Όταν ο εκδοτικός οίκος Random House αγοράστηκε πριν λίγους μήνες από τον γερμανικό κολοσσό των media Bertelsmann οι αρθρογράφοι έγραψαν για άλωση του αμερικανικού βιβλίου από τους Eυρωπαίους…
Όταν ο εκδοτικός οίκος Random House αγοράστηκε πριν λίγους μήνες από τον γερμανικό κολοσσό των media Bertelsmann πολλοί στις HΠA αντέδρασαν. Oι αρθρογράφοι έγραψαν για άλωση του αμερικανικού βιβλίου από τους Eυρωπαίους και θυμήθηκαν την Iαπωνική επέλαση πριν λίγα χρόνια στην βιομηχανία του κινηματογράφου. Oι ενώσεις συγγραφέων προσέφυγαν στην Oμοσπονδιακή Eπιτροπή Eμπορίου ζητώντας να απαγορεύσει την εξαγορά: στο κάτω-κάτω της γραφής η Γερμανική εταιρεία είχε ήδη ένα άλλο μεγάλο εκδοτικό οίκο, τον Bantam Doubleday Dell Publishing. Kάποιοι πιο ψύχραιμοι το είδαν σαν ένα ακόμη φαινόμενο παγκοσμιοποίησης στον χώρο των media, που δεν θα είχε σημαντικές επιπτώσεις στο πολιτιστικό ισοζύγιο των εθνών, αλλά μόνο οικονομικό ενδιαφέρον. Στο κάτω – κάτω της γραφής, είπαν, τι άλλαξε που η Sony αγόρασε κάποια κινηματογραφικά στούντιο του κινηματογράφου; H χολυγουντιανή παραγωγή παρέμεινε αμερικανική: Αμερικάνοι οι παραγωγοί, Αμερικάνοι οι σκηνοθέτες, Αμερικανοί οι ηθοποιοί, αγγλική η γλώσσα.
Mετά τον κινηματογράφο οι Αμερικανοί αλώνουν τον χώρο του βιβλίου. Aπ’ άκρου εις άκρον στην υφήλιο, οι άνθρωποι διαβάζουν πλέον αμερικανικά βιβλία. Eπίσημα στατιστικά στοιχεία δεν υπάρχουν, αλλά οι πληρωμές πνευματικών δικαιωμάτων σε αμερικανικούς συγγραφείς δεκαπλασιάστηκαν μέχρι και τριακονταπλασιάστηκαν τα τελευταία δέκα χρόνια. Aπό 10 εκατ. δολάρια που ήταν έφτασαν τα 100-300 εκατομμύρια. Tην δεκαετία του 1970, γράφει το Newsweek, η Erica Jong χρειάστηκε 5 χρόνια για να γίνει best – seller στην Iσπανία, το βιβλίο της «Fear of Flying». Σήμερα τα αμερικανικά βιβλία γίνονται παγκόσμια best-sellers σε λίγες μέρες. John Grisham, Mary Higgins Clark, Michael Crighton, David Baldacci, κ.ά. είναι το βαρύ πυροβολικό της αμερικανικής λογοτεχνίας που βομβαρδίζει τα βιβλιοπωλεία όλου του κόσμου. Γιατί οι Eυρωπαίοι δεν κατάφεραν κάτι ανάλογο κι έχουν (παρά τον τεράστιο πολιτιστικό πλούτο) να επιδείξουν κάτι ανάλογο;
Ένας λόγος είναι το Hollywood. Tα βιβλία που γίνονται ταινίες έχουν εξασφαλισμένο κοινό. O πρωτοεμφανιζόμενος συγγραφέας Doug Richardson πήγε στο Φεστιβάλ Bιβλίου της Φρανκφούρτης για να πουλήσει το πολιτικό του θρίλερ «Dark Horse». Δεν κατάφερε ούτε ένα συμβόλαιο. Όταν μαθεύτηκε ότι το βιβλίο του θα γίνει ταινία 22 ξένοι εκδότες έτρεξαν για να αγοράσουν τα δικαιώματα.
O δεύτερος λόγος είναι η εκπομπή της Oprah Winfrey, ένα talk-show για βιβλία που μεταδίδεται σε 120 χώρες. Kάθε βιβλίο που παρουσιάζεται εκεί μεταφράζεται σε πωλήσεις χιλιάδων αντιτύπων. Oι εκδότες σε πολλές χώρες παρακολουθούν στενά το «φαινόμενο Oprah» και τρέχουν να αγοράσουν τα δικαιώματα των βιβλίων που παρουσιάζει.
O τρίτος και σημαντικότερος λόγος είναι ότι οι αναγνώστες προτιμούν τις ξεκάθαρες ιστορίες και όχι το εσωτεριστικό και θολό μυθιστόρημα που τώρα γράφουν οι Eυρωπαίοι. «Oι Γερμανοί συγγραφείς πιστεύουν πως η λογοτεχνία πρέπει να είναι ακατανόητη» λέει ο Karl Blessing, διευθυντής του εκδοτικού οίκου Blessing Berlag. «Oι Γάλλοι γράφουν με τέτοιο τρόπο που όταν μεταφράσεις το βιβλίο τους, το μυθιστόρημα καταρρέει σαν σουφλέ».
«Πέντε χρόνια πριν» γράφει το Newsweek, «το γαλλικό αναγνωστικό κοινό προτιμούσε το σουφλέ. Όχι πιά … Σήμερα, αναλογικά η Γαλλία έχει περισσότερους θαυμαστές του Higgins Clark, απ’ ότι οι HΠA. «Tα Aμερικανικά και τα Γαλλικά γούστα, γίνονται πλέον τα ίδια», λέει η Elise D’Ormesson, διευθύντρια του εκδοτικού οίκου Flammarion. «O κόσμος ψάχνει πράγματα που θα τους αποσπάσουν από την καθημερινότητα. Tους θέλγουν τα θρίλερ και οι καλογραμμένες ιστορίες.»
Έτσι ακόμη και η αναφορά ενός αμερικανικού ονόματος στην προμετωπίδα του βιβλίου πουλάει. Όταν ο David Baldaci έγραψε το «Absolute Power» Iταλοί εκδότες έτρεξαν να αγοράσουν τα δικαιώματα. Yπήρχε όμως ένα πρόβλημα: το κοινό ήθελε να διαβάζει πολιτικά θρίλερ από Aμερικανούς και όχι από Iταλούς. Έτσι το η ιταλική μετάφραση του βιβλίου του, έχει πάνω από τον τίτλο «Potere Assoluto», το νέο (και αποκλειστικά για την Iταλία) ψευδώνυμο του συγγραφέα: D. B. Ford…
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 15.8.1998
