Και το όπλο του διαλόγου…
Η ευκλείδειος γεωμετρία είναι ένα από τα μεγαλύτερα νοητικά οικοδομήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ξεκινά από πέντε αρχές που θεωρούνται αυταπόδεικτες και πάνω σ’ αυτές οικοδομεί ένα περίτεχνο κατασκεύασμα, πανέμορφο, αλλά κι εξαιρετικά χρήσιμο. Οι απλές αυτές αρχές (π.χ. από δύο σημεία περνά μόνο μία ευθεία) δεν τίθενται εν αμφιβόλω. Απλώς ισχύουν και με βάση αυτές παράγονται τα θεωρήματα τα οποία είναι προς συζήτηση κι απόδειξη.
Κάποιοι πιστεύουν ότι η Δημοκρατία είναι ένα σύστημα χωρίς αρχές. Ότι θεμελιώνεται μόνο σε ένα αίτημα διαρκούς κι επί παντός διαλόγου. Αυτό είναι λάθος. Ο διάλογος δεν είναι αρχή της Δημοκρατίας, είναι μέθοδος της.
Η Δημοκρατία θεμελιώνεται σε τριάντα αξιώματα, στα 30 άρθρα της «Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου». Αυτά τα αξιώματα είναι αυταπόδεικτα. Δεν τίθενται τοις πράγμασι προς συζήτηση. Ειδικά το άρθρο 3 που αναφέρει: «Κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα στη ζωή, στην ελευθερία και στην ασφάλεια».
Ξεκινώντας απ’ αυτές τις 30 αρχές μπορούμε με την μέθοδο του διαλόγου να παράγουμε λύσεις σε θεωρήματα και προβλήματα που αναγκαστικά τίθενται κατά την συμβίωση των ανθρώπων.
Η πολιτική είναι θεσμοθετημένος διάλογος στην κοινωνία. Είναι μέθοδος της Δημοκρατίας κι όχι αρχή της. Κάποιος μπορεί τοις πράγμασι να αμφισβητήσει την μέθοδο αλλά όχι τις αρχές της. Αν θεωρήσουμε την τρομοκρατία πολιτική πράξη, τότε μπλέκουμε τις μεθόδους με τις αρχές, σε βάρος των αρχών.
Η τρομοκρατία είναι έγκλημα. Τελεία και παύλα. Το αίμα δεν μπαίνει στο τραπέζι του διαλόγου.
Μπορεί κάποιος να αντιτείνει ότι τα κίνητρα των τρομοκρατών είναι ιδεολογικά. Και των εγκλημάτων τιμής ιδεολογικά είναι· εδράζονται στην ιδεολογία της παράδοσης. Δεν μπαίνουμε όμως στη συζήτηση με τον εγκληματία για το αν η παράδοση είναι καλό πράγμα ή αν στο όνομα της παράδοσης μπορούμε να ξεκάνουμε τον εραστή της γυναίκας μας. Μπορούμε να κάνουμε μια γενικότερη συζήτηση για τις παραδοσιακές ιδέες και το έγκλημα, όπως πρέπει να κάνουμε και μια γενικότερη συζήτηση για την πολιτική βία. Αυτό γίνεται στις εφημερίδες, στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα, σε σεμινάρια. Όχι όμως στο δικαστήριο. Εκεί ελέγχονται, δικάζονται και καταδικάζονται οι πράξεις. Όχι ιδεολογίες και ιδεολογήματα.
Κάποιος άλλος μπορεί ν’ αντιτείνει ότι οι πράξεις των τρομοκρατών είχαν πολιτικές επιπτώσεις. Σίγουρα. Η ιστορία της χώρας θα ήταν διαφορετική αν ζούσε ο Παύλος Μπακογιάννης. Από την άλλη μεριά όμως και το ναυάγιο του «Σάμαινα» είχε πολιτικές επιπτώσεις (όχι τις πρέπουσες, αλλά τέλος πάντων είχε), αυτό όμως δεν το κάνει πολιτικό έγκλημα.
Κάποιοι μπορεί να θεωρούν τα 30 άρθρα της «Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου», όχι αυταπόδεικτες αλήθειες, αλλά «θεωρήματα» προς συζήτηση. Μπορεί μάλιστα να χτίζουν και περίτεχνα νοητικά οικοδομήματα με βάση κάποιες άλλες αρχές. Μπορεί να θεωρούν ως αυταπόδεικτη αρχή την «οικοδόμηση του σοσιαλισμού» και ως προς συζήτηση την ανθρώπινη ζωή και την ελευθερία (το δόγμα της «μη-ατομικής τρομοκρατίας» και της «δικτατορίας του προλεταριάτου»).
Αυτά είναι θεμιτά, όσο παραμένουν στη βάση του νοητού. Έτσι κι αλλιώς η ευκλείδειος δεν είναι η μόνη γεωμετρία που έχουμε. Υπάρχουν κι άλλες που είναι υπέροχα έργα της ανθρώπινης σκέψης. Μόνο που, αν χτίζετε σπίτι κι ο μηχανικός σας δηλώσει ότι θα χρησιμοποιήσει γεωμετρία Riemann στο σχεδιασμό του οικοδομήματος, αλλάξτε μηχανικό. Αλλιώς το σπίτι (όσο κι αν το παινεύουν κάποιοι) θα πέσει να σας πλακώσει…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 15.9.2002
