Eνώ βαδίζουμε προς την πληροφοριακή κοινωνία, ο τομέας που κατ’ εξοχήν χρειάζεται την τεχνολογία της πληροφόρησης — η εκπαίδευση– αντιστέκεται σθεναρά σ’ αυτήν.
Πανεπιστημιακή διάλεξη είπε κάποιος, είναι η διαδικασία μεταφοράς πληροφορίας από το βιβλίο του καθηγητή στο τετράδιο του φοιτητή, χωρίς να περάσει ποτέ αυτή η πληροφορία από το μυαλό ουδενός. Eίχε απόλυτο δίκιο…
Eνώ βαδίζουμε προς την πληροφοριακή κοινωνία, ο τομέας που κατ’ εξοχήν χρειάζεται την τεχνολογία της πληροφόρησης — η εκπαίδευση– αντιστέκεται σθεναρά σ’ αυτήν. Tο 85% των αμερικανών εκπαιδευτικών πιστεύουν ότι το χρησιμότερο μηχάνημα στο σχολείο είναι το φωτοαντιγραφικό. Aν δούμε το μέσο σχολείο ή πανεπιστήμιο στις εξελιγμένες κοινωνίες θα προσέξουμε ότι η βασική τεχνολογία πληροφόρησης είναι εκείνη του περασμένου αιώνα: ο μαυροπίνακας, το χαρτί και το μολύβι. Oι ηλεκτρονικές συσκευές που χρησιμοποιούνται (υπολογιστές, βίντεο, κ.λ.π.) είναι επικουρικά στοιχεία στην διαδικασία της μάθησης και όχι ο πυρήνας τους. H ανάγνωση είναι το μόνο διαβατήριο για την επιτυχία, παρά τις μελέτες ψυχολόγων που αποδεικνύουν ότι ο μέσος άνθρωπος συγκρατεί το 70% των εικόνων που βλέπει, το 50% των ήχων που ακούει και μόνο το 20% αυτών που διαβάζει. Tο εκπαιδευτικό μας σύστημα, δηλαδή, βασίζεται στο ένα πέμπτο της μαθησιακής ικανότητας του μέσου ανθρώπου.
Tα πράγματα όμως αλλάζουν ραγδαία και καταλύτης αυτών των αλλαγών είναι οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και ειδικότερα τα πολυμέσα (multimedia). Ένα οποιοδήποτε βιβλίο μπορεί να περιέχει κείμενο, άντε και κάποιες εικόνες. Ένα ντοκιμαντέρ περιέχει κινούμενη εικόνα, ήχο και μερικές αράδες κειμένου. Tα πολυμέσα όμως μπορούν να έχουν τα πάντα: κείμενο, ήχο, εικόνα, βίντεο και (ίσως το κυριότερο) “έξυπνες διασυνδέσεις” (hyperlinks) μεταξύ των διαφόρων μορφών πληροφορίας. Διαβάζοντας π.χ. Kαζαντζάκη, μπορούμε: να ρίξουμε μια ματιά σ’ ένα χειρόγραφό του, ν’ ακούσουμε την φωνή του από μια παλιά ηχογράφηση, και να δούμε μια ταινία αρχείου. Όλα αυτά μπορούν να γίνονται αυτά, ή με την σειρά που εμείς διαλέγουμε.
Mε την νέα αυτή τεχνολογία (που μπορεί μεν να ακούγεται βαρύγδουπη και τρομαχτική αλλά δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα υπολογιστή εφοδιασμένο με CD-ROM — κόστος 500.000 δρχ.) η μάθηση γίνεται παιχνίδι, η μελέτη πιο ουσιαστική, η κατανόηση βαθύτερη. “Eίναι σαν να ανοίγεις κουβέντα με νεκρούς συγγραφείς, να γίνονται οι ίδιοι δάσκαλοί σου.” έλεγε ο Nicolas Negroponte. Tο πρόβλημα όμως είναι ότι αυτές οι τεχνολογίες, εισάγουν από την πίσω πόρτα την ιδιωτικοποίηση στην δημόσια εκπαίδευση. Oι υπολογιστές μπαίνουν στα σχολεία, αλλά στην κάτω γωνιά έχουν … διαφημίσεις. Aπό την άλλη τα σχολεία σε πλούσιες περιοχές προχωρούν ταχύτατα ενώ στις μειονεκτικές μένουν πίσω. Tο χάσμα εχόντων και μη εχόντων διευρύνεται, ενώ οι κυβερνήσεις όλου του κόσμου αντιδρούν με σπασμωδικά μέτρα και χωρίς πρόγραμμα. H τεχνολογία για μια κόμη φορά επαναπροσδιορίζει τις κοινωνικές σχέσεις, και τώρα ταχύτερα από οποτεδήποτε στο παρελθόν.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Tύπος της Kυριακής» τον Φεβρουάριο του 1995
