Η κυβέρνηση έπεσε στην ηθικολογική παγίδα που είχε στήσει, επειδή η ηθική δεν είναι ακριβής επιστήμη. Σε ένα τοπίο όπου όλα πρέπει είναι ηθικά, τα πάντα μπορούν να θεωρηθούν ανήθικα. Από τις προσωπικές δαπάνες του διοικητή μιας τράπεζας, μέχρι και τον κυβισμό των αυτοκινήτων που χρησιμοποιούν οι υπουργοί.
«Μην είσαι τόσο ηθικός. Μπορεί να χάσεις ένα μεγάλο μέρος της ζωής σου. Στόχευσε πάνω από την ηθική. Μην είσαι απλώς καλός. Πρέπει να είσαι καλός σε κάτι»
Henry David Thoreau (1817-1862)
Την πρώτη, μόλις, εβδομάδα που είχε αναλάβει τη διακυβέρνηση του τόπου η Νέα Δημοκρατία, επισημάναμε την παγίδα που είχε στήσει στον εαυτό της.
Γράφαμε στις 13 Μαρτίου 2004: «Υπάρχει ένα πρόβλημα διάχυτου λαϊκισμού, που εμφανίζεται με κάθε ευκαιρία. Από τα αυτοκίνητα των βουλευτών μέχρι το αεροσκάφος που χρησιμοποιεί ο πρωθυπουργός, μέχρι τις υπουργικές “Μερσεντές” (πώς θα έπρεπε δηλαδή, να ταξιδεύουν οι υπουργοί; Με το ΚΤΕΛ της γραμμής;) και μέχρι το περιβόητο κλισέ “ήθος και ύφος της εξουσίας”. Ως προς το ήθος τα πράγματα είναι απλά. Ήθος πρέπει να έχουν όλοι είτε ασκούν εξουσία είτε όχι. Ως προς το ύφος, ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα; Εδώ αρχίζουν οι μεγάλες παρεξηγήσεις…. Τα κυβερνητικά στελέχη θα κριθούν όπως οι μάνατζερ. Από τον ισολογισμό: τόσα έσοδα, τόσα έξοδα, αυτά τα αποτελέσματα. Θα υπολογιστεί το ήθος τους, αλλά όχι το ύφος τους. Έχουν αγώνα αύριο κι όσο κι αν συγκινεί τις μάζες να βλέπουν έναν υπουργό να ψάχνει για ταξί, είναι προτιμότερο να δουλεύει για μας παρά να ασχολείται με το λαϊκισμό της εικόνας». («Απογραφές» 13.3.2004)
Έχει πρόβλημα η κυβέρνηση, πρόβλημα που ξεκινά από τον προηγούμενο αντιπολιτευτικό της λόγο. Αυτός δεν ήταν σε κάποιες περιπτώσεις απλώς λαϊκιστικός, γινόταν και βαθιά ηθικολογικός.
Όταν, όμως, μια παράταξη κάνει κύρια πολιτική πρόταση την ηθικολογία σκάβει τον λάκκο για να πέσει η ίδια μέσα.
Καταρχήν, η ηθική δεν είναι ακριβής επιστήμη. Δεν υπάρχει καντάρι για να ζυγιστεί το ηθικό και το ανήθικο. Σε ένα τοπίο όπου όλα πρέπει είναι ηθικά, τα πάντα μπορούν να θεωρηθούν ανήθικα. Από τις προσωπικές δαπάνες του διοικητή μιας τράπεζας, μέχρι το μισθό του διευθυντή μιας ΔΕΚΟ, μέχρι και τον κυβισμό των αυτοκινήτων που χρησιμοποιούν οι υπουργοί και μέχρι τα ταξίδια των κυβερνητικών στελεχών. Κουίζ: Δικαιούται μέσα στο πλαίσιο «σεμνότητας και ταπεινότητας» να πάει τις μέρες που έρχονται ένας υπουργός σε κοσμικό νησί και να καταλύσει, μάλιστα, σε ακριβό ξενοδοχείο; Πιθανότατα όχι, διότι οι ψηφοφόροι έχουν πεισθεί να βλέπουν τα πολιτικά στελέχη -και δη εκείνα της Νέας Δημοκρατίας- ως κοσμοκαλόγερους που αίρουν τις αμαρτίες του έθνους.
Έχει πρόβλημα, λοιπόν, η κυβέρνηση με τις προσωπικές δαπάνες του διοικητή της Αγροτικής Τράπεζας που μπήκαν στην εταιρική πιστωτική κάρτα; Έχει, διότι η ίδια η Ν.Δ. στο παρελθόν απονομιμοποίησε τέτοιες πρακτικές (οι οποίες, σημειωτέον, είναι κοινός τόπος για τα στελέχη των ιδιωτικών εταιρειών). Όπως θα έχει και πρόβλημα να προσελκύσει ικανά στελέχη για τις ΔΕΚΟ επειδή δαιμονοποίησε τους μισθούς και τις παροχές των.
Πρέπει όλοι να καταλάβουμε στην Ελλάδα – και η κυβέρνηση πρέπει επιτέλους να αφήσει τις σεμνοτυφίες και να το τονίσει – ότι το πρόβλημα δεν είναι πόσα παίρνουν τα στελέχη του δημόσιου βίου, αλλά πόσα βγάζουν. Είναι προτιμότερο να υπάρχουν στελέχη των 50.000 ευρώ που θα παράγουν 51.000 ευρώ παρά στελέχη των χιλίων ευρώ που θα παράγουν εννιακόσια.
Είναι, λοιπόν, καιρός να πάρουμε τα μάτια μας από τα πίτουρα και να ασχοληθούμε με το αλεύρι. Διότι μέχρι σήμερα υπήρξαμε ακριβοί στα πρώτα και φθηνοί στο δεύτερο. Να στρέψουμε το βλέμμα μας στο άλλο κομμάτι της εξίσωσης: Στην παραγωγικότητα. Αν αυτή βρεθεί ελλειμματική, τότε κάθε κριτική πρέπει να είναι αυστηρή…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 28.4.2005