Το πρόβλημα που αναδεικνύεται σ’ αυτές τις εκλογές δεν είναι ο κ. Καρατζαφέρης, αλλά ο λαϊκισμός του, ο οποίος όμως με διαφορετικά προσωπεία είναι ισχυρός σε όλα τα κόμματα.
Αδίκως δεν ανησύχησαν από το υψηλό ποσοστό του κ. Καρατζαφέρη, εκείνοι που την περασμένη εβδομάδα επέσειαν το φάντασμα της ακροδεξιάς, Αδίκως επίσης ανησυχούν εκείνοι που θεωρούν το 14% (που πήρε ο νεοπαγής «ηγέτης») εφαλτήριο επιτυχίας στις εθνικές εκλογές. Και τούτο διότι οι ψηφοφόροι του κ. Καρατζαφέρη είναι περιστασιακοί. Ο λαϊκισμός όμως που εκφράζει ο αρχηγός του ΛαΟΣ δεν είναι.
Να ξεκαθαρίσουμε μερικά πράγματα. Όσο το πολιτικό σύστημα παραμένει πελατειακό, όσο το κράτος επιδοτεί αντιπαραγωγικές θέσεις εργασίας στο δημόσιο, όσο οι οπαδοί των μεγάλων κομμάτων βλέπουν ως έπαθλο των εκλογών το γκουβέρνο, ακροδεξιό ή ακροαριστερό κόμμα δεν πρόκειται να σταθεί. Το κράτος στην ουσία επιδοτεί έμμεσα την ύπαρξη κομματικών μηχανισμών που στοχεύοντας την διαχείριση του δημόσιου χρήματος, αναγκάζονται να αγκαλιάζουν τον μεσαίο χώρο. Μόνο που αυτοί οι κομματικοί μηχανισμοί, ακριβώς επειδή δεν έχουν στέρεες ιδεολογικές βάσεις, είναι εξαιρετικά ευμετάβλητοι. Αγκαλιάζουν άνετα οποιαδήποτε θέση, αρκεί να εξασφαλίζει την κυβέρνηση. Για παράδειγμα: με την ίδια ευκολία που ο μηχανισμός του ΠΑΣΟΚ έδωσε την αρχηγία στον κ. Σημίτη, με την ίδια ευκολία τον υβρίζει από το πρωί μέχρι το βράδυ. Το ΠΑΣΟΚ δεν είναι κόμμα εκσυγχρονιστικό, είναι κόμμα εκσυγχρονιστικής βιτρίνας. Οι παλαιοκομματικές, οι συντηρητικές και λαϊκιστικές απόψεις διατρέχουν το ΠαΣοΚ, τη Νέα Δημοκρατία, τον ΛαΟΣ, μέχρι και τον Συνασπισμό. Η διαφορές τους είναι στη βιτρίνα στην ένταση του λαϊκισμού που εκπέμπεται.
Μπορεί το ιστορικό φορτίο της Αριστεράς που κουβαλά μέρος του ΠαΣοΚ και του Συνασπισμού, ή του φιλελευθερισμού που κουβαλά μέρος της Ν.Δ. να μην επιτρέπει μισαλλόδοξες φωνές σαν του κ. Καρατζαφέρη να ευδοκιμούν, οι απλοϊκές λογικές του όμως δεν περιορίζονται στον ΛαΟΣ. Έτσι κι αλλιώς το πρόβλημα με τον κ. Καρατζαφέρη δεν είναι η ακροδεξιά του τοποθέτηση, αλλά η ψευδαισθήσεις που δημιουργεί, ότι τα προβλήματα είναι απλά, λύνονται με δύο κινήσεις τις οποίες κάποια αόρατη συνωμοσία δεν επιτρέπει να γίνουν. Μακάρι δηλαδή το πρόβλημα να ήταν π.χ. οι ξένοι (όπως ισχυρίζονται από ακροδεξιά) ή οι πολυεθνικές (όπως πιστεύουν οι ακροαριστεροί). Κλείναμε τα σύνορα και αποκτούσαμε μια Αλβανικού τύπου ησυχία και κοινωνία. Μόνο που η κοινωνική πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη και οι απλοϊκές προσεγγίσεις λάθος. Όταν μάλιστα μετατρέπονται σε εφηρμοσμένη πολιτική, τότε είναι επικίνδυνες.
Ξέρουμε ότι απλοϊκές προσεγγίσεις υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν κάθε εποχή και σε κάθε κοινωνία. Γνωρίσαμε με επώδυνο τρόπο από την ιστορία, ότι όταν έγιναν κυρίαρχες απαξιώθηκαν (βλέπε φασισμός ή κομμουνισμός). Μάθαμε επίσης ότι οι αργόσυρτες γκρίζες διαδικασίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας, μπορεί να μην έχουν θεαματικά, αλλά έχουν πιο ασφαλή, πιο παραγωγικά και εν τέλει πιο φιλολαϊκά αποτελέσματα.
Το πρόβλημα που αναδεικνύεται σ’ αυτές τις εκλογές δεν είναι ο κ. Καρατζαφέρης, αλλά ο λαϊκισμός του, ο οποίος όμως με διαφορετικά προσωπεία είναι ισχυρός σε όλα τα κόμματα. Το φράγμα που είχε στηθεί με την απαξίωση ορισμένων απόψεων έχει πέσει. Οι εκλογείς μετακινούνται εύκολα προς τα άκρα. Απομένει το «φράγμα – κράτος». Όσο επιδοτεί θέσεις εργασίας ή όνειρα διορισμών κίνδυνος δεν υπάρχει. Μόνο, επειδή αυτό το κράτος είναι εξαιρετικά αντιπαραγωγικό, κάποια στιγμή κι αυτό το φράγμα θα πέσει. Τότε θα δούμε τα τραγικά αποτελέσματα του ελλείμματος φιλελεύθερης παιδείας και στα κόμματα και στο εκλογικό σώμα. Προς το παρόν κυνηγάμε απλώς φαντάσματα…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 15.10.2002
