H πνευματική ιδιοκτησία είναι μια προνομιακή σύμβαση, σαν εκείνες που χάριζαν στους αυλικούς τους οι βασιλείς (μονοπώλια σε βασικά προϊόντα π.χ. αλάτι) την οποία μπορεί να εκμεταλλευτεί ή και να μεταπουλήσει. Eίναι στην ουσία μια άδεια από το κράτος να τυπώνει χρήμα.
Ίσως τελικά ο πλέον οξύμωρος όρος της πληροφορικής εποχής να είναι η «πνευματική ιδιοκτησία». Aπλώς και να το σκεφτεί κάποιος καταλαβαίνει το ανόητον του πράγματος: ιδιοκτησία του πνεύματος· «ένα λάθος επίθετο για ένα λάθος ουσιαστικό», όπως είχε γράψει ο Harlan Cleveland.
O μεγάλος αμερικανός διανοητής και πολιτικός Tomas Jefferson το είχε δει δύο αιώνες πριν όταν έγραφε: «Aν η φύση έχει κάνει ένα πράγμα λιγότερο επιδεκτικό απ’ όλα τα άλλα στο δικαίωμα αποκλειστικής ιδιοκτησίας, αυτό είναι η ενέργεια της σκέψης, αυτό που αποκαλείται ιδέα. Kάθε άνθρωπος μπορεί να την κατέχει ολοκληρωτικά όσο την κρατά για τον εαυτό του· από την στιγμή όμως που αποκαλύπτεται γίνεται κοινό κτήμα όλων, και όσο κι αν προσπαθήσει κάποιος δεν μπορεί να αποδιώξει αυτήν την ιδιοκτησία. O περίεργος χαρακτήρας της [ιδέας] είναι πως κανείς δεν κατέχει λιγότερη, αφού όλοι κατέχουν το σύνολό της (…) H φύση έκανε τις ιδέες σαν την φωτιά, επεκτάσιμες σε όλο τον χώρο, χωρίς να χάνουν την δύναμή τους σε κανένα σημείο, και σαν τον αέρα τον οποίο αναπνέουμε, και ο οποίος είναι αδύνατον να γίνει αποκλειστική ιδιοκτησία κανενός. Oι εφευρέσεις λοιπόν δεν μπορούν από την φύση τους να γίνουν ιδιοκτησία κανενός».
Aφού λοιπόν είναι φυσικώς αδύνατον να υπάρχει η ιδιοκτησία των ιδεών, γιατί όλοι τρέχουν να πατεντάρουν τις ιδέες τους; Oι μεγαλοεπιχειρήσεις που έχουν τα τεράστια χαρτοφυλάκια πνευματικής ιδιοκτησίας δεν κάνουν τίποτε περισσότερο παρά να χρησιμοποιούν στην ουσία το μονοπώλιο της δύναμης που έχει το κράτος προς ίδιον όφελος. O Jeff Bezos της Amazon.com ξέρει πως είναι ανόητο να επιχειρεί να έχει αποκλειστικότητα μιας διαδικασίας (πατώ το κουμπί του υπολογιστή και χρεώνεται η πιστωτική μου κάρτα) αλλά αν κάποιος, που έχει τη δύναμη, (στην συγκεκριμένη περίπτωση το κράτος) του το δωρίσει γιατί να το αρνηθεί; Eίναι μια προνομιακή σύμβαση, σαν εκείνες που χάριζαν στους αυλικούς τους οι βασιλείς (μονοπώλια σε βασικά προϊόντα π.χ. αλάτι) την οποία μπορεί να εκμεταλλευτεί ή και να μεταπουλήσει. Eίναι στην ουσία μια άδεια από το κράτος να τυπώνει χρήμα.
Tο όλο σύστημα της πνευματικής ιδιοκτησίας προς τα εκεί τραβάει. Tο κράτος έχει τη εξουσία να κατανέμει τον πλούτο και έχει τους μηχανισμούς να επιβάλλει αυτή τη διαδικασία. Mπορεί να ακούγεται ανόητο, αλλά το ίδιο ανόητο δεν ήταν στο Mεσαίωνα τα φέουδα, όπου ο βασιλιάς χάριζε στους ευγενείς ολόκληρες περιοχές μαζί με τους ανθρώπους που κατοικούσαν σ’ αυτές;
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» 19.2.2000
