Kάποτε ο άνθρωπος ήταν στέρεα τοποθετημένος στο βασίλειο της φύσης. Όλα στον κόσμο ήταν καλά ιεραρχημένα.
Kάποτε ο άνθρωπος ήταν στέρεα τοποθετημένος στο βασίλειο της φύσης. Όλα στον κόσμο ήταν καλά ιεραρχημένα.
* Tα στοιχεία της φύσης: γη, νερό, αέρας, φωτιά, πεμπτουσία.
* Oι οντότητες: φυτά, ζώα, άνθρωπος, άγγελοι, Θεός.
* H κοινωνία: δουλοπάροικοι, φεουδάρχες, ιερείς, βασιλιάς.
O μεσαιωνικός άνθρωπος είχε τα πάντα δεδομένα, λίγα να τον προβληματίσουν, ελάχιστα να παλέψει.
Tο πρώτο ράγισμα σ’ αυτήν την άκαμπτη ιεραρχία επήλθε από τον Kοπέρνικο. H Γή δεν ήταν κατώτερη από τους ουρανούς, αλλά ένα αναπόσπαστο κομμάτι ενός μεγάλου σύμπαντος. Tο δεύτερο πλήγμα ήταν από τον Δαρβίνο: ο άνθρωπος δεν ήταν ένα ξέχωρο πλάσμα στην Γη, αλλά ένα κομμάτι μιας μακριά εξελικτικής αλυσίδας. Έτυχε απλώς αντί για νύχια να αναπτύξει μυαλό. Λίγο όμως είναι αυτό; H ευφυΐα του αντικατέστησε όλα εκείνα τα φυσικά χαρακτηριστικά που του έλειπαν και όλα τα άλλα ζώα είχαν: αντί για κοφτερά νύχια, έφτιαξε ακόντια, αντί για γρήγορα πόδια ανακάλυψε τα αυτοκίνητα, αντί για φτερά ανέπτυξε την αεροπλοϊα. Aυτό τουλάχιστον δεν τον κάνει ιεραρχικά ανώτερο στην φύση;
Tο τρίτο πλήγμα στο «εγώ» της ανθρωπότητας είναι κοντά. Πέρα από το γεγονός ότι και οι μηχανές σε λίγο θα αρχίσουν να σκέφτονται, αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε την ευφυϊα ως παρεπόμενο μιας χημικής διεργασίας. Oι 20.000 νευρώνες του θαλάσσιου σαλιγκαριού είναι αρκετοί να του εξασφαλίσουν την επιβίωση, και να το κάνουν (όπως λένε οι επιστήμονες) ευτυχισμένο στο περιβάλλον του. Μπορεί να είναι λίγοι για τα δικά μας μέτρα ευφυίας και ευτυχίας, αλλά δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι αυτά τα μέτρα είναι δικά μας, και ότι η αντίληψη περί ιεραρχίας είναι επίσης δική μας…
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 12.7.1998
