Πόσο ηθικά αποδεκτή είναι η «απο-ανάπτυξη» στο πλαίσιο μιας «αναδιανεμητικής κοινωνίας»;
Νέο «όπισθεν ολοταχώς»…
Τουλάχιστον ο πρώην πρόεδρος της Greenpeace κ. Ηλίας Ευθυμιόπουλος είναι ειλικρινής. Δεν ψιθυρίζει «όπισθεν ολοταχώς», ανάμεσα σε μουρμούρες του τύπου «πού πάει ο κόσμος;», «χανόμαστε!», «το 2050 έρχεται ο Αρμαγεδδών!» κ.λπ. Το βροντοφωνάζει: «Οσο κι αν φαίνεται παράδοξο», έγραψε την προηγούμενη εβδομάδα στο «Βήμα Ιδεών» (3.8.2004), «η απάντηση τόσο στο ζήτημα της φτώχειας, όσο και στο ζήτημα του περιβάλλοντος δεν είναι η ανάπτυξη, αλλά ο περιορισμός της… Η μόνη λοιπόν ηθικά και μαθηματικά αποδεκτή απάντηση είναι η απο-ανάπτυξη (εγκατάλειψη των περιβαλλοντικά ακατάλληλων μορφών παραγωγής) στο πλαίσιο μιας αναδιανεμητικής κοινωνίας».
Ας προσπεράσουμε τη «μαθηματικά αποδεκτή απάντηση». Ούτε από τα αξιώματα του Ευκλείδη, ούτε από εκείνα των Αράβων θεμελιωτών της Αλγεβρας προκύπτει κανένα θεώρημα «απο-ανάπτυξης». Πόσο, όμως, ηθικά αποδεκτή είναι η «απο-ανάπτυξη» στο πλαίσιο μάλιστα μιας «αναδιανεμητικής κοινωνίας»;
Χωρίς να μπούμε στα βαθιά νερά της ηθικής πρέπει να θυμηθούμε ότι το μόνο πείραμα της αναδιανεμητικής κοινωνίας που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα, το Σοβιετικό, άφησε τις μεγαλύτερες οικολογικές πληγές στη γη: λίμνες στεγνές, εκατομμύρια εκτάρια μολυσμένα, και το χειρότερο πυρηνικό ατύχημα της ιστορίας.
Υπάρχει όμως ένα ηθικό ζήτημα: σιγά σιγά στη Δύση αντιλαμβανόμαστε το οικολογικό πρόβλημα και γίνονται σοβαρές προσπάθειες περιορισμού του. Αργά, αλλά σταθερά εγκαταλείπουμε τις περιβαλλοντικά ακατάλληλες μορφές παραγωγής. Εχοντας όμως μολύνει τη γη, με ποιο ηθικό έρεισμα μπορούμε να ζητήσουμε από τους Κινέζους (ήδη ξεπέρασαν σε εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα τους Αμερικανούς) να θυσιάσουν τη δική τους ανάπτυξη για να πετύχουν την ηθικά αποδεκτή στη Δύση απο-ανάπτυξη; Τι θα πούμε στους πεινασμένους του Τρίτου Κόσμου που ονειρεύονται επίπεδο ζωής σαν το δικό μας; Μην καίτε γαιάνθρακα στην παραγωγή, θα σας πουλήσουμε εμείς τους εξαιρετικά ακριβούς και λιγότερο αποτελεσματικούς σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα ηλιοσυλλέκτες, ή ανεμογεννήτριες; Τι άλλη αξιοπρόσεκτη (παραγωγικά) λύση προσφέρουν οι οικολογικά ανησυχούντες και χορτάτοι της Δύσης;
Οσο τα ορυκτά καύσιμα παραμένουν οικονομικά ορθολογική λύση (η σχέση κόστους απόδοσης είναι μεγάλη) θα κυριαρχούν στην παραγωγή. Οι εναλλακτικές λύσεις παραμένουν ελπίδα. Για να γίνουν ενεργειακά αποδοτικές όμως πρέπει να τελειοποιηθούν και για να τελειοποιηθούν χρειάζεται έρευνα, δηλαδή πολλά χρήματα. Κι αυτά έρχονται με την ανάπτυξη και όχι με την απο-ανάπτυξη.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 17.8.2007
