Tο Internet είναι μια χρυσή πηγή πληροφόρησης, αλλά κρύβει και πολλή … παραπληροφόρηση
Στις 7 Απριλίου του 1997 εμφανίσθηκε στις σελίδες της εταιρίας παροχής οικονομικών πληροφοριών Bloomberg ένα ρεπορτάζ που θεωρήθηκε αθώο και συνηθισμένο: η PairGain, μια αμερικάνικη Βιομηχανία Τηλεπικοινωνιακού Εξοπλισμού, ήταν να εξαγοραστεί από μια ισραηλινή εταιρία στο διπλάσιο κόστος της αξίας της.
Η τιμή της μετοχής της εταιρίας, όπως ήταν αναμενόμενo, εκτοξεύτηκε από $8.50 σε $11.13.
Όλα καλά κι όλα ωραία, μόνο που το ρεπορτάζ δεν ήταν αληθινό. Κάποιος αντέγραψε το λογότυπο της Blomberg και τοποθέτησε μια ψεύτικη αναφορά στις σελίδες της. Όταν η PairGain είδε την αναφορά, την διέψευσε και η μετοχή της βούτηξε. Η Blomberg έκανε μήνυση κατ’ αγνώστων…
Καθώς κάνουμε όλο και περισσότερα πράγματα μέσω internet, η δυσκολία διάκρισης αλήθειας – ψέματος μεγαλώνει. Το πρόβλημα πηγάζει από τον χαρακτήρα του Διαδικτύου: χαμηλό κόστος εισόδου. H έκδοση μιας εφημερίδας κοστίζει πολλά χρήματα. Χρειάζεται μεγάλες εγκαταστάσεις και δίκτυα διανομής. Έτσι οι «παραδοσιακοί εκδότες» πρέπει να επενδύουν σημαντικά στη φήμη τους και κατά συνέπεια πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί για όσα τυπώνουν.
Στο Internet, το κόστος έκδοσης είναι μηδαμινό. Πολλοί κάτοχοι σελίδων του Internet έχουν λίγα να χάσουν αν παρουσιάζουν ψέματα και πολλά να κερδίσουν σε φήμη άν οι ειδήσεις που βγάζουν προς τα έξω είναι αρκετά ελκυστικές ή αν προκαλούν αίσθηση. Μ’ άλλα λόγια, η παραποίηση μιας εφημερίδας η οποία θα πρέπει να τυπωθεί και να διανεμηθεί είναι σχεδόν αδύνατη. H παραποίηση όμως μιας σελίδας του Διαδικτύου είναι εξαιρετικά εύκολη.
Δεν είναι πάντα άσχημες οι συνέπειες του χαμηλού κόστους εισόδου στο Internet. Μεγάλοι οργανισμοί πληροφόρησης μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί σε ότι αφορά τις πηγές πληροφόρησης τους. Πολλά σκάνδαλα έχουν αποκαλυφθεί κυρίως απο άσχετους ερασιτέχνες δημοσιογράφους. «Το Internet είναι μια νέα εκδοχή του newsletter», σημειώνει ο διαβόητος Matt Drudge που πρωτο έβγαλε το σκάνδαλο Λεβίνσκι, φυσικά μέσω του Διαδικτύου. H άσχημη πλευρά είναι η ευκολία με την οποία διαχέεται το ψέμα.
Tα ηλεκτρονικά λάθη που διαδίδονται μέσω Διαδικτύου μπορούν να ενταχθούν σε τέσσερις σημαντικές κατηγορίες.
Διεθνείς απάτες, όπως στην περίπτωση της Blomberg, είναι σχετικά σπάνιες.
Το κακόβουλο κουτσομπολιό είναι πιο συνηθισμένο. Θεωρίες συνωμοσίας και σενάρια επιστημονικής φαντασίας, τα οποία κάποτε κυκλοφορούσαν μόνο σε μικρές ομάδες, τώρα διαχέονται στιγμιαία σε όλο τον κόσμο μέσω των ηλεκτρονικών μηνυμάτων και των ομάδων συζήτησης (newsgroups).
Η Mariah Carey, τραγουδίστρια της ποπ, αποτελεί ένα από τους βασικούς στόχους. Στις αρχές αυτού του χρόνου όλοι οι χρήστες του Διαδικτύου «γνώριζαν» ότι η εφημερίδα “USA Today” ρώτησε την τραγουδίστρια τι σκεφτόταν για το θάνατο του Βασιλιά Χουσεΐν της Ιορδανίας. «Ήταν ίσως ο μεγαλύτερος παίχτης του μπάσκετ που γνώρισε ποτέ η χώρα», είχε πει. «Δεν θα τον ξαναδούμε ποτέ να παίζει». H αλήθεια όμως ήταν ότι η τραγουδίστρια ποτέ δεν είχε κάνει δηλώσεις στην USA Today, και η εφημερίδα φυσικά ποτέ δεν δημοσίευσε κάτι τέτοιο.
Μετά υπάρχει και το «απρόσεκτο ρεπορτάζ», το οποίο οφείλεται στο γεγονός ότι τα στάνταρτ ακρίβειας στο Internet είναι χαμηλά και η ταχύτητα της διάδοσης υψηλή. Έτσι η ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας Dallas Morning News εντυπωσίασε τον κόσμο ισχυριζόμενη ότι ένας πράκτορας μυστικών υπηρεσιών είδε τον Πρόεδρο Κλίντον μαζί με την Μόνικα Λεβίνσκι. H «είδηση» μεταδόθηκε αμέσως από το ΑΒC News πριν να προλάβει η εφημερίδα να ανακαλέσει. Παρόμοια, ο Pierre Salinger, π. γραμματέας τύπου του Tζον Κένεντι, ισχυρίστηκε σε μια διάλεξη ότι το αεροπλάνο της TWA, που συνετρίβη στον Ατλαντικό, χτυπήθηκε από βλήμα. Oι πληροφορίες του προερχόταν από μια web σελίδα αμφιβόλου προέλευσης.
Τέλος, υπάρχει και το «σπασμένο τηλέφωνο», ή αλλιώς «Kινέζικοι ψίθυροι». Κάποιος βάζει την X «είδηση» στο Internet και αυτή από υπολογιστή σε υπολογιστή μετατρέπεται σε κάτι τελείως διαφορετικό, συνήθως σε μια τεράστια θεωρία συνωμοσίας.
Η δημοσιογράφος Mary Schmich της εφημερίδας “Chicago Tribune” δημοσίευσε μια όμορφη και φανταστική ομιλίας αποφοίτησης: «Φορέστε γυαλιά ηλίου», ξεκίνησε. «Χορέψτε» συμβούλεψε, «ακόμη κι αν το κάνετε σαλόνι σας». Με κάποιο τρόπο αυτή η στήλη χρεώθηκε στον Kurt Vonnegut του ΜΙΤ. Πολλοί λάτρεψαν αυτό το άρθρο και το έστειλαν με e-mail σε άλλους. Ο κ. Vonnegut πλημμύρισε από συγχαρητήριες επιστολές και παρακλήσεις να το τυπώσει και σε άλλες εφημερίδες. O ίδιος δεν είχε ιδέα για το άρθρο. Η κ. Schmich προσπάθησε να βρεί από που ξεκίνησε το λάθος ώστε να το διορθώσει . Δεν μπόρεσε να βρει άκρη…
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 2.5.1999
