Όλα τα τραγικά που συμβαίνουν δεν είναι παρά τα συμπτώματα της βαθιάς παθογένειας που ταλανίζει χρόνια τώρα τη χώρα. Οι φούσκες της μεταπολίτευσης σκάνε μία-μία. Οι εμβαλωματικές λύσεις που επιδιώξαμε ως κοινωνία, και τις έκαναν πολιτική οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ απλώς περαίωσαν το έργο τους.
Είναι πολλοί οι φίλοι εκ Δεξιών που αναρωτιούνται: «Γιατί τώρα; Γιατί τώρα που έχουμε μια νέα κυβέρνηση συμβαίνουν όλο και πιο απίθανα πράγματα;» Ελικόπτερα πέφτουν, μετεγγραφές εκτός νομιμότητας αποκαλύπτονται, τροχαία πολύνεκρα με θύματα μαθητές γίνονται στην Εθνική Οδό, σεισμοί, λιμοί (τόπος του λέγειν) με εντολή της Ε.Ε., καταποντισμοί (αυτούς να τους περιμένουμε μόλις αρχίσουν οι μεγάλες βροχές). Κάποιοι αναθεματίζουν το σύστημα ΠΑΣΟΚ που βάζει τρικλοποδιές στην κυβέρνηση του 45%. Κάποιοι προχωρούν τη συνομωσιολογία στη μεταφυσική: πιστεύουν ότι η κυβέρνηση είναι … «ματιασμένη» γι’ αυτό της συμβαίνουν τα αναπάντεχα. Ανοησίες! Και η πρώτη «εξήγηση» και η δεύτερη…
Κάποιος από το ΠΑΣΟΚ, με πράσινες παρωπίδες, μπορεί να αναρωτηθεί: «Γιατί τότε; Γιατί λίγο πριν τις εκλογές έριξε τόσο χιόνι στην Αθήνα; Γιατί μερικούς μήνες πριν κατέρρευσε το οδικό δίκτυο από τις πλημμύρες; Γιατί πλημμύρισαν τρεις φορές οι συνοικίες πέριξ του Κηφισού; Γιατί έπεσαν τρία ελικόπτερα του ΕΚΑΒ και 21 μαθητές άφησαν την τελευταία τους πνοή στα Τέμπη;» «Σύστημα Ν.Δ.» αυτοί δεν έχουν να αναθεματίσουν, αλλά κάλλιστα μπορούν να το ρίξουν στο «μάτι». Ανοησίες. Ισομεγέθεις με τις προηγούμενες…
Πρέπει να καταλάβουμε κάτι. Όλα όσα συμβαίνουν δεν είναι παρά τα συμπτώματα της βαθιάς παθογένειας που ταλανίζει χρόνια τώρα τη χώρα. Οι φούσκες της μεταπολίτευσης σκάνε μία-μία. Οι εμβαλωματικές λύσεις που επιδιώξαμε ως κοινωνία, και τις έκαναν πολιτική οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ απλώς περαίωσαν το έργο τους. Τα προβλήματα κάτω από τα μπαλώματα διογκώνονται. Τινάζουν τις πρόχειρες λύσεις που δόθηκαν, και τα προβλήματα χάσκουν και πάλι σαν τις λακκούβες που έκλεισαν με ένα στρώμα ασφάλτου το καλοκαίρι για να ανοίξουν εκ νέου το φθινόπωρο.
Η Ελλάδα λειτουργεί χρόνια τώρα στο κόκκινο. Στα όρια. Και οικονομικά και κοινωνικά. Δείτε την Αθήνα. Η ζωή είναι υποφερτή αν και μόνο αν: δεν βρέξει, δεν χιονίσει, δεν κάνει ζέστη, δεν έχει υγρασία (ώστε να συγκεντρωθούν ρύποι). Το εύρος της ευημερίας της κυμαίνεται μεταξύ 20 και 21 βαθμών Κελσίου. Οτιδήποτε πέρα απ’ αυτό δημιουργεί κρίση. Το πρόβλημα βέβαια δεν είναι ούτε η ζέστη, ούτε η βροχή, ούτε το χιόνι. Είναι ένα μοντέλο κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης που θέλει τον μισό πληθυσμό της χώρας να ζει σε ένα τόσο δα λεκανοπέδιο, την οικονομική και πολιτική ζωή να κινείται πέριξ του κέντρου των Αθηνών. Δεν είναι στραβός ο γιαλός. Εμείς στραβά αρμενίζουμε δεκαετίες τώρα.
Η νέα κυβέρνηση έχει ένα δύσκολο έργο. Πρέπει κατ’ αρχήν να πείσει ότι δεν είναι το σύστημα ΠΑΣΟΚ που κάνει χωλή τη χώρα, είναι οι «νοοτροπίες ΠΑΣΟΚ» που έχουν εμποτίσει το μεδούλι της κοινωνίας μας και δεν την αφήνουν να προχωρήσει. Χθες κάτοικοι του Μεσολογγίου ξεσηκώθηκαν για να εμποδίσουν τη δημιουργία Χώρου Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) στην περιοχή τους. Δεν έκαναν όμως ούτε μία διαμαρτυρία για τις ανεξέλεγκτες χωματερές που λειτουργούν δεκαετίες τώρα και ρυπαίνουν -όπως δεν θα ρυπάνει ποτέ ο ΧΥΤΑ- την πανέμορφη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου.
Έχει δύσκολο έργο η νέα κυβέρνηση και δεν μπορεί να το περατώσει μόνη της. Χρειάζεται όλοι να καταλάβουμε ότι οι παλιές συνταγές δεν λύνουν προβλήματα. Χρειάζονται ριζικές λύσεις. Η χώρα έζησε ένα μεγάλο διάστημα με ένα παραλήρημα λαϊκιστικής υστερίας. Πολλοί επείσθησαν ότι μπορεί να υπάρχει πλούτος χωρίς εργασία. Μπέρδεψαν την εθνική ανεξαρτησία με την ανέξοδη ρητορεία. Κάποιοι επιχειρηματολόγησαν ότι οι υποδομές για την ανάπτυξη είτε είναι κόλπο των καπιταλιστών για να αυξήσουν τα κέρδη τους ή ότι ήταν για τους κουτόφραγκους -εμείς τέλος πάντων δεν τις χρειαζόμασταν. Πολλοί ζούσαν σε ένα παραμυθένιο κόσμο. Με ελπίδες και δράκους. Οι αποτυχίες μας ποτέ δεν θεωρήθηκαν προϊόν δικής μας αμέλειας ή αδιαφορίας, αλλά αποτελέσματα διεργασιών σκοτεινών δυνάμεων με ακόμη πιο σκοτεινά κίνητρα. Η μόνη εμφανής εξήγηση για τα δεινά μας -πάντα στα πλαίσια του παραμυθιού- ήταν η ζήλια. Κάποια αόρατα κέντρα μας ζήλευαν και μας υπονόμευαν.
Τα νεοελληνικά παραμύθια ανακυκλώθηκαν τόσο πολύ που έγιναν σκληρά δόγματα. Ο ελληνικός ανορθολογισμός έγινε κυρίαρχη ιδεολογία. Οι εχέφρονες βαφτίστηκαν ενεργούμενα τρίτων -φυσικά εχθρών της χώρας. Σιγά-σιγά όμως το παραμύθι έχασε την εξηγητική του ικανότητα, Με όρους εθνικής ανεξαρτησίας δεν μπορούσε να γίνει κατανοητό γιατί δεν έχουμε εθνική οδό. Με όρους ιμπεριαλισμού του κεφαλαίου δεν μπορούσε να εξηγηθεί η χαμηλή παραγωγικότητα στον δημόσιο τομέα. Το κατά Tόμας Kουν «παράδειγμα» που έχουμε φτιάξει για την εξήγηση της νεοελληνικής πραγματικότητας έχει πλέον εμφανή σημάδια κρίσης. Είμαστε στη φάση αλλαγής «παραδείγματος».
Οι κρίσεις που ζούμε δεν είναι παρά οι ωδίνες του νέου «παραδείγματος». Έλαχε σ’ αυτή την κυβέρνηση να είναι η μαμή. Πρέπει όλοι να βάλουμε ένα χεράκι, διότι οι τερατογεννέσεις ελλοχεύουν…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 29.9.2004
