Πενήντα χρόνια τώρα ασχολούμαστε με το μέγεθος της εξεταστέας ύλης για τις εισαγωγικές στα ΑΕΙ.
Αλλο πάλι κι ετούτο. Η –«το κουδούνι χτυπάει στις οκτώ»– υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως ανακοίνωσε «μείωση της ύλης στα μαθήματα, επειδή η ύλη ήταν αχανής, ήταν πάρα πολύ μεγάλη και ήταν αδύνατη η κάλυψή της εντός του σχολικού έτους» (Open TV, 2.8.2019). Να σημειώσουμε ότι η «αχανής ύλη» ήταν απόφαση του προκατόχου της, του –«Κυριακή, γιορτή και σχόλη, να ’ταν η ζωή μας όλη»– κ. Κώστα Γαβρόγλου. Ετσι η «ανάλγητη Δεξιά» εμφανίζεται πιο ψυχοπονιάρα, σε ό,τι αφορά το διάβασμα των μαθητών, από την «ευαίσθητη Αριστερά». Αυτήν τη διαδικασία η κ. Κεραμέως την ονομάτισε «εξορθολογισμό της εξεταστέας ύλης».
Τίθεται όμως ένα ερώτημα. Ποιο είναι το μέτρο του εξορθολογισμού σε ό,τι αφορά τις γνώσεις που πρέπει να έχουν οι μαθητές προκειμένου να γίνουν φοιτητές; Πρέπει στη Χημεία να ξέρουν τις βάσεις και ουχί τα οξέα επειδή δεν φτάνει το σχολικό έτος; Να παίζουν στα χέρια τους τα ρήματα, αλλά να μην ξέρουν τα απαρέμφατα; Ποιον μυστικό αλγόριθμο έφερε η νέα κυβέρνηση στο Μαρούσι για να καταλήξει στο «ορθολογικόν της ύλης»; Και στο κάτω κάτω της γραφής γιατί να έχει τη μαγική φόρμουλα μια πρώην δικηγόρος και όχι ένας πρώην καθηγητής Φιλοσοφίας της Επιστήμης προκάτοχός της;
Πενήντα χρόνια τώρα ασχολούμαστε με το μέγεθος της εξεταστέας ύλης. Κάθε υπουργός κουβαλά το δικό του μέτρο. Αλλοι βρίσκουν το μέγεθος κοντό και το μεγαλώνουν, άλλοι πάλι το βρίσκουν μακρύ και το μικραίνουν. Αλλοι θεσπίζουν τέσσερα μαθήματα στις εισαγωγικές εξετάσεις, άλλοι έξι και άλλοι (πιο ανάλγητοι) εννιά. Μετά έρχονται οι πιο «ευαίσθητοι» για να τα μειώσουν στα οκτώ. Και δώσ’ του πάλι από την αρχή.
Το υπουργείο Παιδείας έχει γίνει κάτι σαν μοναστήρι του Μεσαίωνα. Θαυμάσια μυαλά στύβουν το κεφάλι τους για να βρουν τη «φιλοσοφική λίθο» που θα κάνει τους μαθητές γνώστες και ευτυχισμένους. Αλήθεια, ρώτησε κανείς τους καθηγητές ΑΕΙ για το επίπεδο γνώσεων των πρωτοετών που υποδέχονται; Εχουν μύρια όσα να πουν και κοινό τους παράπονο είναι ότι παραλαμβάνουν μαθητές που νομίζουν ότι γνώση είναι να μην τους ξεφεύγει ούτε σημείο στίξης από τα εγχειρίδια που παπαγαλίζουν.
Του κρατικού συγκεντρωτισμού μύριοι παραλογισμοί έπονται. Δηλαδή, τι σόι «εξορθολογισμός» μπορεί να γίνει με μείωση της ύλης, όταν σήμερα με την «αχανή ύλη» οι άριστοι φοιτητές συνωστίζονται στο 19,5 για εισαγωγή στις περιζήτητες σχολές και κάποιος με 19,45 (επειδή μάλλον του ξέφυγε μια άνω τελεία) δεν περνάει; Με τη μείωση της ύλης θα παλεύουν οι υποψήφιοι στο τρίτο δεκαδικό του βαθμού τους; Κι αν ο/η επόμενος υπουργός, μπορεί και της ίδιας κυβέρνησης, θεωρήσει (αυθαιρέτως επίσης) ότι η ύλη είναι λίγη θα συνεχιστεί το ακορντεόν στο Μαρούσι; Δεν πρέπει κάποτε να σταματήσει;
Το λογικό των εξετάσεων
Εχουμε μια απορία που θα τη διατυπώσουμε ως σενάριο εκπαιδευτικής φαντασίας. Ας υποθέσουμε ότι περνούσε η πρόταση της Ν.Δ. για αλλαγή του άρθρου 16 και επιτρεπόταν η ίδρυση μη κρατικών ΑΕΙ. Ας υποθέσουμε επίσης ότι το Yale αποφάσιζε να κάνει ένα παράρτημα π.χ. κλασικών σπουδών στην Αθήνα. Θα έστελνε η κ. Νίκη Κεραμέως ένα φιρμάνι στην Πρυτανεία που θα τους έλεγε «κοιτάξτε να δείτε, η εξεταστέα ύλη για την εισαγωγή των φοιτητών είναι πολλή και πρέπει να τη μειώσετε»; Ή θα όριζε το υπουργείο Παιδείας στα μη κρατικά πανεπιστήμια τον αριθμό των πρωτοετών, οι οποίοι θα έχουν εξεταστεί σε συγκεκριμένα μαθήματα και μάλιστα στις σελίδες 3-129 του εγχειριδίου ιστορίας Οργανισμού Εκδοσης Διδακτικών Βιβλίων, και στις σελίδες 15-238 του βιβλίου των λατινικών, επίσης του ΟΕΔΒ; Δεν θα γελούσε κάθε πικραμένος κοσμήτορας του Κονέκτικατ;
Γιατί λοιπόν αυτή η ελευθερία, που φυσιολογικά θα έχουν τα μη κρατικά ΑΕΙ, να μην την απολαμβάνει και το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο; Είναι πιο ώριμοι να διαχειριστούν τα του οίκου τους οι του North/South/EastWestern University, που πιθανώς θα ιδρυθεί, από εκείνους που στελεχώνουν το Αριστοτέλειο, το οποίο –στο κάτω κάτω της γραφής– οσονούπω συμπληρώνει έναν αιώνα ζωής;
Γράφαμε πριν από 15 χρόνια ότι μόνο μια λύση υπάρχει: «η αποκέντρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ενα πρώτο και μικρό βήμα θα είναι να μεταφερθεί στα ΑΕΙ η επιλογή των φοιτητών που θα δεχθούν ανά έτος. Το υπουργείο θα πρέπει να περιοριστεί στη διεξαγωγή αδιάβλητων εισαγωγικών εξετάσεων. Οχι σε 4 ή 6 ή 8, αλλά σε όλα τα μαθήματα. Κάθε πανεπιστημιακό τμήμα μπορεί να δέχεται φοιτητές οι οποίοι θα έχουν εξετασθεί σε ένα συνδυασμό μαθημάτων, μαθήματα που φυσικά θα έχει προσδιορίσει (και θα σταθμίζει) η σχολή. Κάθε υποψήφιος θα επιλέγει τα μαθήματα που θα δώσει αναλόγως των σχολών που στοχεύει. Το υπουργείο θα κάνει τις εξετάσεις και τα ΑΕΙ θα επιλέγουν από τους εξετασθέντες όποιους τους κάνουν. Ετσι, αν μη τι άλλο, θα γλιτώσουμε την αλλαγή του εξεταστικού συστήματος ανά τριετία» («Ανακατεύοντας τις εξετάσεις», 21.6.2004).
Τα οφέλη της χωλής έστω αυτής αποκέντρωσης θα είναι πολλαπλά. Τα ΑΕΙ θα παίρνουν τους καλύτερα προετοιμασμένους –σύμφωνα με τις ανάγκες που αυτά προσδιορίζουν– φοιτητές. Οι υποψήφιοι δεν θα αποστηθίζουν τέσσερα ή πέντε εγχειρίδια· θα είναι αναγκασμένοι να δίνουν βάρος σε περισσότερα μαθήματα. Αν μάλιστα η εξέταση γίνει εφ’ όλης της ύλης του μαθήματος, τότε αναγκαστικά θα πρέπει να δίνουν βάρος στην κριτική σκέψη. Αλλά αυτό το σύστημα σημαίνει υπουργούς με λιγότερη εξουσία και λιγότερη δημοσιότητα. Μην ξεχνάμε ότι ο υπουργός Παιδείας γίνεται πρωτοσέλιδος όποτε ανακοινώνει τη ριζική αναμόρφωση του Λυκείου και των εξετάσεων. Γι’ αυτό έχουμε και τόσο πολλές «οριστικές» αλλαγές.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 6 & 7.8.2019
