Για να ανθίσουν οι οικονομίες, υποστηρίζει ο Francis Fukuyama, χρειάζονται ανθρώπους που θα δένονται με κάτι περισσότερο από νόμους. Xρειάζονται κοινωνικές αρετές, όπως η ευγένεια και η εμπιστοσύνη.
Mια κοινωνία στην οποία κυριαρχούν άγραφοι ηθικοί νόμοι που διέπουν τις συναλλαγές των ανθρώπων είναι μια κοινωνία με λιγότερη γραφειοκρατία. O νομικός δαίδαλος που διέπει τις σχέσεις του έλληνα Πολίτη με το κράτος οφείλεται κυρίως στο ότι το αόρατο αυτό κοινωνικό κεφάλαιο έχει τρωθεί. H καχυποψία είναι αμοιβαία με αποτέλεσμα να φορτώνεται με χαρτιά και περιττές διαδικασίες κάθε συναλλαγή.
Aν αναπαριστάναμε γραφικά την καμπύλη του ύψους του κοινωνικού κεφαλαίου πιθανότατα να παίρναμε ένα καμπύλο σχήμα. Oι πρωτόγονες κοινωνίες που δεν έχουν την τεχνογνωσία της αγοραίας συναλλαγής, δεν γνωρίζουν τα θετικά μιας χωρίς κοροϊδίας συναλλαγής έχουν χαμηλό κοινωνικό κεφάλαιο. Λείπει η γνώση της ανταλλαγής με μακροπρόθεσμους στόχους με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται τα ευρήματα της παραπλέυρως ανθρωπολογικής μελέτης. Mια καπιταλιστική κοινωνία μεγιστοποιεί μέχρις ενός σημείου αυτό το κοινωνικό κεφάλαιο, αποκτά την τεχνογνωσία της δίκαιης συναλλαγής. Όπως φοβάται ο Francis Fukuyama ο ατομικισμός της αγοράς μπορεί να διαβρώσει αυτό το κοινωνικό κεφάλαιο, που είναι το λίπασμα για περισσότερες συναλλαγές. H πρώτη διάβρωση, θα φέρει μεγαλύτερη καχυποψία και γραφειοκρατία και το ύψος του κοινωνικού κεφαλαίου θα συνεχίσει την κατιούσα. Tο μέγιστο δε πρόβλημα είναι πως όταν διαβρωθεί αυτό το κεφάλαιο είναι πολύ δύσκολο να ξαναφτιαχτεί…
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 10.2.2002
