Αναπολώντας την σκοτεινή λόγω ψυχρού πολέμου, όσο και δημιουργική περίοδο των αρχών της δεκαετίας του 1960 ο Paul Baran, θυμάται εξαιρετικές λεπτομέρειες από την γέννηση του Διαδικτύου.
Είναι λίγο πολύ γνωστή, αλλά σε χονδρικές γραμμές η ιστορία του internet. H αμερικανική κυβέρνηση ήθελε να κάνει ένα άτρωτο σε πυρηνική επίθεση σύστημα επικοινωνιών και ανέθεσε στο γνωστό κέντρο ερευνών RAND (Research And Development, ήτοι έρευνα και ανάπτυξη) τη δημιουργία ενός δικτύου με πολλούς κόμβους, αλλά χωρίς κέντρο. Έτσι σε περίπτωση χτυπήματος κάποιου κόμβου το δίκτυο θα μπορούσε να λειτουργήσει παρακάμπτοντας τον ελαττωματικό κόμβο. Αυτή η απλή, όσο και μεγαλοφυής ιδέα, όπως αποκαλύπτει σε συνέντευξη που έδωσε στο περιοδικό Wired o ο αρχιτέκτονας του δικτύου Paul Baran, συνάντησε τρομαχτικές αντιδράσεις στην αρχή της: η μεγαλύτερη απειλή του νέου δικτύου, λέει ο Baran, δεν ήταν η ΕΣΣΔ, αλλά η μονοπωλιακή τηλεφωνική εταιρία των ΗΠΑ ΑΤ&Τ. Το πιο καλό, ήταν ότι δεν αντιδρούσαν, επειδή διέβλεψαν τι κακό θα επακολουθούσε για τους ίδιους, αλλά γιατί τα στελέχη της τότε δεν το … καταλάβαιναν. Ήταν μια εποχή που κυριαρχούνταν από την φιλοσοφία της ιεραρχίας: ακόμη κι ένα δίκτυο επικοινωνιών που δεν ήταν ιεραρχικά δομημένο, ήταν παράλογο.
Αναπολώντας την σκοτεινή λόγω ψυχρού πολέμου, όσο και δημιουργική περίοδο των αρχών της δεκαετίας του 1960 ο Paul Baran, θυμάται εξαιρετικές λεπτομέρειες από την γέννηση του Διαδικτύου, όλες εκείνες τις λεπτομέρειες που έγραψαν ιστορία. Θυμάται ότι το κτίριο του RAND ήταν έτσι σχεδιασμένο από τον μαθηματικό John Williams, έτσι ώστε όλες οι διαδρομές μεταξύ δύο σημείων να είχαν περισσότερες πιθανότητες τυχαίας συνάντησης των ερευνητών. «Το σύστημα δούλεψε», λέει. «Είναι πολύ δύσκολο να συνδέσεις ανθρώπους με διαφορετικές δεξιότητες – στο RAND εκείνοι την εποχή δούλευαν από φυσικοί μέχρι κοινωνιολόγοι. Αλλά αυτό το ινστιτούτο ήταν το πιο παραγωγικό μέρος που έχω γνωρίσει.»
Το internet ίσως να μην υπήρχε, αν δεν γινόταν η παρανόηση για τις πυρηνικές δυνατότητες της Σοβιετικής Ένωσης εκείνη την εποχή. Πολλοί στρατιωτικοί υπερέβαλλαν για την πυρηνική απειλή της ΕΣΣΔ, ίσως και για ίδιον όφελος. Μιλούσαν για τεράστιες δυνατότητες της κομμουνιστικής Ρωσίας να πλήξει τις ΗΠΑ κ.λ.π. πράγμα που αποδείχθηκε ψευδές μετά την εκτόξευση στρατιωτικών δορυφόρων. Η θρυαλλίδα του πανικού δημιουργήθηκε από τότε που οι πύραυλοι, και πιο συγκεκριμένα οι διηπειρωτικοί, άρχισαν να χρησιμοποιούν στερεά καύσιμα. Στην προηγούμενη κατάσταση, που γινόταν χρήση υγρών καυσίμων, αν υπήρχε περίπτωση επίθεσης οι κατάσκοποι θα έβλεπαν το «φουλάρισμα» των πυραύλων. Με τα στερεά καύσιμα οι πύραυλοι ήταν έτοιμοι για επίθεση ανά πάσα στιγμή. Ο πανικός των αμερικανών στρατιωτικών είχε να κάνει με την δυνατότητα αντεπίθεσης. Σε περίπτωση πυρηνικού πολέμου δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν ασύρματες επικοινωνίες επειδή για μία ώρα διαταράσσεται η ιονόσφαιρα. Τα κέντρα επίγειων επικοινωνιών ήταν συγκεκριμένα (και πιθανότατα γνωστά στους Σοβιετικούς), άρα λοιπόν σε περίπτωση ξαφνικής επίθεσης δεν θα μπορούσε να δοθεί εντολή για αντίποινα. Έτσι λοιπόν οι στρατιωτικές ηγεσίες ρίχθηκαν σε ένα αγώνα έρευνας που είχε σκοπό την κατασκευή ενός δικτύου άτρωτου σε πυρηνική επίθεση.
Οι πρώτοι που το κατάφεραν ήταν οι ερευνητές της αμερικανικής αεροπορίας. Χρησιμοποίησαν το πυκνό δίκτυο των ιδιωτικών ραδιοσταθμών στις ΗΠΑ, και σε ένα μέρος της αχρησιμοποίητης συχνότητας (και οι ραδιοσταθμοί και οι τηλεοπτικοί σταθμοί έχουν αχρησιμοποίητο ένα μεγάλο κομμάτι της συχνότητάς τους αχρησιμοποίητο από το οποίο σήμερα περνούν σήματα RDS ή teletext). Έτσι έχτισαν ένα δίκτυο τηλετύπων, εν αγνοία των ραδιοσταθμών, που μετέδιδε μέσω της συχνότητάς τους μηνύματα της αεροπορίας.
Αυτό ήταν ίσως το πρώτο δίκτυο internet στον κόσμο. Το επόμενο βήμα ήταν η δημιουργία του ARPANET (προκάτοχος του internet) που χρησιμοποιούσε επίσης ένα υπάρχον και πυκνό ιδιωτικό δίκτυο, το τηλεφωνικό. Η συνέχεια είναι γνωστή. Το δίκτυο, παρά τις αντιδράσεις των μεγαλοστελεχών της AT&T φτιάχτηκε, συνέδεσε κατ’ αρχήν εννιά πανεπιστήμια και κάποιοι από τους ερευνητές άρχισαν να το χρησιμοποιούν για να ανταλλάσσουν απόψεις περί … επιστημονικής φαντασίας. Προς φρίκη των στρατιωτικών, η θεματολογία της ανταλλαγής μηνυμάτων διευρύνθηκε και σιγά-σιγά το Πεντάγωνο αναγκάστηκε να φτιάξει το δικό του δίκτυο το DARPANET, αφήνοντας το ARPANET στα χέρια της πανεπιστημιακής κοινότητας. Αυτοί με τη σειρά τους το διένειμαν στον υπόλοιπό κόσμο, και το κατ’ αρχήν στρατιωτικό δίκτυο, έγινε επιστημονικό και μετά δίκτυο όλων μας…
ΣXOΛIO
Είναι εκπληκτικό για το πώς γράφεται η Ιστορία. Μικρές λεπτομέρειες που σωρεύονται, σαν το πέταγμα μιας πεταλούδας στην Κίνα που δημιουργεί καταιγίδα στη Νέα Υόρκη. Δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει σήμερα πως ακόμη και ο σχεδιασμός του κτιρίου, όπου πρωτοσχεδιάστηκε το διαδίκτυο έπαιξε ρόλο. Φιλοσοφία ήταν οι τυχαίες διαδρομές για τυχαίες συναντήσεις με τυχαίους ανθρώπους, με ένα και μοναδικό στόχο: την παραγωγή εξειδικευμένης έρευνας. Έτσι λειτουργεί σήμερα και το internet. Κάθε μήνυμα που γράφουμε, κάθε εικόνα ή ήχος που στέλνουμε μέσω του διαδικτύου χωρίζεται σε μικρά πακέτα που ακολουθούν τυχαίες διαδρομές στα μυριάδες καλώδια για να καταλήξουν και να επανενωθούν στον παραλήπτη.
Το δεύτερο στοιχείο που είναι άξιο προσοχής είναι πως ολόκληρη η πληροφορική τεχνολογία είναι προϊόν πολέμου, πραγματικού ή φανταστικού. Ο πρώτος ηλεκτρονικός υπολογιστής ENIAC, κατασκευάστηκε στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου για να υπάρχει καλύτερη ανταπόκριση των αντιαεροπορικών πυρών στα κινούμενα βομβαρδιστικά. Ο πρόγονος του μεγαλύτερου δικτύου όλων των εποχών στήθηκε εξαιτίας της πυρηνικής απειλής του ψυχρού πολέμου. Ίσως να είχε δίκηο ο μεγάλος σκηνοθέτης Όρσον Γουέλς που έγραψε: «Στην Ιταλία τριάντα χρόνια κάτω από τους Βοργίες είχαν πόλεμο, τρομοκρατία, αιματοχυσίες, αλλά παρήγαγαν τον Μιχαήλ Aγγελο, τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι και την Αναγέννηση. Στην Ελβετία υπήρχε αδελφική αγάπη, 500 χρόνια δημοκρατίας και ειρήνης, και τι παρήγαγαν; Το ρολόι με τον κούκο.» Η ανάγκη πάντα τέχνας κατεργάζεται.
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 10.3.2001
