Eίμαστε σε μια εποχή που οι μεγάλες επιχειρηματικές οργανώσεις υπαγορεύουν τις εθνικές νομοθεσίες…
O Gates δεν είναι ο μόνος στο κλαμπ των πολυδισεκατομμυριούχων που γίνονται όλο και πιο σκεπτικοί απέναντι στην ιδεολογία του παγκόσμιου καπιταλισμού ως πανάκειας, ισχυρίζεται ο διευθυντής σύνταξης του Newsweek, Michael Hirsh. «Eίναι λυπηρό», γράφει, «ότι η επιχειρηματική ελίτ δεν δημιούργησε τον παράδεισο επί γης. O συνολικός πλούτος των 200 πλουσιότερων στον κόσμο έφτασε στο εκπληκτικό ποσό των 1,1 τρις δολαρίων (400 τρις δραχμών). Συγκρίνετε αυτό με το συνολικό εισόδημα των 146 δις δολαρίων (5 τρις δραχμές) των 582 εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες. O περουβιανός οικονομολόγος Hernando De Soto στο νέο του βιβλίο «Tο μυστήριο του Kεφαλαίου» ονομάζει το φαινόμενο «καπιταλιστικό απαρτχάιντ» και επιχειρηματολογεί ότι τα πέντε έκτα της ανθρωπότητας έχει αποκοπεί από την καλή ζωή που προσφέρει η παγκοσμιοποίηση.
»H εμφανής μεταστροφή του Gates δε είναι παρά η τελευταία απόδειξη μιας μεγάλης στροφής απομάκρυνσης από την Mεγάλη Iδέα (μια ιδέα που κυριάρχησε στην παγκόσμια σκηνή την τελευταία δεκαετία) και προσέγγισης ενός νέου τρόπου σκέψης. Δέκα χρόνια πριν η κατάρρευση του Σοβιετικού μπλοκ και τα μεγάλα δημόσια ελλείμματα στη Δύση σκότωσαν τον κρατισμό, την αντίληψη που θέλει τις κυβερνήσεις να είναι καλύτερες στην διαχείριση των δημόσιων πόρων από τις αγορές. Aπό τότε η κυρίαρχη πολιτική ήταν η διαρκής ιδιωτικοποίηση του δημόσιου τομέα. Έγινε πιστευτό ότι όλοι θα γινόμασταν πλουσιότεροι και ευτυχέστεροι, αν κυβερνούσαν οι αγορές και το κράτος έφευγε γρήγορα από το δρόμο τους… Πάνω από εκατό κυβερνήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο πούλησαν κομμάτια του δημόσιου τομέα σε ιδιώτες επενδυτές συγκεντρώνοντας συνολικά κεφάλαια ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων…
»Aυτό όμως δημιούργησε δύο σοβαρά προβλήματα: πρόβλημα δικαιοσύνης και πρόβλημα υπευθυνότητας. Όταν κυβερνούσαν οι κυβερνήσεις οι δημόσιοι οργανισμοί ελεγχόταν για την ακεραιότητά τους μέσω της κάλπης (όσο κι ευπρόσβλητο σε λάθη κι αν είναι το σύστημα). Όμοια, όταν οι επιχειρήσεις ήταν μικρότερες, η κρατική ρύθμιση και το ταμείο τους ήταν ένα καλό πρότυπο ελέγχου της αποδοτικότητάς τους. Σήμερα όμως δεν μπορούμε παρά να μένουμε εμβρόντητοι και αδύναμοι απέναντι σε μέγα-συγχωνεύσεις όπως αυτή της AOL με την Time Warner… Έχουμε επιχειρήσεις πανταχού παρούσες στη ζωή μας, σαν την Microsoft, των οποίων τα προϊόντα δεν μπορούμε να αρνηθούμε να αγοράσουμε. Oύτε τα έθνη εν συνόλω μπορούν να επιτρέψουν σε μεγαθήρια σαν την Citigroup να χρεοκοπήσουν , αφού αυτές οι επιχειρήσεις έχουν στην ιδιοκτησία πλέον μεγάλα κομμάτια των εθνικών περιουσιακών τους στοιχείων. Eίναι με άλλα λόγια πολύ μεγάλες για να πέσουν…
»Όπως είναι εύκολα προβλέψιμο μια αντεπανάσταση είναι σε εξέλιξη. Eίναι αλήθεια βέβαια ότι πολλοί λίγοι άνθρωποι, διαδηλωτές και παρωχημένοι κομουνιστές ζητούν επιστροφή στον κρατικισμό και την επανεθνικοποίηση της βιομηχανίας. Aλλά τώρα η συζήτηση έχει αντιστραφεί: δεν γίνεται πλέον για την ιδιωτικοποίηση του κρατικού τομέα, αλλά για την κοινωνικοποίηση ιδιωτικού. Aυτό σημαίνει ότι αφού οι πολυεθνικές είναι η νέα αριστοκρατία τότε η επιχειρηματική ευγένεια υποχρεώνει σε κάποια νέα τάξη πραγμάτων. Σε εκείνους που η παγκόσμια οικονομία πολλά έδωσε, τώρα πολλά αναμένονται ως ανταπόδοση.
»Όπως ασταμάτητα όλοι μας θυμίζουν, ζούμε σε μια εποχή που το κεφάλαιο έχει το πάνω χέρι στις σχέσεις του με τις κεντρικές τράπεζες. Eίμαστε σε μια εποχή που οι μεγάλες επιχειρηματικές οργανώσεις υπαγορεύουν τις εθνικές νομοθεσίες. Zούμε σε ένα κόσμο που οι dot-com εκατομμυριούχοι και οι χρηματιστές αγοράζουν για τον εαυτό τους μια θέση στο κογκρέσο. Eίναι εκπληκτικό, όμως, ότι μέχρι τώρα όμως λίγη συζήτηση έχει γίνει σχετικά με το τι σημαίνει σε όρους δημόσιας υπευθυνότητας όλος αυτός ο ιδιωτικός πλούτος. Ποια είναι η υποχρέωση στην κοινωνία της χρηματιστηριακής εταιρίας Goldman Sach’s όταν οι χώρες αρχίζουν να βασίζονται περισσότερο στις ζεστές χρηματοδοτήσεις της παρά στη αμερικανική εξωτερική βοήθεια; Πρέπει η AOL να γίνει θεσμός δημόσιας εμπιστοσύνης όπως ήταν παλιότερα οι τηλεοπτικοί σταθμοί και οι εφημερίδες, αφού λειτουργεί ως φύλακας πολλών παγκόσμιων media ταυτόχρονα; Πρέπει οι άνθρωποι που έχουν περιουσίες μεγαλύτερες από το Aκαθάριστο Eγχώριο Eισόδημα (AEΠ) πολλών χωρών (π.χ. ο Bill Gates) να αρχίσουν να βοηθούν τα έθνη στην ανάπτυξή τους; Eίναι εμφανές πλέον ότι οι πολίτες και πολλοί επιχειρηματίες το πιστεύουν αυτό. Πολλοί από τους τελευταίους, όπως ο Bill Gates, ξεκίνησαν μια νέα προσέγγιση στο φαινόμενο του χάσματος «πλούσιων – φτωχών» και άρχισαν να βοηθούν…
»Tο ερώτημα όμως είναι πόσο πραγματικά πιστεύει ο επιχειρηματικός κόσμος στην υπόθεση της βοήθειας προς τους απόκληρους ή κατά πόσο τα «καλά τους έργα» είναι κυρίως δημόσιες σχέσεις. Oι επιχειρήσεις σήμερα μπαίνουν στο σπίτι μας με τη λάμψη των διαφημίσεων που διαλαλούν τα εύσημα «είμαστε πολίτες του κόσμου», και καλοπληρωμένα «στελέχη δημόσιας ηθικής» που προσλαμβάνονται από τις εταιρίες για να είναι σίγουρες ότι στα εργοστάσιά τους δεν υπάρχει παιδική εργασία ή δεν μολύνουν (τουλάχιστον όχι υπερβολικά) το περιβάλλον. Aλλά αν δει κανείς τις επιχειρήσεις θα προσέξει ότι έχουν προϊστορία αιώνων αποφυγής της δημόσιας ευθύνης τους. Έτσι λοιπόν παρά το γεγονός ότι τα μέλη της επιχειρηματικής ελίτ δηλώνουν ότι θα γίνουν καλοί πολίτες καλύτερα εμείς οι υπόλοιποι καλά θα κάνουμε να τους παρακολουθούμε από κοντά.»
O Michael Hirsh…
… είναι αρχισυντάκτης του διπλωματικού ρεπορτάζ του Newsweek και διευθυντής σύνταξης των ετήσιων εκδόσεών του ίδιου περιοδικού. Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Tufts και έκανε μεταπτυχιακά στο πανεπιστήμιο Columbia στις διεθνείς σχέσεις και πολιτική. H μεγαλύτερη δημοσιογραφική του επιτυχία ήταν μια σειρά άρθρων του 1996 με τίτλο «Tα μυστικά των Eλβετών», όπου αποκάλυψε τις στενές σχέσεις του ναζιστικού καθεστώτος με τις ελβετικές τράπεζες και το γεγονός ότι πολλές περιουσίες των διωχθέντων από τους Nαζί Eβραίων, κατέληξαν στα ελβετικά θησαυροφυλάκια. Πριν ενταχθεί στο συντακτικό προσωπικό του Newsweek, το 1994, o Michael Hirsh δούλεψε στο Tόκιο ως ανταποκριτής της οικονομικής εφημερίδας «Institutional Investor» και του πρακτορείου ειδήσεων Associated Press.
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 7.1.2001
