Eπείγει η διατύπωση του αιτήματος. Οι νεφελώδεις και αλατισμένες με ποίηση διακηρύξεις για την «λάβα της οργής των νέων» είναι χρήσιμες στη λογοτεχνία, αλλά δεν βοηθούν την πολιτική, η οποία πάντα καταλήγει στην επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων.
Κάτι στράβωσε άσχημα στην Aριστερά τα τελευταία χρόνια. Οχι μετά το ’89, που το σοκ ήταν τέτοιο ώστε το παραλήρημα να είναι δικαιολογημένο. Κάπου εκεί στη δεκαετία του ’60 πολλοί διέκριναν αδιέξοδα στην μαρξιστική ανάλυση και το ‘ριξαν στο σορολόπ. Αντί να προσαρμόσουν τη θεωρία στην πραγματικότητα, άρχισαν να αμφισβητούν τα εργαλεία ανάγνωσης της πραγματικότητας και κατόπιν με χαλασμένα τα εργαλεία, άρχισαν να προσαρμόζουν την πραγματικότητα στη θεωρία.
Ετσι η Aριστερά τα τελευταία χρόνια έχει αφήσει την πραγματικότητα και ασχολείται με τη φαντασία. Εχει εγκαταλείψει την ανάλυση και το έριξε στην ποίηση. Η μεταμοντέρνα ανοησία έγινε κυρίαρχος λόγος και το αποτέλεσμα είναι η απόλυτη σύγχυση. Αυτή που είναι εμφανής και στην ανάγνωση του νεολαιίστικου ξεσπάσματος που έζησε πριν από δύο εβδομάδες η χώρα.
Το λογικό ερώτημα έπειτα από μια κινητοποίηση (έστω αυτής της έντασης) είναι το αίτημα. Οχι «για να συκοφαντηθεί η εξέγερση», όπως συκοφαντούν το ερώτημα οι νεφελώδεις υπερασπιστές κάθε φασαρίας, αλλά χωρίς διευκρίνιση του αιτήματος δεν διορθώνεται τίποτε. Αν δεν καταλάβουμε τι ακριβώς θέλουν οι νέοι, δεν θα μπορέσουμε ν’ αλλάξουμε τις παραμέτρους που οδήγησαν στο ξέσπασμα, με αποτέλεσμα αυτό να επαναληφθεί. Γι’ αυτό είναι αναγκαία η διατύπωση του αιτήματος. Δεν είναι ανάγκη να το διατυπώσουν οι 16ρηδες, αλλά τα κόμματα, οι κοινωνικοί φορείς, οι επιστήμονες, οι διανοούμενοι, οι σχολιαστές. Ολοι οφείλουν να το προσεγγίσουν με την μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια, ώστε η συζήτηση πέρα από διαπιστωτική να γίνει και παραγωγική.
Κι όμως. Οχι μόνο δεν επιχειρείται η διατύπωση του αιτήματος, αλλά πολλοί επιχειρηματολογούν ότι κάτι τέτοιο δεν χρειάζεται. Φτάνει που διαπιστώσαμε ότι οι νέοι είναι ζωντανοί, αρκεί που σηκώθηκαν από τον καναπέ και θα φέρουν την αλλαγή· λες και κάθε αλλαγή είναι a priori θετική. Αυτό είναι κομμάτι της μισής συλλογιστικής που χρόνια διατυπώνει η Αριστερά με το σύνθημα «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός». Το πρόβλημα όμως είναι ότι πολλοί «άλλοι κόσμοι είναι εφικτοί». Πιθανόν να είναι εφικτός ο κόσμος που ρομαντικά οραματίζεται η Αριστερά, πιθανότερο όμως να είναι εφικτός ο αντίθετός του. Αν δεν υπάρχει πυξίδα σε στιγμές κοινωνικής θύελλας, τότε το καράβι μπορεί να κάτσει στα βράχια. Οπως έδειξε η ιστορία, όλοι οι δρόμοι είναι ανοιχτοί. Μπορεί να οδηγηθούμε σε κοινωνία μεγαλύτερης κινητικότητας, αλλά μπορεί να υπάρξουν συντηρητικά ανακλαστικά που θα οδηγήσουν σε περιορισμό ελευθεριών. Το γενικό, αόριστο και ανεδαφικό, όσο καλές προθέσεις κι αν έχει, πάντα ηττάται από το συγκεκριμένο. Και το ακραία συντηρητικό είναι πάντα πολύ συγκεκριμένο.
Γι’ αυτό επείγει η διατύπωση του αιτήματος. Οι νεφελώδεις και αλατισμένες με ποίηση διακηρύξεις για την «λάβα της οργής των νέων» είναι χρήσιμες στη λογοτεχνία, αλλά δεν βοηθούν την πολιτική, η οποία πάντα καταλήγει στην επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων. Η ανάγνωση της πραγματικότητας πρέπει να είναι ενδελεχής, άσχετα αν τα συμπεράσματα πολλές φορές δεν κολακεύουν τις ιδεοληψίες μας. Η εξέγερση δίχως αίτημα είναι σίγουρα μεγάλη φασαρία. Πιθανόν να είναι και θαυμάσια κατάσταση. Μόνο που δεν ξέρουμε για ποιους…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 28.12.2008
