Η διακυβέρνηση της ΝΔ κλώτσησε τη χρυσή ευκαιρία. Αντί να παραλάβει τη σκυτάλη του εκσυγχρονισμού, που άφησε λόγω των εσωτερικών του αντιφάσεων το ΠΑΣΟΚ, φρέναρε και άρχισε να τραβάει τη χώρα προς τα πίσω.
Τον Μάιο του 2004, δύο μήνες μετά τη νίκη της Νέας Δημοκρατίας στις εκλογές, ο κ. Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε τη Δυτική Θράκη. Μια τέτοια επίσκεψη, τρία ή τέσσερα χρόνια πριν από το 2004, θα εθεωρείτο «πρόκληση». Τούρκος πρωθυπουργός με την κουστωδία του σε μια τόσο ευαίσθητη περιοχή, όταν μάλιστα η κυβέρνησή του δηλώνει ότι εκεί «υπάρχει τουρκική μειονότητα»; Είναι σίγουρο ότι αν η κυβέρνηση Σημίτη επέτρεπε κάτι τέτοιο θα χαρακτηριζόταν «προδοτική». Κάποιοι θα φώναζαν «στο Γουδί», όπως δυστυχώς ακούστηκε μέσα στη Βουλή κατά την κρίση στα Ιμια. Τα επιχειρήματα θα ήταν ότι η Τουρκία έχει στρατό στην Κύπρο, βλέψεις στο Αιγαίο, απαγορεύει την Οικουμενικότητα του Πατριαρχείου· αφήστε δε το γεγονός ότι δεν αναγνωρίζει τη «γενοκτονία των Ποντίων». Και όμως! Δεν κουνήθηκε φύλλο. Ακόμη και κάποιες λογικές για τη διπλωματία αιτιάσεις του ΠΑΣΟΚ, π. χ. να ανοίξει ως αντάλλαγμα η γραμμή Λέσβου-Ιμβρου, θεωρήθηκαν περίπου εθνικιστική έξαρση. Η Ελλάδα είχε γυρίσει σελίδα. Ιδεολογικά…
Η μεγαλύτερη συνεισφορά της διακυβέρνησης Σημίτη στον τόπο δεν ήταν ούτε η ΟΝΕ ούτε τα μεγάλα έργα. Ηταν η μετατόπιση του ιδεολογικού άξονα της χώρας επί το ορθολογικότερο. Οχι μόνο στα εθνικά (ας μην ξεχνάμε ότι το 1996 κυριαρχούσε το δόγμα «δεν συζητάμε διότι δεν έχουμε τίποτε να διαπραγματευτούμε»), αλλά παντού: στην οικονομία, στους θεσμούς, στην κοινωνία. Κάθε μεταρρύθμιση, ακόμη και ελλιπής, ήταν ταυτόχρονα μια μεγάλη ιδεολογική μάχη. Δεν μιλάμε μόνο για τις αποκρατικοποιήσεις (ποιος θυμάται τη μεγάλη σύγκρουση για την ιδιωτικοποίηση της Ιονικής Τράπεζας;) ούτε για την Παιδεία (ποιος θυμάται τις μάχες έξω από τα σχολεία για την κατάργηση της επετηρίδας;). Ιδεολογική σύγκρουση υπήρξε ακόμη και για τα αυτονόητα: μέχρι και για την εξάρθρωση της «17 Νοέμβρη», οργάνωσης που κατηγορούνταν για 27 δολοφονίες.
Η σύγκρουση αυτή ήταν πολυμέτωπη. Δεν ήταν μόνο ο διεκδικητής του θρόνου -δηλαδή η Ν. Δ. – που αντιπαρατέθηκε σε κάθε βήμα. Απέναντι βρισκόταν και η έξαλλη Αριστερά, η οποία θεωρούσε και θεωρεί κάθε αναχρονισμό κατάκτηση της ελληνικής κοινωνίας. Το τρίτο μέτωπο της κυβέρνησης Σημίτη ήταν στα μετόπισθεν. Μεγάλο κομμάτι του ΠΑΣΟΚ ασπαζόταν όχι μόνο τη ρητορεία της έξαλλης Αριστεράς, αλλά και της εθνικιστικής Δεξιάς.
Παρά τον τριμέτωπο αυτόν αγώνα κάποια πράγματα όχι μόνο προχώρησαν, αλλά πέτυχαν. Και αυτή η επιτυχία συνετέλεσε τα μάλα στη μετατόπιση του ιδεολογικού άξονα της χώρας. Το ότι δεν κουνήθηκε φύλλο κατά την επίσκεψη του κ. Ερντογάν στη Θράκη οφειλόταν στο γεγονός ότι το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ έδωσε τη μάχη κατά του απερίσκεπτου εθνικισμού (που φώλιαζε και μέσα στο κόμμα του) και του διακομματικού αλαλάζοντος αντιτουρκισμού και την κέρδισε.
Το 2004, παρά τα δείγματα γραφής στην αντιπολίτευση (π. χ. αλαλάζων λαϊκισμός, απουσία συγκροτημένου σχεδίου, ηθικολογική προσέγγιση των παθογενειών κ. λπ.), υπήρχαν πολλές ελπίδες για τη νέα διακυβέρνηση. Ετσι κι αλλιώς, έμπαινε σε στρωμένο γήπεδο. Δεν είχε να αντιπαρατεθεί στα σκληρά δόγματα της ελληνικής κοινωνίας. Αυτά είχαν μαλακώσει από την προηγούμενη διακυβέρνηση. Το μόνο που είχε να κάνει ήταν να τολμήσει εκεί που δεν τόλμησε ή δεν μπόρεσε λόγω του τριμέτωπου αγώνα -και κυρίως: λόγω ΠΑΣΟΚ- ο κ. Σημίτης. Αυτό δεν αποτελούσε ευσεβή πόθο μόνο κάποιων διανοουμένων ή μελών της ελίτ. Ηταν κοινή η πεποίθηση του λαού: «είναι καλός ο Σημίτης, βρε παιδάκι μου, αλλά κουβαλάει κι αυτό το ΠΑΣΟΚ…».
Η διακυβέρνηση κλώτσησε τη χρυσή ευκαιρία. Αντί να παραλάβει τη σκυτάλη του εκσυγχρονισμού, που άφησε λόγω των εσωτερικών του αντιφάσεων το ΠΑΣΟΚ, φρέναρε και άρχισε να τραβάει τη χώρα προς τα πίσω. Αυτό δεν έχει να κάνει με τις προθέσεις του κ. Καραμανλή. Περισσότερο είχε να κάνει με έναν κομματικό μηχανισμό που κρεμάστηκε πάνω του περιμένοντας να εκπορθήσει το κράτος. Δεν επεξεργάστηκε πολιτικές θέσεις, δεν πρόταξε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, δεν έφτιαξε ένα όραμα για την επόμενη μέρα. Απλώς θεώρησε το 2004 σαν το αποφασιστικό «γιούργια στον ταβά με τα κουλούρια». Και το έκανε σπαταλώντας μια ιστορική ευκαιρία και για την κεντροδεξιά και για τη χώρα…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 4.10.2009
