Στους εν λόγω διαγωνισμούς γλώσσας (δημοτικό και γυμνάσιο) εμφιλοχώρησαν και ερωτήσεις για να εξεταστεί αν το σύστημα της παπαγαλίας παραμένει ανέπαφο.
Ταράχτηκα κι εγώ, όπως ο συνάδελφος Κώστας Λεονταρίδης, από τις ερωτήσεις για τον διαγωνισμό της «PISA α λα ελληνικά», στον οποίο εξετάστηκαν 6.000 μαθητές της ΣΤ΄ δημοτικού και της Γ΄ γυμνασίου.
Ο διαγωνισμός –όπως διαλάλησε το υπουργείο Παιδείας– έγινε «για να διαπιστωθεί ο βαθμός κατανόησης γραφημάτων, βασικών μαθηματικών όρων (…), όπως και ο βαθμός κατανόησης κειμένου, των προθέσεων και στόχων του συγγραφέα, η κριτική κατανόηση δηλαδή και η εξαγωγή λογικών συμπεράσματα –η κατανόηση και γνώση της γλώσσας μας σε γραμματικό και συντακτικό επίπεδο–, δηλαδή η δομή της γλώσσας άρα η δομή της σκέψης».
Δεν ταράχτηκα μόνο από την επίδοσή μου στις ερωτήσεις που αλίευσε ο καλός συνάδελφος. Για παράδειγμα δεν θυμόμουν «ποια από τις λέξεις στις οποίες ακολουθεί (;) είναι κατηγορούμενο; α) Ενας προπονητής (;) τον είδε να παίζει κυνηγητό, β) τη συγκεκριμένη (;) διαδρομή την έκανε με ένα του άλμα, γ) ο Γιάννης έγινε αστέρι (;) του μπάσκετ, δ) ο Γιάννης έπαιζε κυνηγητό (;) με τα αδέλφια του»; Ταράχτηκα από μερικές ερωτήσεις καθαυτές, ειδικώς στα θέματα γλώσσας. Δηλαδή, σε ποιο βαθμό υπηρετεί τους ευγενείς στόχους του διαγωνισμού περί κατανόησης κειμένου η ερώτηση «σε ποια από τις παρακάτω προτάσεις το ρήμα βρίσκεται στον υπερσυντέλικο; α) Εάν μια κυρία δεν είχε κάνει γνωστό το γεγονός, β) έχει γίνει ένας από τους κορυφαίους παίκτες, γ) η απόσταση είναι 8. 687 χλμ., δ) και πόσες άλλες αγαθοεργίες που δεν έγιναν γνωστές». Ποια ακριβώς «δομή της σκέψης των μαθητών» ελέγχει η ερώτηση «η φράση “πιο δύσκολο” γραμματικά είναι: α) Επίθετο θετικού βαθμού, β) επίθετο συγκριτικού βαθμού, γ) επίρρημα θετικού βαθμού, δ) επίρρημα συγκριτικού βαθμού.
Δεν πρέπει να τα ισοπεδώσουμε. Στους εν λόγω διαγωνισμούς γλώσσας (δημοτικό και γυμνάσιο) υπήρχαν πολλές ερωτήσεις που μετρούσαν πραγματικά την κατανόηση κειμένου. Εμφιλοχώρησαν όμως και οι άλλες, ίσως για να εξεταστεί αν το σύστημα της παπαγαλίας παραμένει ανέπαφο. Αυτές οι ερωτήσεις δεν εξέτασαν τον «βαθμό κατανόησης κειμένου», αλλά τον βαθμό αποστήθισης των κανόνων.
Ευτυχώς, δεν υπήρξε αυτό το φαινόμενο στα μαθηματικά. Προϋπόθεση για να απαντήσει κάποιος στα δυσκολούτσικα θέματα ήταν η (εκ των πραγμάτων αναγκαία) γνώση των μαθηματικών κανόνων. Αλλά τουλάχιστον δεν μπήκε κανένα ερώτημα του στυλ «ποιος διατύπωσε το θεώρημα “το τετράγωνο της υποτείνουσας ενός ορθογώνιου τριγώνου ισούται με το άθροισμα των τετραγώνων των δύο κάθετων πλευρών”; 1. Ευκλείδης, 2. Πυθαγόρας, 3. Πλάτωνας, 4. Αριστοφάνης». Οχι πως δεν πρέπει να το ξέρουν οι μαθητές, αλλά η απάντηση δεν λέει τίποτε για τον βαθμό κατανόησης των μαθηματικών.