Όπως οι άνθρωποι των πρωτόγονων φυλών φοβούνται τις φωτογραφικές μηχανές, οι οποίες θα αιχμαλωτίσουν την ψυχή τους, έτσι κι εμείς υποπτευόμαστε ότι η τεχνολογία θα ρουφήξει την ανθρωπιά μας. (John Perry Barlow)
Ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό «Wired» με τίτλο «Γιατί το μέλλον δεν μας έχει ανάγκη» από τον γκουρού του διαδικτύου Bill Joy, προκάλεσε έναν καταιγισμό αντιπαραθέσεων στους κύκλους των ανθρώπων που ασχολούνται με την τεχνολογία.
Στο «προφητικό κείμενο» αυτό κείμενο ο συγγραφέας Bill Joy προέβλεπε τον ερχομό μιας εποχής όπου οι άνθρωποι θα χάσουν τον έλεγχο των ρομποτικών και γενετικών τους επιτευγμάτων. Διαβεβαιώνει ότι η πρόοδος στην νανοτεχνολογία (που επιτρέπει την δημιουργία μικροσκοπικών ρομπότ), την ρομποτική και την γενετική μηχανική είναι αλματώδης με αποτέλεσμα μέσα σε χρονικό διάστημα δυο γενεών να ξεπεράσουν την ικανότητα του ανθρώπου να τις ελέγχει. Aυτή η άποψη του Joy ίσως να έχει σχέση με το γεγονός ότι στον τομέα της ειδικότητας του τον απασχολεί αρκετά το θέμα της αυτο-αναπαραγωγής, δηλαδή της διαδικασίας εκείνης που επιτρέπει στους ιούς των υπολογιστών να διαδίδονται με απίστευτη ταχύτητα στο διαδίκτυο και να διατηρήσουν την κανονική λειτουργία των συνδεδεμένων ηλεκτρονικών υπολογιστικών συστημάτων.
Σύμφωνα με τον Joy μέσα από αυτή την διαδικασία αυτής της αυτοαναπαραγωγής, τα ρομπότ μπορούν ίσως να καταληφθούν από αμόκ σκορπίζοντας το χάος και τον πανικό στον κόσμο. H ικανότητα να πυροδοτηθεί μια τέτοια αλυσιδωτή αντίδραση, την οποία πολύ πιθανόν να έχουν ιδιώτες και μικρές ομάδες αντί για την κυβέρνηση ή το στρατό, όπως στο παρελθόν, οδηγεί τον Tζόι στο να προειδοποιεί: «Προσωπικά πιστεύω πως δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι βρισκόμαστε στα πρόθυρα της περαιτέρω τελειοποίησης του απόλυτου κακού».
Στις θέσεις αυτές του Billy Joy, απαντά ο John Perry Barlow, ένας από τους μεγαλύτερους θεωρητικούς του κυβερνοχώρου.
«Όταν η 90χρονη μητέρα μου διηγείται ιστορίες από τη ζωή της», γράφει ο Barlow, «κάτι που κάνει με χαρακτηριστική λεπτομέρεια και διαύγεια, η τεχνολογία ή η απουσία της, δεν αποτελεί σημείο αναφοράς. Όταν μιλά για σημαντικά γεγονότα των παιδικών της χρόνων στο Wyoming, δεν υπάρχουν στοιχεία που θα υποδεικνύουν ότι αυτά συνέβησαν σε ένα κόσμο όπου δεν υπήρχε ούτε ηλεκτρικό ρεύμα ούτε τηλέφωνο ενώ το μόνο αυτοκινούμενο μέσο συγκοινωνίας ήταν η ατμομηχανή.
Ήταν ένας κόσμος εξολοκλήρου φτιαγμένος από άτομα. Ο Claude Shannon (Σ.M. ο πατέρας της θεωρίας της πληροφορίας) δεν είχε εφεύρει το bit ακόμη. Το κοντινότερο στην έννοια «μέσο μαζικής επικοινωνίας» ήταν το «δίκτυο κουτσομπολιού».
Ο ουρανός ήταν η εικονική πραγματικότητα. Η διαδραστικότητα απαιτούσε την ύπαρξη βιολογικών οντοτήτων και από τις δύο πλευρές.
Ήταν ένας εντελώς διαφορετικός κόσμος από αυτόν που ζούμε σήμερα, όμως αν την ακούσεις να μιλά για τις περιπέτειες και τις δυσκολίες των κατοίκων του, δεν υπάρχουν πολλές ενδείξεις γι’ αυτό.
Αναφέρω τις απαλλαγμένες από την τεχνολογία αναμνήσεις της μητέρας μου γιατί πρόσφατα έπιασα τον εαυτό μου να κάνει βαρύγδουπες δηλώσεις σχετικά με τις επιπτώσεις του bit και του διαδικτύου σε ότι θεωρούμε ανθρώπινο, ένα επίτευγμα που έχει ίσως τον ίδιο αντίκτυπο με την ανακάλυψη της φωτιάς.
Το ανθρώπινο είδος έχει αρχίσει να αισθάνεται την τεχνολογία ως απειλή, όχι τόσο για την επιβίωσή του, αλλά για την ταυτότητά του. Βλέπουμε την Eικονική Πραγματικότητα σαν απειλή εκείνων των χαρακτηριστικών, λιγότερο του σώματος και περισσότερο του πνεύματος, τα οποία συνδυάζονται σωστά, γιατί κινδυνεύουν εκείνα τα χαρακτηριστικά τα οποία πρωταγωνιστούν τόσο στις ιστορίες της μητέρας μου όσο και στα δράματα του Σέξπιρ.
Όπως ακριβώς οι άνθρωποι των πρωτόγονων φυλών φοβούνται τις φωτογραφικές μηχανές, οι οποίες θα τους αιχμαλωτίσουν την ψυχή, έτσι κι εμείς υποπτευόμαστε ότι η τεχνολογία θα μας ρουφήξει την ανθρωπιά μας. Υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν ότι ήρθε ο καιρός να φρενάρουμε αυτήν την τυφλά επιταχυνόμενη κούρσα των αλλαγών πριν αδειάσουμε εντελώς. Οι περισσότεροι από τους ένθερμους υποστηρικτές αυτής της άποψης είναι πρώην χίπης, όπως κι εγώ, οι οποίοι έχουν αποκτήσει μια άνεση κι έχουν βολευτεί με τα εργαλεία που είχαν αναπτυχθεί όταν αυτοί ήταν σε ηλικία 25 χρόνων, ενώ παράλληλα επιμένουν στην καχυποψία τους για καθετί καινούργιο, κάτι ανάλογο με ότι έκαναν οι στενόμυαλοι πατεράδες τους. Θεέ μου, πόσο μ’ αρέσει η ειρωνεία. Αυτοί λοιπόν είναι πεπεισμένοι ότι πρέπει να γίνει κάτι…
Έπρεπε να μας αποκαλούν «Xόμο Aνικανοποίητους». Από τον πρώτο άνθρωπο που χρησιμοποίησε εργαλεία μέχρι σήμερα όλοι προσπαθούμε, ανεπιτυχώς όπως φαίνεται, να κάνουμε τους εαυτούς μας να νιώσουν άνετα κατά τα τελευταία 350.000 χρόνια περίπου. Μόνο οι ντόπιοι κάτοικοι της Aυστραλίας ήταν έξυπνοι αρκετά ώστε να προσέξουν ότι όσο περισσότερα έχει κανείς τόσο πιο μικρό άγχος νιώθει. Έτσι λοιπόν παράτησαν από νωρίς τον μάταιο αυτό αγώνα.
Οι τομείς της τεχνολογίας αλλάζουν πολύ εύκολα: ανάπτυξη του Internet, αύξηση της υπολογιστικής ισχύς και της ψηφιακής χωρητικότητας. Και φαίνεται ξεκάθαρα ότι καθώς αναπτυσσόμαστε αφήνουμε πίσω μας, ίσως όχι την ανθρωπιά μας, όμως σίγουρα πολλές από τις ανθρώπινες αξίες και τις ισχυρές διαπροσωπικές σχέσεις από τις οποίες αντλούσαμε κάποια σιγουριά κατά την εποχή της λογικής (που μάλλον φτάνει στο τέλος της). Προσωπικά δεν πιστεύω ότι θα απομείνει καμιά ομοσπονδιακή κυβέρνηση στη Γη τα επόμενα 50 χρόνια. Μπορεί να μας κυβερνούν πολιτικοί που θα έχουν τον ρόλο του αυτοκράτορα, εθνική ηγέτες ή μια άλλη αρχή.
Νομίζω ότι έχουμε βουτήξει στα νερά ενός ορμητικού ποταμού. Η επιστροφή, κόντρα στο ρεύμα, σε κάποιον βουκολικό «παράδεισο» του 19ου αιώνα των ειλικρινών σχέσεων και των οικογενειακών αξιών δεν αποτελεί επιλογή. Πιστέψτε με, έχω προσπαθήσει. Κολυμπάς καταβάλλοντας μεγάλες προσπάθειες απλά για να μείνεις στο ίδιο μέρος και να μην σε παρασύρει το ρεύμα. Τα νερά του ποταμού κινούνται προς μία κατεύθυνση είτε μας αρέσει, είτε όχι.
Καθώς γερνάμε και η ιστορία αντικαθιστά τα γνωστά και οικεία πράγματα με άλλα φαινόμενα των οποίων οι αρετές και οι αμαρτίες δεν είναι τόσο εύκολα διακριτές μεταξύ τους, μπορούμε να επιλέξουμε τον τρόπο με τον οποίο θέλουμε να υποδεχτούμε την αβεβαιότητα.
Από τη μία μπορούμε να βυθιστούμε στην πικρία και να προβάλλουμε αντίσταση, ενώ μια άλλη λύση είναι να παρηγορηθούμε από το γεγονός ότι όση πρόοδο και αν έχει περιβάλλει τους πρωταγωνιστές του παραμυθιού, η πλοκή, η πηγή και η ανάμνηση των ιστοριών της μητέρας μου αλλά και αυτών ενός δισεκατομμυρίου άλλων μανάδων δεν έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου. Ίσως να μην αλλάξει ποτέ.»
O John Perry Barlow…
…έχει ονομαστεί «ποιητής του κυβερνοχώρου». Δηλώνει αγελαδοτρόφος, αλλά είναι ο άνθρωπος που βάφτισε τον κυβερνοχώρο δανειζόμενος τον όρο που πρωτοέφτιαξε ο συγγραφέας William Gibson. Ξεκίνησε ως στιχουργός του συγκροτήματος «Grateful Dead», είναι ιδρυτής του Electronic Frontier Foundation της πρώτης οργάνωσης που ασχολήθηκε με τις κοινωνικές επιπτώσεις της νέας τεχνολογίας. Σήμερα είναι επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Harvard.
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο New Millennium της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 28/8/2000
