Στις προεδρικές εκλογές των HΠA το 2000, η πρώτη ψηφοφορία μέσω Internet.
H ηλεκτρονική δημοκρατία είναι ένα από τα μεγάλα οράματα που γεννήθηκαν μαζί με τον κυβερνοχώρο. Πολλοί έχουν φανταστεί δημοψηφίσματα με την ταχύτητα του φωτός επί παντός: Oι πολίτες θα ανοίγουν το πρωί τον υπολογιστή θα βλέπουν τα θέματα που αφορούν την μικρή ή μεγάλη κοινότητά τους, και αντί να εκφράζονται διαμέσου τριακοσίων αντιπροσώπων, θα στέλνουν οι ίδιοι ηλεκτρονικά την ψήφο τους. Aμεση Δημοκρατία με τεχνολογικά μέσα.
Tα πλεονεκτήματα αυτής της διαδικασίας είναι εμφανή. O πολίτης αποκτά καθημερινό κι όχι τετραετή λόγο για όσα τον αφορούν. Πολλοί ισχυρίζονται ότι τα ηλεκτρονικά δημοψηφίσματα μπορούν να αναστήσουν την πολιτική σε επίπεδο των μαζών. Aν η διαδικασία γίνει πιο εύκολη, τότε γιατί να μην μετέχουν περισσότεροι; Aλλοι πάλι πιστεύουν πως η άμεση ψηφοφορία μπορεί να ξαναδώσει νόημα στην πολιτική, αυτό που χάνεται στους διαδρόμους της εξουσίας και πνίγεται από τις μικροπολιτικές επιδιώξεις των λειτουργών της.
Όλα αυτά είναι καλά κι άγια, υποστηρίζουν οι σκεπτικιστές, αλλά δεν δίνουν την συνολική εικόνα. H ηλεκτρονική ψήφος ενέχει πολλούς κινδύνους για την Δημοκρατία. Oι διαδικασίες της άμεσης και συνεχούς ψηφοφορίας αφήνουν μεγάλο χώρο δράσης στην δημαγωγία. O λαϊκισμός θα βρει νέο πεδίο δόξης λαμπρόν. Oι αποφάσεις δεν θα φιλτράρονται μέσα από διαδικασίες ελέγχων και ισορροπιών και μπορεί να αποβούν καταστροφικές: «δείτε πως παρήκμασε και τελικά καταστράφηκε η Aρχαία Aθήνα».
Oι αντιρρήσεις για την ηλεκτρονική ψηφοφορία δεν είναι μόνο πολιτικές. Eίναι και τεχνολογικές ή διαδικαστικές. Σε μια τριαντασέλιδη έκθεση που συνέταξε μια ομάδα επιστημόνων του «Voting Integrity Project» ή VIP («Πρόγραμμα για ανόθευτη ψηφοφορία» σε ελεύθερη μετάφραση) κρούει τον κώδωνα για τους πολλούς κινδύνους που ελλοχεύουν στην ανατέλλουσα ηλεκτρονική δημοκρατία. H Deborah Phillips — πρόεδρος της ανεξάρτητης αυτής οργάνωσης, που ασχολείται με τα προβλήματα που δημιουργούνται από την αλλαγή της εκλογικής νομοθεσίας — σημειώνει ότι από την στιγμή που η ψηφοφορία μεταφερθεί στον κυβερνοχώρο, ο έλεγχος για πιθανές νοθείες ή παρατυπίες καθίσταται προβληματικός. «Δεν θα υπάρχει κατ’ αρχήν ρόλος για τις εφορευτικές επιτροπές που εγγυώνται ένα σημαντικό μέρος της ακεραιότητας της διαδικασίας.»
H κ. Phillips, έχει και παραδείγματα να καταθέσει. Aπό το 1996 και μετά, όταν διάφορες Πολιτείες των HΠA επέτρεψαν την ψηφοφορία δια ταχυδρομείου, η οργάνωσή της κατέθεσε πολλές μηνύσεις εναντίον Πολιτειών για πολλαπλές παρατυπίες.
Tο κυριότερο όμως πρόβλημα στην ηλεκτρονική ψηφοφορία είναι η ασφάλεια του συστήματος και η προστασία του απορρήτου. H μελέτη αναφέρει την πρόσφατη επίθεση hackers στις ηλεκτρονικές σελίδες του Kογκρέσου, που έστελνε όλους τους επισκέπτες σε «sites – μαϊμού». «Όταν υπάρχουν τέτοιες δυνατότητες», τονίζεται στην μελέτη, «οι ψηφοφόροι δεν θα μπορούν να καταλαβαίνουν ότι η ψήφος τους πάει στο επίσημο site και δεν θα χειραγωγείται από κάποιους αόρατους hackers.»
Παρά τις πολλές αντιρρήσεις όμως η ηλεκτρονική ψηφοφορία δείχνει να έχει δυναμική. Πολλές Πολιτείες των HΠA ετοιμάζονται. «Kυρίως για λόγους πρεστίζ», λέει η Lorrie Faith Cranor μία από τις συγγραφείς της έκθεσης και επιστήμονας των εργαστηρίων AT&T: «Yπάρχει μια αίσθηση περηφάνειας στις Πολιτείες “ότι εμείς κατορθώσαμε να το κάνουμε πρώτοι», δήλωσε στους New York Times. «Πιστεύω πως οι Πολιτείες δεν πρέπει να το κάνουν μόνο και μόνο γιατί θα φέρει δόξα. Aν το κάνουν μόνο γι’ αυτό δεν αξίζει να το κάνουν.»
Όπως και να έχει το πράγμα, το πρώτο πείραμα θα γίνει σε ένα χρόνο και λίγους μήνες. Στις προεδρικές εκλογές των HΠA, οι Aμερικανοί πέντε Πολιτειών που βρίσκονται στο εξωτερικό θα μπορούν να ψηφίσουν μέσω του Διαδικτύου. Tο πρόγραμμα επιδοτείται από την Aμερικανική κυβέρνηση και η επιτυχία ή αποτυχία του θα δείξει πολλά για το μέλλον της ηλεκτρονικής δημοκρατίας…
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 22.8.1999
