Το πρόβλημα όμως είναι ότι εκτός από «χωροφύλακα» χρειάζεται και «δικαστής» στο παγκόσμιο σύστημα. Το Συμβούλιο Ασφαλείας με τη σημερινή του μορφή αδυνατεί να παίξει αυτό το ρόλο. Αποδείχθηκε στην τωρινή κρίση. Αλλά ακόμη κι αν υπήρχε διαφορετική εξέλιξη, η ψήφος της Γαλλίας θα έκανε τον πόλεμο δίκαιο;
Αν υπήρχε Θεός και άκουγε τις προσευχές των Ελλήνων δημοσιογράφων, τότε ο Σαντάμ θα είχε πετάξει τους Αμερικανούς στη θάλασσα. Θα είχε επανακαταλάβει το Κουβέιτ και μια «νέα τάξη πραγμάτων» θα αναδυόταν στον κόσμο.
Το «τάξη», βέβαια είναι ευφημισμός, διότι το πιθανότερο θα ήταν οι ισχυρές απομονωτιστικές πολιτικές δυνάμεις των ΗΠΑ να έπαιρναν το πάνω χέρι στην Ουάσιγκτον και οι Αμερικανοί να αποσυρόταν απ’ όλο τον κόσμο. Τι ευτυχέστερο σενάριο μπορεί να φανταστεί κανείς; Οι Αμερικανοί στην ήπειρό τους και ο κόσμος, απουσία του «παγκόσμιου χωροφύλακα», να …βγάζει τα μάτια του. Και μπορεί ο όρος «παγκόσμιος χωροφύλακας» να προκαλεί απέχθεια στις μάζες, δεν είναι σίγουρο ότι ισχύει το ίδιο για τις κυβερνήσεις.
Τους Αμερικανούς κάλεσαν οι Άραβες για να απελευθερώσει το Κουβέιτ (παρά την ελληνική μυθολογία τότε συμμετείχαν με στρατεύματα όλες οι Αραβικές χώρες), τους Αμερικανούς ευχαριστήσαμε για την αποτροπή της ελληνοτουρκικής σύρραξης εξαιτίας των Ιμίων, τους Αμερικανούς κάλεσαν οι Ευρωπαίοι για να ξεμπερδέψουν το κουβάρι της Γιουγκοσλαβίας, Αμερικανική σημαία ορθώνει η Ταϊβάν κάθε φορά που η Κίνα απειλεί την ανεξαρτησία της, τους Αμερικανούς βάζουν μπροστά οι Νοτιοκορεάτες και Ιάπωνες, τους Αμερικανούς φώναξε και η Ινδία στην τελευταία κρίση με το Πακιστάν. Ακόμη και ο ΟΗΕ από τους Αμερικανούς ζήτησε να παρέμβουν στρατιωτικά στην ανθρωπιστική κρίση της Σομαλίας.
Απουσία άλλου, λοιπόν, οι ΗΠΑ έγιναν ντε φάκτο η «παγκόσμια χωροφυλακή» και ?ας μην ξεχνάμε? το πρώτο διάστημα της ρεπουμπλικανικής διακυβέρνησης οι Ευρωπαίοι έτρεμαν μην τυχόν και γίνουν πράξη οι προεκλογικές εξαγγελίες της κυβέρνησης Μπους, που ήθελαν την Αμερική να ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με τα του οίκου της.
Το πρόβλημα όμως είναι ότι εκτός από «χωροφύλακα» χρειάζεται και «δικαστής» στο παγκόσμιο σύστημα. Το Συμβούλιο Ασφαλείας με τη σημερινή του μορφή αδυνατεί να παίξει αυτό το ρόλο. Αποδείχθηκε στην τωρινή κρίση. Αλλά ακόμη κι αν υπήρχε διαφορετική εξέλιξη, η ψήφος της Γαλλίας θα έκανε τον πόλεμο δίκαιο;
Είναι επιτακτική λοιπόν η ανάγκη συγκρότησης ενός διεθνούς πλαισίου δικαίου, το οποίο θα στηρίζεται σε δημοκρατικούς θεσμούς και θα αναλάβει την επιβολή της παγκόσμιας τάξης. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο θα υπάρχουν και πόλεμοι. Η τάξη δεν επιβάλλεται μόνο με καλές προθέσεις. Απλώς θα είναι πόλεμοι που θα έχουν τη σφραγίδα της διεθνούς νομιμότητας κι όχι μιας χώρας ή, χειρότερα, ομάδας που διοικεί τον Λευκό Οίκο. Μόνο ένας ισχυρός ΟΗΕ με δικαστικές τρόπω τινά αρμοδιότητες μπορεί να εγγυηθεί την παγκόσμια τάξη και (όσο και αν το υποτιμούμε εμείς στην Ελλάδα) ασφάλεια.
Για την Ελλάδα είναι πολλαπλά συμφέρουσα αυτή η προοπτική. Έχουμε τα δίκαια μας, αλλά δεν ξέρουμε που να τα βρούμε. Η προοπτική της Ευρωάμυνας είναι πολλαπλά συμφέρουσα για τα εθνικά μας ζητήματα, και πρέπει να την προωθούμε με κάθε ευκαιρία. Μόνο που δεν πρέπει να μεταμορφώνουμε τις ελπίδες μας σε γεγονότα. Είναι χρονοβόρα υπόθεση και ακριβή. Εμείς έχουμε συνηθίσει να δίνουμε ένα τεράστιο ποσοστό του ΑΕΠ μας σε αμυντικές δαπάνες, οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι όχι. Χρειάζεται να συγκερασθούν πολλά συμφέροντα και να υπάρξουν πολλές ρήξεις. Τις αντέχει η Ευρώπη; Θα φανεί μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 6.4.2003
