«Η διαφορά μιας λέξης και μιας περίπου ακριβούς λέξεως, είναι η διαφορά μεταξύ πυγολαμπίδας και αστραπής»…
Kαι τώρα πώς θα χαρακτηρίσουμε το συμβάν της Σαντορίνης; «Φρικιαστικό»; Λίγο είναι, αφού η λέξη «φρίκη» χρησιμοποιήθηκε από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης για άλλα, πιο συνηθισμένα εγκλήματα, τα οποία δεν συμπεριλάμβαναν αποκεφαλισμούς. Να το ονοματίσουμε «τερατώδες»; Ελάχιστο κι αυτό, αφού τερατώδη είναι μέχρι και τα λάθη κάποιων υπουργών. «Μακελειό»; Τέτοια, γίνονται κάθε Σαββατοκύριακο στις Εθνικές Οδούς. Στην Ελλάδα της υπερβολής καταστρέψαμε τις έννοιες. Χρησιμοποιήσαμε τις λέξεις τόσο πολύ που τις κάναμε ξέπνοες. Τις θανατώσαμε. Κυρίως σκοτώσαμε τις λεπτές διαφορές, εκείνες που βοηθούν την αναλυτική σκέψη. Ισως γι’ αυτό δεν μπορούμε ποτέ (σε συλλογικό επίπεδο) να χωρίσουμε το στάρι από την ήρα.
Ετσι στον δημόσιο διάλογο οι μισθωτοί είναι «σκλάβοι», η αγορά εργασίας «σκλαβοπάζαρο», ενώ «τρομοκρατία» είναι τα πάντα – από την αστυνομία μέχρι τα Ι. Χ. Σχεδόν όλα τα έντυπα και όλα τα κανάλια πλημμυρίζουν από επίθετα. Τα πάντα έχουν αναχθεί στον υπερθετικό βαθμό, που σημαίνει ταυτόχρονα, ότι όλα έχουν την ίδια βαρύτητα.
Εκεί που κυρίως μεγαλουργούμε είναι στα αποκαλούμενα εθνικά θέματα. Κάθε κίνηση των γειτόνων μας είναι «πρόκληση» και δη «ιταμή». Ετσι αποκτά την ίδια βαρύτητα μια επιστολή ενός αρχηγού κράτους, με τις παραβιάσεις του εθνικού μας εναέριου χώρου, και με τη διεκδίκηση εθνικού εδάφους με τις «γκρίζες ζώνες». Ολα μπαίνουν σε έναν τορβά, αρκεί να κάνει αίσθηση το ρεπορτάζ και να βρίσκονται σε ένταση οι πολίτες.
Ο ίδιος πληθωρισμός άρχισε να απαντάται και στην ιστορία, ειδικά στα ευαίσθητα θέματα. Εκεί οι όροι εκτοξεύονται ακρίτως για να τονισθούν τα «δίκια των Ελλήνων». Ετσι η εθνοκάθαρση που έκαναν συστηματικά οι Τούρκοι στις αρχές του 20ού αιώνα προήχθη σε γενοκτονία, ενώ προσφάτως έγινε «χριστιανικό ολοκαύτωμα». «Ολοκαύτωμα»; Πόθεν και πώς;
Πρέπει ίσως να αποσαφηνίσουμε τις έννοιες, για να συνεννοηθούμε. «Εθνοκάθαρση» είναι η συστηματική εκδίωξη πληθυσμών από έναν τόπο. Αυτή, από μόνη της, αποτελεί βαρύ έγκλημα πολέμου. Συνηθέστατα γίνεται με βίαια μέσα (σφαγές, βιασμοί, καταστροφή περιουσιών κ. λπ.), γεγονός που κάνει το έγκλημα βαρύτερο. Η «γενοκτονία» δεν γίνεται για να εκδιωχθούν πληθυσμοί από τις πατρογονικές τους εστίες, αλλά για να εξαλειφθούν από προσώπου γης. Για να τεκμηριωθεί το βαρύτατο επίσης έγκλημα της γενοκτονίας πρέπει να αποδειχθεί ότι υπήρξε κεντρικός σχεδιασμός και διαταγή άνωθεν για τις μαζικές αυτές δολοφονίες. Οι σφαγές που στόχο έχουν την τρομοκράτηση των πληθυσμών, ώστε να εθνοκαθαρθεί μια περιοχή, δεν τεκμηριώνουν αυτομάτως γενοκτονία. Πολύ δε περισσότερο «ολοκαύτωμα». Η τελευταία είναι μια λέξη που ανασύρθηκε από το ελληνικό λεξικό για να περιγράψει τη μοναδική φρίκη της βιομηχανικής εξόντωσης των εβραϊκών πληθυσμών και άλλων μειονοτικών ομάδων (Ρομά) από την Ευρώπη.
«Η διαφορά μιας λέξης και μιας περίπου ακριβούς λέξεως, είναι η διαφορά μεταξύ πυγολαμπίδας και αστραπής», είχε γράψει κάποτε ο Μαρκ Τουέιν. Μήπως ήρθε η ώρα να αρχίσουμε να τις ξεχωρίζουμε; Οχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά επειδή ο πληθωρισμός των χαρακτηρισμών μάς απαγορεύει την κατανόηση, αλλά κάνει και τις λέξεις σαν τα πληθωριστικά νομίσματα της κατοχής. Αχρηστες…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 7.8.2008
