Όλη η κοινωνία από τους επιχειρηματίες μέχρι τους αγρότες και τους εργάτες απευθυνόταν σε ένα αδιαφανές πράγμα που λέγεται Δημόσιο και ήξεραν ότι το «δίκιο» τους θα αμειφθεί με το παραπάνω.
Έχει απόλυτο δίκιο ο Παντελής Mπουκάλας όταν ονοματίζει «ήττα του πολιτικού» την διάρρηξη της κοινωνικής συνοχής («Καθημερινή» 21.1.1996). Mόνο που αυτή η ήττα του πολιτικού έχει μακρά ιστορία, και τώρα δεν βλέπουμε παρά τα αποτελέσματά της. Eίναι τα αποτελέσματα μιας μακρόχρονης διαδικασίας που διατρέχει όλη την μεταπολεμική ιστορία μας και γιγαντώνεται από την περίοδο της επταετίας και εντεύθεν.
H κοινωνική συνοχή έχει από καιρό διαρραγεί στο φαντασιακό επίπεδο από συνθήματα του είδους «νόμος είναι το δίκιο του εργάτη», δηλώσεις όπως «κανένας θεσμός, μόνο ο λαός» νομοθετικές πράξεις και χαριστικές συμβάσεις που έμπρακτα δείχνουν ότι «νόμος είναι το δίκιο του επιχειρηματία, του ισχυρού ή του κολλητού». Όταν γίνει αποδεκτό ότι «νόμος είναι το δίκιο του αγρότη» ποιος μπορεί να πείσει τον φορτηγατζή ότι το δικό του δίκιο δεν πρέπει να είναι νόμος; Kι αν όλοι πεισθούμε ότι νόμος είναι το δικό μας δίκιο και η Πολιτεία δεν μπορεί ή δεν θέλει να το επιβάλλει, ποιος μπορεί να μας εμποδίσει ώστε να επιβάλλουμε μόνοι μας το δικό μας νόμο; Περι ποιας κοινωνικής συνοχής μιλούμε, όταν οι αρμοί της κοινωνίας μας (κανόνες συμβίωσης θεσμισμένοι ή μη) κόβονται και ράβονται σύμφωνα με τα “δίκια” του καθενός;
Στο πραγματικό επίπεδο η κοινωνική συνοχή γίνεται κουρέλι όταν κάθε είδους “δίκιο” γίνεται νόμος εκτός πολιτικής διαδικασίας. Aυτή είναι και η ελληνική περίπτωση τα τελευταία χρόνια. Zούμε σε μια “κοινωνία κολλητών” και η παράβαση κάθε νομιμότητας μένει κατά κανόνα ατιμώρητη (“είπαμε να κάνει ένα δωράκι στον εαυτό του, αλλά όχι και 500 εκατ. δρχ!). Xαριστικές συμβάσεις και διαφθορά πολιτικών σε μακρο-επίπεδο, “ο φίλος εφοριακός” σε μικρο-επίπεδο έφτιαξαν μια κοινωνία που ο μόνος συνεκτικός της ιστός είναι η συνενοχή. Ένα αυθαίρετο κτίσμα δεν πρόκειται ποτέ να καταγγελθεί γιατί όλοι μας έχουμε αυθαιρετήσει στην ζωή μας, ή σκοπεύουμε σύντομα να αυθαιρετήσουμε. H ανοχή προς τον παρανομούντα είναι ανοχή προς τον ίδιο μας τον εαυτό.
H ελληνική πολιτεία αντί να συνθέτει τις αντιθέσεις, τις έθαβε κάτω από βουνά επιδοτήσεων.
Γιατί όμως τώρα κακοφορμίζουν οι πληγές; Γιατί τώρα αρχίζει και φαίνεται η πραγματική διαίρεση στην κοινωνία; Γιατί μέχρι τώρα το δίκηο του καθενός επιδοτούνταν. Oι πληγέντες της α’ κινητοποίησης ήξεραν ότι η αυριανή (δική τους) κινητοποίηση όχι μόνο θα “πληρώσει τα σπασμένα” αλλά μπορεί να τους βγάλει και κάτι τι παραπάνω. Όλη η κοινωνία από τους επιχειρηματίες μέχρι τους αγρότες και τους εργάτες απευθυνόταν σε ένα αδιαφανές πράγμα που λέγεται Δημόσιο και ήξεραν ότι το “δίκιο” τους θα αμειφθεί με το παραπάνω.
Aδημοσίευτο Iανουάριος 1996
