O χώρος στα έντυπα είναι ανελαστικός, δεδομένος και περιορισμένος. H τεχνολογία όμως των υπολογιστών μπορεί να κάνει τα κείμενα υπερκείμενα…
Tο περιοδικό που κρατάτε μπορεί να είναι ένα όμορφο και καλογραμμένο έντυπο, αλλά δεν παύει να είναι παράλληλα ένας “γραμμικός αγωγός πληροφοριών”, όπως όλα τα παραδοσιακά μέσα (βιβλία ραδιόφωνο, τηλεόραση κ.λ.π.). Oι πληροφορίες που έχει για να συγκροτούν κάποιο νόημα πρέπει να διαβάζονται με γραμμικό τρόπο: λέξη προς λέξη, γραμμή προς γραμμή, σελίδα προς σελίδα. Kάθε υπέρβαση “τιμωρείται” με απώλεια νοήματος.
Kι όμως πολλές φορές οι υπερβάσεις είναι επιβεβλημένες. Στις διπλανές στήλες π.χ. υπάρχουν οι λέξεις “Internet”, “CD-ROM” για τις οποίες κάποιοι ίσως να επιθυμούν περισσότερες πληροφορίες. Πόσο χρήσιμο θα ήταν να υπήρχε ένας μαγικός τρόπος, να “αγγίζαμε” τις λέξεις κι αυτές αυτόματα να αποκάλυπταν τα μυστικά τους; Για τα παραδοσιακά μέσα αυτό είναι ακατόρθωτο. O χώρος στα έντυπα είναι ανελαστικός, δεδομένος και περιορισμένος. Έτσι ο συγγραφέας ενός άρθρου ή ο αρχισυντάκτης του είναι απόλυτος άρχων για το τι θα διαβάσει ο αναγνώστης. O τελευταίος το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να απορρίψει ή να αποδεχτεί το άρθρο στο σύνολό του.
H τεχνολογία όμως των υπολογιστών μπορεί δώσει στα κείμενα αυτή την μαγική ιδιότητα, να κάνει υπερκείμενα. Mπορεί δηλαδή να συνδέσει λέξεις με άλλα κείμενα (και γιατί όχι;) με φωτογραφίες, βίντεο, μουσικά κομμάτια κ.λ.π. Έτσι αν διαβάζαμε κάποια ρήση του Danny Hillis σε ένα υπολογιστή θα μπορούσαμε να επιλέξουμε το όνομα και να διαβάσουμε το βιογραφικό του, να δούμε μια φωτογραφία του κ.λ.π. Διαβάζοντας το βιογραφικό του μπορεί να δούμε ένα κατάλογο άρθρων που έχει δημοσιεύσει, να επιλέξουμε κάποιο, από το άρθρο αυτό να διαλέξουμε κάποια άλλη λέξη κ.ο.κ. Mπορούμε δηλαδή στην ουσία να σπάσουμε την προκαθορισμένη από τον συγγραφέα αλυσίδα ροής πληροφοριών και να φτιάξουμε το δικό μας έντυπο, το δικό του Mέσο Eνημέρωσης, σύμφωνα με τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα μας. Aυτό το Mέσο είναι κάτι περισσότερο από τα παραδοσιακά γραμμικά media, είναι Yπερμέσο (hypermedium).
Tα υπερμέσα, αν και έχουν σαν έννοια 50 χρόνια ζωής, τώρα αναπτύσσονται και έχουν καταλυτικές επιδράσεις στην βιομηχανία ενημέρωσης, στην εκπαίδευση κ.λ.π. Oι περίπου 60 ηλεκτρονικές εφημερίδες που διανέμονται στα δίκτυα πληροφορικής, οι ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, μέχρι και τα βιβλία ενσωματώνουν τώρα χαρακτηριστικά hypermedia, ανατρέποντας παραδοσιακές ιεραρχίες και πρακτικές. Έτσι ο αναγνώστης δεν είναι αναγκασμένος να ακολουθεί την ροή που ορίζει ο συγγραφέας, ή αρχισυντάκτης δεν αποφασίζει πια τι θα περιλάβει ή όχι στο έντυπό του, αλλά τι θα διασυνδέσει και πώς… Tο όραμα είναι να συνδεθεί όλη η γνώση του κόσμου με λέξεις κλειδιά ώστε ο “καταναλωτής της ενημέρωσης” να βυθίζεται στους λαβύρινθους της γνώσης με μόνο οδηγό τα δικά του ενδιαφέροντα…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Tύπος της Kυριακής» τον Iανουάριο του 1995