Ποια είναι η διαφορά μεταξύ όσων συνέβησαν την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 στις ΗΠΑ και όσων έγιναν την 11η Σεπτεμβρίου του 2004 στην Ελλάδα…
Το πρωί της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001ίγα λεπτά μετά τις 8.46, ο πρόεδρος των ΗΠΑ κ. Τζορτζ Μπους ενημερώνεται ότι ένα αεροπλάνο έπεσε πάνω στο «World Trade Center» της Νέας Υόρκης. Ο αμερικανός Πρόεδρος βρίσκεται σε ένα σχολείο της Φλόριντα. Ενημερώνεται για το συμβάν αλλά συνεχίζει την επίσκεψή του στην δεύτερη τάξη του σχολείου. Η εκτίμηση όλων, εκείνη τη στιγμή, είναι πως πρόκειται για δυστύχημα, κι ένα δυστύχημα, όσο τραγικό κι αν είναι -μιλάμε για εκατοντάδες νεκρούς!- δεν είναι δουλειά του προέδρου των ΗΠΑ να το διαχειριστεί. Υπάρχουν οι υπηρεσίες και η Πολιτειακή κυβέρνηση της Νέας Υόρκης που πρέπει να πράξουν τα δέοντα. Στις 9.03 π.μ. ένα δεύτερο αεροπλάνο χτυπά τον δεύτερο πύργο. Ο αρχηγός του Επιτελείου του Λευκού Οίκου κ. Άντριου Κάρφ τον πλησιάζει στις 9.05 π.μ. και του λέει ότι «η Αμερική δέχεται επίθεση». Δεν θέλει να δείξει πανικοβλημένος και πέντε λεπτά αργότερα κάνει την πρώτη σύσκεψη με τους επιτελείς του. Στις 9.30 συναντά την Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας κ. Κοντολίζα Ράις και στις 10.00 κηρύσσει κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Εν τω μεταξύ όμως: Στις 8.47 έχει κινητοποιηθεί η πυροσβεστική και η αστυνομία της Νέας Υόρκης. Στις 9.21 π.μ. έχουν κλείσει όλες οι γέφυρες και οι δρόμοι που οδηγούν στο Μανχάταν. Στις 9.25 π.μ. η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας των ΗΠΑ (FAA) δίνει διαταγή να καθηλωθούν στο έδαφος όλα τα αεροπλάνα που βρίσκονται στον αμερικανικό εναέριο χώρο και να οδηγηθούν όλες οι υπερατλαντικές πτήσεις στον Καναδά.
Ποια είναι η διάφορα με το μικρό (σε ότι αφορά τον αριθμό των θυμάτων) δυστύχημα που έγινε το περασμένο Σάββατο στην Ελλάδα; Ότι εκεί -ανεξαρτήτως της διαθεσιμότητας ή της διάθεσης του Προέδρου των ΗΠΑ να ασχοληθεί με αυτό που εθεωρείτο δυστύχημα- ο μηχανισμός λειτούργησε αυτόνομα. Κάποιοι άνθρωποι πήραν αποφάσεις χωρίς άνωθεν εντολές, κάποια πράγματα κινήθηκαν χωρίς να κοιτούν όλοι σαν …«χάνοι» στα μάτια τον κ. Μπους. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ ασχολήθηκε με το θέμα από την στιγμή που έγινε ζήτημα εθνικής ασφάλειας, από την στιγμή που διαπιστώθηκε ότι «οι ΗΠΑ δέχονται επίθεση».
Κακά τα ψέματα! Σε ένα συγκεντρωτικό σύστημα, όπως αυτό που έχει η Ελλάδα, όλα μπορούν να πάνε στραβά. Όταν στον κρατικό μηχανισμό δεν υπάρχει η πρωτοβουλία κανείς δεν μπορεί και δεν πρέπει να νιώθει ασφαλής. Αν για να βρεθεί ένα ελικόπτερο χρειάζεται η εντολή του πρωθυπουργού, μόνο ένας Θεός γνωρίζει τι μπορεί να γίνει σε σοβαρότερες κρίσεις. Σε ένα τόσο πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα τίποτε δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά.
Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι τι ώρα ενημερώθηκε ο πρωθυπουργός. Το πρόβλημα είναι ότι όλο το σύστημα παρατρεχάμενοι και ΜΜΕ φτιάχνουν μια εικόνα πρωθυπουργού «πανταχού πληρόντα». Οι πρώτοι με τις ανεκδιήγητες «κολακευτικές» ανακοινώσεις τους. Π.χ.: «Με εντολή του πρωθυπουργού συνεργεία του ΕΛΓΑ πήγαν στον τόπο της χαλαζόπτωσης για να εκτιμήσουν το μέγεθος των ζημιών…» Οι δεύτεροι με τις εμμονές τους. Π.χ.: «τι ώρα ενημερώθηκε ο πρωθυπουργός;» Δηλαδή, έστω ότι ενημερώθηκε για παράδειγμα στις 11.00 π.μ. Τι έπρεπε να κάνει; Να χοροπηδά γύρω από τους συμπαθείς εκπροσώπους των παραγωγικών τάξεων της Θεσσαλονίκης φωνασκώντας: «έπεσε ελικόπτερο! Έπεσε ελικόπτερο»; Ή έπρεπε να φορέσει σωσίβιο και να μπει σε ταχύπλοο για να μαζεύει συντρίμμια;
Δεν είναι σαφές στην περίπτωση μας αν οι κοινωνικές πιέσεις -όπως αποτυπώνονται από τα ΜΜΕ- οδηγούν σε ένα πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα (ακόμη και στις λεπτομέρειες της δημόσιας ζωής), ή το πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα δημιουργεί υπερβολικές προσδοκίες στην κοινωνία. Όπως και να έχει το ζήτημα όμως, τίποτε δεν πρόκειται να πάει καλά αν όλα τα ζητήματα θεωρούνται ή είναι θέματα χειρισμού μιας δράκας ανθρώπων περί τον πρωθυπουργό και του ιδίου του πρωθυπουργού.
Η ζωή έχει γίνει εξαιρετικά πολύπλοκη πια και χρειάζεται κατανομή κι αποκέντρωση αρμοδιοτήτων. Παντού και σε όλα τα επίπεδα. Ας αφήσουμε λοιπόν τον πρωθυπουργό να ασχολείται με τα σημαντικά κι ας ελέγξουμε κατά πόσο οι υπόλοιποι -από τους υπουργούς, μέχρι τον τελευταίο δεκανέα- έκαναν σωστά την δουλειά τους. Κι αυτό χωρίς την …εντολή πρωθυπουργού».
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 16.9.2004
