάρτητες αρχές εν συνόλω. Κάποιοι άρχισαν μάλιστα να ψιθυρίζουν ότι δεν χρειάζονται ή ακόμη ότι είναι επικίνδυνες!
Η αλήθεια είναι ότι πολλά μπορούν να καταλογιστούν στην Επιτροπή Ανταγωνισμού. Λιγότερα όμως στην Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και τίποτε στον Συνήγορο του Πολίτη. Κάποιες ανεξάρτητες αρχές επέδειξαν σημαντικό έργο και κάποιες μικρότερο. Με ποια λογική, λοιπόν πρέπει να τσουβαλιαστούν και να αποδοθεί σε όλες το κακό αποτέλεσμα της Επιτροπής Ανταγωνισμού;
Οι ανεξάρτητες αρχές είναι μια κατάκτηση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Είναι μια μορφή αποκέντρωσης της εξουσίας του κράτους. Δεν είναι ανεξέλεγκτες, όπως φαντάζονται πολλοί, αλλά λογοδοτούν στη Βουλή. Οι αποφάσεις τους κρίνονται και από το σύνολο της κοινωνίας. Κάποιες, όπως το ΑΣΕΠ, καθιερώθηκαν στη συνείδηση του ελληνικού λαού και κάποιες άλλες, όπως η Επιτροπή Ανταγωνισμού, πρέπει επιτέλους να δουλέψουν.
Οι ανεξάρτητες αρχές διασφαλίζουν ότι κάποια πράγματα θα ρυθμίζονται εκτός της κομματικής κονίστρας. Ο ανταγωνισμός για παράδειγμα δεν μπορεί να ρυθμίζεται από την κυβέρνηση, διότι εκεί θα τεθεί άμεσα θέμα κομματικής και όχι προσωπικής διαφθοράς. Κάποιο κόμμα μπορεί να χρησιμοποιήσει την ισχύ του κράτους για προσπορίσει διάφορα ανταλλάγματα. Οχι πως δεν έγινε ή δεν γίνεται, αλλά με μια ανεξάρτητη αρχή η δυνατότητα περιορίζεται.
Οι ανεξάρτητες αρχές είναι αναγκαίες και για την διασφάλιση του πολιτικού κόσμου. Σκέφτεστε να ρύθμιζε τα των καναλιών ένα υπουργείο; Ακόμη και άριστες να ήταν οι αποφάσεις του (ποτέ οι αποφάσεις δεν είναι άριστες) πώς θα καταλογιζόταν κάποιο πρόστιμο χωρίς τη σκιά της κομματικής αντεκδίκησης; Πώς θα αντικρουόταν η κριτική ότι «η κυβέρνηση προσπαθεί να φιμώσει τα κανάλια»;
Γι’ αυτό όσο κι αν είναι θλιβερό το καταγγελθέν κρούσμα διαφθοράς δεν πρέπει να μας οδηγήσει σε λάθος συμπεράσματα. Μην απαξιώσουμε θεσμούς που βρίσκονται στα σπάργανα. Σίγουρα θα κάνουν λάθη και πιθανώς να υπάρξουν κρούσματα διαφθοράς. Μόνο που οι ανεξάρτητες αρχές δεν είναι η ασθένεια, είναι το φάρμακο. Διότι ακόμη κι αν αποδειχθούν τελεσιδίκως όσα καταλογίζονται στον γενικό διευθυντή της Επιτροπής Ανταγωνισμού, ποιος μας εξασφαλίζει ότι δεν θα έκανε τα ίδια ως γενικός διευθυντής του υπουργείου Ανάπτυξης;
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 16.9.2006
