Στην Ελλάδα η «δημόσια ανυπακοή» σημαίνει να είναι «δημόσια», να είναι «ανυπακοή», αλλά ουδείς από τους ασκούντες να πληρώσει το τίμημα.
Μια από τις άγνωστες έννοιες εν Ελλάδι είναι εκείνη της «δημόσιας ανυπακοής». Όταν κάποιοι πολίτες νιώθουν ότι κάποιος νόμος προσβάλει τα δικαιώματά τους, οφείλουν να τον παραβούν τηρώντας όμως (κατά John Rawls) τρεις προϋποθέσεις: 1) η παραβίαση του νόμου να μην εμπεριέχει βία 2) να γίνεται δημόσια. 3) οι παραβάτες να πληρώνουν το τίμημα της παράβασης (μεγιστοποιώντας έτσι το επικοινωνιακό τους αποτέλεσμα).
Στις ΗΠΑ η «δημόσια ανυπακοή» είναι συνήθης ακτιβιστική πρακτική. Όταν για παράδειγμα απαγορεύτηκε η εισαγωγή των χαπιών RU-486 («χάπια άμβλωσης») διάφορες φεμινίστριες ταξίδεψαν στη Γαλλία, αγόρασαν τα φάρμακα και τα εισήγαγαν στη χώρα τους. Μόλις προσγειώθηκαν στο αεροδρόμιο της Νέας Υόρκης πλησίασαν τους αστυνομικούς και -παρουσία των δημοσιογράφων- τους δήλωσαν ότι είχαν τα χάπια RU-486. Όταν οι αστυνομικοί τις κοίταξαν απορημένοι εκείνες προέταξαν τα χέρια τους και τους δήλωσαν ότι τα χάπια ήταν απαγορευμένα και ζήτησαν να συλληφθούν. Συνελήφθησαν και πλήρωσαν το πρόστιμο.
Η τακτική της «δημόσιας ανυπακοής» χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον στις διαμαρτυρίες που έγιναν στις ΗΠΑ κατά του πολέμου. Όπως σ’ όλο τον κόσμο (και την Ελλάδα) απαγορεύεται η παρακώλυση συγκοινωνιών από 200 νοματαίους που διαμαρτύρονται για κάποιο αίτημα. (Προσοχή! Δεν μιλάμε για τις μαζικές συγκεντρώσεις όπως της 15ης Μαρτίου, αλλά για μια συγκέντρωση του συνδέσμου υδραυλικών για την «τιμή της αλλαγής μιας βάνας».) Οι διαδηλώσεις δεν απαγορεύονται, αλλά οι 200 νοματαίοι διαδηλώνουν στο πεζοδρόμιο. Δεν νεκρώνουν την πόλη. Κάποιοι ακτιβιστές, όμως, νέκρωσαν το Μανχάταν. Το έκαναν συνειδητά. Συνελήφθησαν και δήλωσαν «δημόσια ανυπακοή».
Αντιθέτως, στην Ελλάδα η «δημόσια ανυπακοή» σημαίνει να είναι «δημόσια», να είναι «ανυπακοή», αλλά ουδείς από τους ασκούντες να πληρώσει το τίμημα. Αντιθέτως, το κόστος διαμαρτυρίας μεταβιβάζεται σε όλο το κοινωνικό σύνολο: στους Αθηναίους που ταλαιπωρούνται.
Υπάρχουν όμως και χειρότερα: Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κ. Τάσος Μαντέλης ζήτησε στη Βουλή να δικαιολογούνται οι απουσίες των μαθητών που μετέχουν σε αντιπολεμικές διαδηλώσεις. «Θέλουμε να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά στην ιδέα ότι υπάρχουν αγώνες χωρίς κόστος, μάχες εκ του ασφαλούς», γράφει ο Γ. Πρετεντέρης και ορθώς διαπιστώνει: «Ξέρετε που οδηγεί αυτή η εκπαίδευση; Στο χειρότερο είδος πολιτών: τους τζάμπα μάγκες»
Σωστά: «Τζάμπα μάγκες» και «τζάμπα επαναστάτες». Φαντάζομαι ότι η επόμενη επαναστατική πρόταση του κ. Μαντέλη θα είναι να δίνεται και από ένα πεντοχίλιαρο στους μαθητές που διαδηλώνουν…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 11.4.2003
