Το ντιμπέιτ απεικόνισε πιστά την αμηχανία που επικρατεί στο πολιτικό σκηνικό της χώρας. Η ελληνική κοινωνία είναι σε φάση μετάβασης. Τα παλιά δόγματα έχουν απαξιωθεί, αλλά νέες ολοκληρωμένες θεωρίες δεν έχουν διατυπωθεί.
Θα μπορούσε να ήταν το καλύτερο ντιμπέιτ που έχουμε παρακολουθήσει. Ο κ. Καραμανλής είναι άνετος. Όλα δείχνουν ότι η ψηφοφορία της επόμενης Κυριακής (13.6.2004) θα επαναβεβαιώσει, αν δεν διευρύνει, την συντριπτική νίκη που επέτυχε στις εθνικές εκλογές. Ο κ. Γιώργος Παπανδρέου είναι επίσης άνετος. Όποιο και να είναι το αποτέλεσμα, δεν θα αμφισβητηθεί από κανένα. Τι είχε (την 12η Ιουνίου) τι έχασε (την 14η); Λίγη εσωκομματική γκρίνια παραπάνω, αλλά και τι έγινε; Συνηθισμένα τα βουνά από τα χιόνια και το ΠΑΣΟΚ από γκρίνιες. Αν σκεφτούμε ότι οι ΠΑΣΟΚοι μεμψιμοιρούσαν αμέσως μετά τις εκλογές του 2000 (όταν κέρδισαν τις εκλογές) σκεφθείτε τι πρέπει να γίνει τώρα που τις έχασαν.
Η κ. Αλέκα Παπαρήγα επίσης είναι άνετη. Το εκλογικό ποσοστό του ΚΚΕ απειλείται μόνο από την στήλη των νεκρολογιών που δημοσιεύει ο «Ριζοσπάστης». Ο κ. Νίκος Κωνσταντόπουλος ήταν ο μόνος που είχε κάτι να χάσει ή να κερδίσει από αυτή τη διαδικασία, διότι οι προεδρικές εκλογές πλησιάζουν απειλητικά για το πολιτικό του μέλλον. Αρα τρεις στους τέσσερις έπρεπε να βγάζουν όραμα στο γυαλί. Να ονειρευόμαστε μαζί τους της Ευρώπη του αύριο. Κι όμως η συζήτηση ήταν σούπα. Ερωτήσεις κι απαντήσεις ήταν αναμενόμενες. Δεν υπήρξε η υπέρβαση, λίγο από αύριο, κάτι από όνειρο και σχέδιο για το μέλλον. Μάθαμε, για παράδειγμα, πόσο είναι το επίδομα ανεργίας στην Ελλάδα και πόσο στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό που δεν μάθαμε είναι τι σκέφτονται οι πολιτικοί μας για το δομικό πρόβλημα της ανεργίας στην Ευρώπη.
Έτσι συζητήθηκαν τα πάντα χθες (Τρίτη 7.6.2004). Από τους συμβασιούχους (και πόσοι είναι) μέχρι και τις προσλήψεις στο δημόσιο. Από τα επιδόματα ανεργίας μέχρι το πόνο των ανέργων. Από τις επόμενες κινήσεις των εσωκομματικών αντίπαλων του κ. Παπανδρέου μέχρι το (προεδρικό) μέλλον του κ. Κωνσταντόπουλου. Ένα πράγμα μονάχα δεν συζητήθηκε. Η Ευρώπη. Δεν ακούσαμε πως οραματίζεται ο πρωθυπουργός το μέλλον της, τι πιστεύει για την διαδικασία μετατροπής της σε ομοσπονδία ο κ. Γιώργος Παπανδρέου, πως φαντάζεται την Ευρώπη των κινημάτων ο κ. Κωνσταντόπουλος. Το μόνο που καταλάβαμε είναι ότι το ΚΚΕ μας θέλει εκτός με μια λογική του στιλ «έτσι κι αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη», άρα γιατί να χάνουμε το χρόνο μας σε οράματα ευρωπαϊκά;
Ήταν κατώτερη των περιστάσεων η χθεσινή τηλεμαχία. Ανέδειξε τον επαρχιωτισμό μας. Ενώ στις πρωτεύουσες της Γηραιάς Ηπείρου συζητείται ένα Ευρωπαϊκό Σύνταγμα εμείς αναλωθήκαμε για το πόσο πιστά εφαρμόζουμε την ευρωπαϊκή οδηγία για τους συμβασιούχους. Ενώ παίζεται το πιο φιλόδοξο στοίχημα στην ιστορία της ανθρωπότητας, ένα ομοσπονδιακό πείραμα που δεν έχει ματαγίνει, εμείς αναλωθήκαμε στην πλατεία του χωριού μας. Τι έκανε η κυβέρνηση στις πρώτες 97 μέρες της διακυβέρνησής της, τι δεν έκανε, τι έκαναν οι εσωκομματικοί αντίπαλοι του κ. Παπανδρέου και τι θα κάνει ο ίδιος. Λες και οι ευρωεκλογές γίνονται για να κριθεί αν ο διάδοχος του κ. Σημίτη είναι ήταν η καλύτερη επιλογή που μπορούσε να έχει το ΠΑΣΟΚ.
Ήταν απούσα η Ευρώπη και η Ένωση από την χθεσινή τηλεμαχία. Κάποιοι από τους ερωτώντες την υπαινίχθηκαν κάπως οι απαντώντες την έβαλαν στο τραπέζι. Το πρόβλημα βέβαια είναι ότι η Ε.Ε. δεν είναι απούσα από την καθημερινή μας ζωή. Αποφασίζει για μια σειρά πραγμάτων (από τα μεταλλαγμένα μέχρι τα προσωπικά δεδομένα και από την Κύπρο μέχρι την Τουρκία) που έχουν έμμεσο μεν αλλά σημαντικό αντίκτυπο στην καθημερινή μας ζωή. Χθες χάθηκε μια καλή ευκαιρία για να καταλάβουμε ποια Ευρώπη θέλουμε. Ας ελπίσουμε ότι στο μέλλον θα έχουμε περισσότερες τέτοιες ευκαιρίες…
Το χθεσινό ντιμπέιτ απεικόνισε πιστά την αμηχανία που επικρατεί στο πολιτικό σκηνικό της χώρας. Η ελληνική κοινωνία είναι σε φάση μετάβασης. Τα παλιά δόγματα έχουν απαξιωθεί από την πραγματικότητα, αλλά νέες ολοκληρωμένες θεωρίες δεν έχουν διατυπωθεί. Η χώρα (συνολικά) θέλει το νέο, αλλά δεν έχει προσδιορίσει τη ρότα. Δεν είναι πολιτική αδιαφορία αυτό που ζούμε σήμερα (τρεις μέρες πριν τις εκλογές). Είναι σωρευμένη κόπωση από το παλιό και απουσία ευδιάκριτου μοντέλου για το μέλλον.
Δεν πρέπει λοιπόν να βλέπουμε μισοάδειο το ποτήρι της πολιτικής διαδικασίας. Οι υπόγειες διεργασίες στην κοινωνία είναι μεγάλες. Οι Έλληνες αλλάζουν την κοσμοθεώρησή τους. Μετά από δεκαετίες ξύλινων βεβαιοτήτων αρχίζουν να αναρωτιούνται τι κέρδισαν από τα συνθήματα χωρίς πολύ δουλειά. Αναρωτιούνται μέχρι πότε θα ρίχνουν νερό στον μύλο της δογματικής υπανάπτυξης. Ξέρουν ότι τα τελευταία τριάντα χρόνια πίστεψαν σε πολλούς και τους πρόδωσαν πολλά. Επένδυσαν σε τριτοκοσμικά και σοσιαλιστικά οράματα για να βρεθούν ουραγοί της Ευρώπης στην ευημερία. Ακουσαν και πίστεψαν για Εθνική Ανεξαρτησία και διαπίστωσαν ότι τα παιδιά τους πεθαίνουν στην Εθνική Οδό. Κατάλαβαν ότι κάποιοι τους πουλούσαν σοσιαλιστικές παρόλες, για να είναι νομενκλατούρα οι ίδιοι.
Η Ελλάδα αλλάζει ραγδαία. Και υπόγεια. Κάποιοι το ονομάζουν αυτό κεντροδεξιά στροφή. Είναι, αν σκεφτούμε ότι η Αριστερά σ’ αυτή τη χώρα υπήρξε μετά την μεταπολίτευση δογματική, ξύλινη κι άτεγκτη. Δεν θα ήταν, αν η Αριστερά είχε κάτι περισσότερο να προσφέρει πέρα από τις εμμονές και τον σταλινισμό του παρελθόντος.
Το ντιμπέιτ ήταν σούπα. Όπως και η πολιτική μας ζωή. Κάτι καινούργιο όμως θα αναδυθεί από την αμηχανία του παρόντος. Να δούμε ποιος θα καταφέρει να το εκφράσει. Δεν είναι καθόλου εύκολο και καθόλου δεδομένο. Χθες απλώς χάθηκε μια καλή ευκαιρία να αναδυθεί το νέο. Υπάρχουν άπειρες όμως στο μέλλον…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 9.6.2004
