Κανένας άνθρωπος, κανένας οργανισμός, κανένα κράτος δεν μπορεί να προετοιμαστεί για κάθε ενδεχόμενο. Ακόμη κι αν μπορούσε, θα ήταν πολύ ακριβό.
«Αυτή τη στιγμή οι κακοί κερδίζουν», είπε με αφοπλιστική ειλικρίνεια στον απεσταλμένο της «Κ» (18.12.2022) Βασίλη Κωστούλα ο Τομ Μπερτ, αντιπρόεδρος της Microsoft επιφορτισμένος με την ασφάλεια των απανταχού πελατών της πολυεθνικής. Αυτό είναι το φυσιολογικό. Σε ζητήματα κυβερνοασφάλειας, διαφθοράς κ.λπ., πάντα οι «κακοί» κερδίζουν τον πρώτο γύρο. Για δύο βασικούς λόγους.
Πρώτον, οι «κακοί» έχουν την πρωτοβουλία των κινήσεων. Πρώτα εμφανίζεται η ασθένεια, μετά η γιατρειά και τα εμβόλια. Πρώτα εμφανίζεται η απειλή και μετά οι ασπίδες προστασίας από αυτή. Προηγείται η διαφθορά από την καταπολέμησή της. Κανένας άνθρωπος, κανένας οργανισμός, κανένα κράτος δεν μπορεί να προετοιμαστεί για κάθε ενδεχόμενο. Ακόμη κι αν μπορούσε, θα ήταν πολύ ακριβό. Σε έναν κόσμο περιορισμένων πόρων δεν χτίζουμε με βάση την υπαρκτή απειλή να πέσει μετεωρίτης στη Γη. Ολοι ιεραρχούμε τις ανάγκες αναλόγως με τις πιθανότητες να συμβεί κάτι, όπως π.χ. η κλιματική αλλαγή.
Κάποιοι ρομαντικοί, ίσως να πιστεύουν ότι κάπου εκεί έξω υπάρχει ένα υπερόπλο, ένας υπερθεσμός, ένα υπερφάρμακο διά πάσαν νόσον, ώστε να ησυχάσει το κεφάλι μας. Φαντάζονται να είναι κάτι σαν «τον Ιησού Χριστό που νικά κι όλα τα κακά σκορπά». Τέτοιο πράγμα δυστυχώς δεν υπάρχει ούτε στην κυβερνοασφάλεια ούτε στην πολιτική ούτε στη ζωή. Ολα γίνονται σταδιακά. Εμφανίζεται η ασθένεια. Γίνονται κάποιες προσπάθειες καταπολέμησής της. Διά της διαδικασίας δοκιμών και λάθους προκύπτει η καλύτερη θεραπεία και έτσι η πανδημία της COVID γίνεται απλή επιδημία. Μέχρι να εμφανιστεί η επόμενη ασθένεια…
Ομως, η ρομαντική θεώρηση περί αυτόματης λύσης των προβλημάτων, τις περισσότερες φορές έχει αρνητικές επιπτώσεις. Οδηγεί κάποιους σε μοιρολατρία και παραίτηση, που συνοψίζονται στη φράση «άσ’ τα να πάνε! τίποτε δεν γίνεται». Αυτό όμως είναι λάθος. Διαρκώς κάτι γίνεται στην κυβερνοασφάλεια, στους θεσμούς, στη ζωή. Απλώς όταν γίνει, αλλάζουν οι προκλήσεις. Ολόκληρη η Ιστορία είναι μια διαδικασία σαν αυτή που περιέγραψε ο R.J. Yeatman στη χιουμοριστική ιστορία της Βρετανίας: «Ο Γλάδστων ξόδεψε τα τελευταία του χρόνια προσπαθώντας να βρει λύση στο ιρλανδικό πρόβλημα. Δυστυχώς, μόλις έφτανε κοντά οι Ιρλανδοί άλλαζαν κρυφά το πρόβλημα».
Εδώ μπαίνει το δεύτερο πλεονέκτημα που έχουν οι «κακοί». Ο μόνος τρόπος επιβίωσης είναι η εφευρετικότητά τους. Βλέπουν τις «απαντήσεις» που δίνουν οι «καλοί» και μηχανεύονται τρόπους να τις υπερκεράσουν. Οταν οι τζιχαντιστές απέτυχαν το 1993 να γκρεμίσουν το World Trade Center με ένα φορτηγάκι γεμάτο εκρηκτικά, σκέφτηκαν τα αεροπλάνα. Αν και αυτό το σενάριο υπήρξε στη μυθιστορία του Tom Clancy, ουδείς υπεύθυνος ασφαλείας μπορούσε να το φανταστεί. Αλλά ακόμη κι αν το υποστήριζε κάποιος «τρελός» των μυστικών υπηρεσιών το 2000, ουδεμία Αρχή θα μπορούσε να επιβάλει τα σημερινά δρακόντεια μέτρα στα αεροδρόμια, αν δεν υπήρχε η 11η Σεπτεμβρίου.
Συνεπώς οι «κακοί» εκ φύσεως είναι επιθετικοί και εφευρετικοί και γι’ αυτό κερδίζουν στην αρχή. Αντιθέτως οι «καλοί» είναι αμυντικοί και δεν μπορούν να κάνουν τίποτε άλλο από το να απαντούν στις προκλήσεις των «κακών».
Επιπλέον στη δημοκρατία οι «καλοί» περιορίζονται από θεσμούς, μηχανισμούς ισορροπιών και ελέγχου της εξουσίας. Μια άλλη θεωρία των (όχι και τόσο) ρομαντικών είναι ότι «αν το κράτος θέλει, όλα μπορεί να τα κάνει…». Αυτό είναι το υπόστρωμα κάθε ολοκληρωτισμού. Η αλήθεια είναι πως σε ένα πανοπτικό κράτος, κάτι σαν την κοινωνία του Τζορτζ Οργουελ, όπου οι Αρχές παρακολουθούν τους πολίτες 24 ώρες το 24ωρο, οι «κακοί» δεν θα προλάβουν καν να επιτεθούν. Αλλά, από την άλλη πλευρά, ούτε θα χρειάζεται, αφού το «κακό» θα έχει ήδη κυριαρχήσει.
