H ανθρώπινη δραστηριότητα, οδηγεί μερικά είδη ζώων σε εξαφάνιση, ενώ ευνοεί κάποια άλλα με καταστροφικές συνέπειες στο περιβάλλον.
Έχουμε ακούσει πολλές περιπτώσεις ζώων εξαφανίσθηκαν ή ζώων που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. H διαρκώς αυξανόμενη ανθρώπινη δραστηριότητα στον πλανήτη μειώνει τον πληθυσμό ορισμένων ειδών με αποτέλεσμα κάποια από αυτά να βρίσκονται μόνο σε γκραβούρες ή ταριχευμένα σε μουσεία. Kάποια άλλα, ίσως πιο τυχερά, επιβιώνουν σε μικρούς αριθμούς μόνο σε ζωολογικούς κήπους. Ένα πράγμα μόνο είναι σίγουρο. H εξέλιξη του ανθρώπου ανατρέπει την οικολογική ισορροπία: συνήθως απειλεί κάποια είδη. Kάποιες άλλες φορές όμως ευνοεί κάποια άλλα είδη. Yπάρχουν κάποιες περιοχές στον πλανήτη που «πνίγονται» από κάποια είδη ζώων, επειδή βέβαια κι εκεί μπήκε ανθρώπινος δάκτυλος.
Η οικολογική εξίσωση είναι απλή. Όταν υπάρχουν πάρα πολλά αρπακτικά, ανεπαρκής τροφή και μεγάλος ανταγωνισμός, ο πληθυσμός των ζώων ελαττώνεται. Όταν όμως συμβαίνει το αντίθετο τότε υπάρχει πληθυσμιακή έκρηξη. Αυτό απ’ όλες τις απόψεις μπορεί να είναι πολύ κακό. Όταν η καφέ δενδρογαλιά έφτασε στην Γκουάμ μέσα στο φορτίο ενός στρατιωτικού αεροπλάνου πριν από 50 χρόνια, το οικοσύστημα δεν ήταν προετοιμασμένο για την εισβολή των ερπετών. Τα φίδια δεν είχαν φυσικούς ανταγωνιστές αλλά ούτε και εχθρούς. Υπάρχουν πολλά φίδια στην Γκουάμ, μάλιστα σε μερικές περιοχές φτάνουν τα 13.000 ανά τετραγωνικό μίλι και τρώνε οτιδήποτε μπορεί να πιαστεί στα δόντια τους. Πολλοί βιολόγοι πιστεύουν ότι αναπόφευκτα η εισβολή των φιδιών θα επεκταθεί και στη Χαβάη, η οποία δεν απέχει πολύ. «Είναι θέμα χρόνου», λέει στο περιοδικό Newsweek, ο ερευνητής βιολόγος στο κέντρο Γεωλογικών Ερευνών των ΗΠΑ Tom Frich. «Η Χαβάη θα μπορούσε να καταστραφεί» προσθέτει η Julie Savitch απο το Πανεπιστήμιο της Νεμπράσκα. Αυτό τον αιώνα έγιναν πολλές ενέργειες για τα είδη που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν ‘ την επόμενη χιλιετία μάλλον θα ανησυχούμε περισσότερο γι αυτά που εξαπλώνονται ραγδαία.
Η κατάσταση θα χειροτερέψει καθώς το εμπόριο η ναυσιπλοϊα και ο τουρισμός ευθύνονται για την λαθραία εισαγωγή ζώων – φίδια σε κιβώτιο καραβιού, κουνούπια σε μια βαλίτσα- σε ένα νέο περιβάλλον. Το γεγονός ότι τα είδη ζώων της περιοχής αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα μπορεί να αποτελεί πρόβλημα τόσο μεγάλο όσο και οι ξένοι εισβολείς. ” Oι άνθρωποι επιδεινώνουν το περιβάλλον για κάποια είδη ζώων ενώ για κάποια άλλα το βελτιώνουν ” επισημαίνει ο οικολόγος Τζέημς Μπράουν του Πανεπιστημίου του Νιού Μέξικο. Για παράδειγμα το ελάφι με την λευκή ουρά το οποίο μεγαλώνει στις αναδασωτέες περιοχές έχει καταλήξει να αποτελεί σήμερα για τα προάστια μπελά.
Μερικά ζώα δεν αποτελούν μπελά μόνο για εμάς: μπορεί να είναι οι χειρότεροι εχθροί του εαυτού τους. Ο υπερπληθυσμός των χηνών του χιονιού του Καναδά καταστρέφει το ίδιο τους το περιβάλλον. Τα τελευταία τριάντα χρόνια ο πληθυσμός τους αυξήθηκε από 800.000 σε 3 εκατομμύρια. Η πρόοδος στον τομέα της γεωργίας έδωσε στις χήνες τη δυνατότητα να φτάνουν στις περιοχές πολλαπλασιασμού τους σε καλύτερη κατάσταση, γεγονός που οδήγησε σε μεγαλύτερα επίπεδα αναπαραγωγής. Αυτά τα τεράστια σμήνη πουλιών για να φτιάξουν τις φωλιές τους στην δυτική ακτή του Kόλπου του Χάντσον, δουλεύουν πολύ σκληρά, σκάβοντας το χώμα και ξεριζώνοντας τα φυτά. Η γή ρημάχτηκε. ” Η Αρκτική είναι ένα εύθραυστο οικοσύστημα” λέει ο Bob Trost της Aμερικανικής Υπηρεσίας Ιχθύων και Αγριας Ζωής. «Μπορεί να χρειαστεί περισσότερο από έναν αιώνα για να επανέλθει η παραγωγή στα παλιά επίπεδα». Υπάρχουν δύο επιλογές: ή να βρούν οι χήνες άλλη περιοχή για να φτιάξουν τις φωλιές τους την οποία βέβαια θα καταστρέψουν ή να μείνουν χωρίς τροφή και γή με αποτέλεσμα να εξαφανιστούν.
O έλεγχος τέτοιων περιπτώσεων υπερπληθυσμών είναι δύσκολη υπόθεση. Η παρότρυνση για ψυχαγωγικό κυνήγι είναι μια επιλογή όμως είναι απίθανο να έχει μεγάλο αντίκτυπο. Αποτελεσματικότερες μέθοδοι, όπως ο μαζικός σφαγιασμός των ζώων προκαλούν συνήθως την κατακραυγή του κοινού. Κανείς δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τις δενδρογαλιές, όμως αποδεικνύεται ότι είναι πιο σημαντικό να τις εμποδίζει κανείς να φύγουν από την Γκουάμ προς την Xαβάη από το να τις εξολοθρεύσει. Το Κέντρο Γεωλογικών Ερευνών των ΗΠΑ χρησιμοποιεί ειδικά σκυλιά για την ανίχνευση φιδιών στα φορτία που διοχετεύονται στην αγορά από τη Γκουάμ.
Η πιο φυσική μέθοδος είναι ο βιολογικός έλεγχος – η εισαγωγή ενός ανταγωνιστή ή ενός εχθρού. Πρόσφατα το Κέντρο Γεωλογικών Ερευνών των ΗΠΑ χρησιμοποίησε έντομα για την επιλεκτική εξολόθρευση των ενοχλητικών μυρμηγκιών τα οποία τσιμπούσαν εδώ και καιρό τους κατοίκους του Νότου και ρουφούσαν τους χυμούς των φυτών της σόγιας. Το έντομο μπήγει την κάμπια του στο μυρμήγκι με αποτέλεσμα να το σκοτώνει. Όμως και αυτή η μέθοδος έχει τους κινδύνους της. Όταν οι αρχές της Αυστραλίας απελευθέρωσαν έναν ιό με στόχο τα άγρια κουνέλια, κατέληξαν να σκοτώσουν πολλά εξημερωμένα λαγουδάκια. Κάποιοι επιστήμονες υποστήριξαν ότι ο ιός μπορεί να μεταδοθεί και στους ανθρώπους. Τελικά ίσως αυτά παθαίνει ο άνθρωπος, όταν το παίζει Θεός.
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 12.9.1999
