Το θέμα των θρησκευτικών συμβόλων στα σχολεία είναι από κείνες τις γκρίζες περιοχές του δικαίου, όπου το θέμα της ελευθερίας της έκφρασης αντίκειται σε άλλες θεμελιώδεις αρχές του δικαίου, όπως είναι η απαγόρευση καταναγκασμού ανηλίκων και η προστασία της προσωπικότητας του παιδιού.
«Αν θέλω να στείλω το παιδί μου σχολείο ντυμένο τσολιά, θα μου το απαγορεύσει κανείς; Έτσι μ’ αρέσει και έτσι θα το κάνω» (Ομιλία σε φοιτητές της Θεολογικής 22.1.2004) Αυτό απάντησε ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος -χωρίς να ερωτηθεί- παίρνοντας θέση σε μια διαμάχη σχετικά με το δικαίωμα των μουσουλμάνων κορασίδων να φορούν μαντίλα, διαμάχη που ταλανίζει τα τελευταία δύο χρόνια την Γαλλία.
Κατ’ αρχήν ο Αρχιεπίσκοπος και οι ισλαμικές οργανώσεις της Γαλλίας που αντιτίθενται στο μέτρο μοιάζουν να έχουν δίκιο. Η ειρωνεία είναι πως αυτό το δίκιο τους πηγάζει από μια βασική αρχή του Διαφωτισμού: Εν αρχή ην η ελευθερία έκφρασης. Αν θέλει κάποιος να δηλώσει ή και να διαδηλώσει την πίστη του στον Αλλάχ έχει το δικαίωμα να φορά στις κόρες του μαντίλα. Αν κάποιος θέλει να δηλώσει ή να διαδηλώσει την ελληνικότητά του μπορεί να στείλει το παιδί του ντυμένο τσολιά στο σχολείο. Αν κάποιος θέλει να εκφράσει τα ροκ αισθήματά του μπορεί να ντύσει το παιδί του πανκ και να του περάσει κάποιους χαλκάδες. Αν δε είναι δεδηλωμένος γυμνιστής…
Δεν είναι σίγουρο ότι θα συναινούσε στις δύο τελευταίες περιπτώσεις ο Αρχιεπίσκοπος -αν και με την έκπληξη που έκανε με τις ισλαμικές μαντήλες ποτέ κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος- αλλά το σκεπτικό «αν θέλω να στείλω το παιδί μου σχολείο ντυμένο τσολιά» ή με μαντίλα εμπεριέχει ένα θεμελιώδες λάθος. Τα παιδιά δεν πανό, δεν είναι εργαλεία διαδήλωσης της πίστης των γονέων τους. Είναι δια της εκπαιδευτικής διαδικασίας υπό διαμόρφωση προσωπικότητες, κι αυτό πρέπει να το θυμόμαστε συζητώντας το θέμα της μαντίλας στα δημόσια σχολεία της Γαλλίας.
Όπως γίνεται η συζήτηση για τα θρησκευτικά σύμβολα στα σχολεία της Εσπερίας μοιάζει τα περιλαμβάνει όλα. Το δικαίωμα στην έκφραση, το κοσμικό πρόταγμα της ανεξιθρησκίας στους δημόσιους χώρους κ.λ.π. Ένα μόνο που λείπει: τα παιδιά. Ειδικά εκείνα που προέρχονται από μουσουλμανικές οικογένειες.
Κακά τα ψέματα! Πολλά από τα κοριτσόπουλα που φορούν τις ισλαμικές μαντίλες δεν το κάνουν από επιλογή. Υποχρεώνονται ρητά ή άρρητα, είτε από την οικογένειά τους, είτε από το κοινωνικό περιβάλλον που ζουν. Δηλώνουν ή διαδηλώνουν τις θρησκευτικές ή άλλες προτιμήσεις των γονιών τους κι αυτό δεν ξέρουμε τι τραύματα δημιουργεί στον ευαίσθητο ψυχισμό τους. Δεν είναι δα και το καλύτερο για ένα νέο κορίτσι να είναι σαβανωμένο με την ισλαμική του περιβολή.
Το θέμα των θρησκευτικών συμβόλων στα σχολεία είναι από κείνες τις γκρίζες περιοχές του δικαίου, όπου το θέμα της ελευθερίας της έκφρασης αντίκειται σε άλλες θεμελιώδεις αρχές του δικαίου, όπως είναι η απαγόρευση καταναγκασμού ανηλίκων και η προστασία της προσωπικότητας του παιδιού. Όπως ένας γονιός, ανεξαρτήτως των δικών του πεποιθήσεων, δεν μπορεί να υποχρεώσει το παιδί του να κυκλοφορεί γυμνό, έτσι δεν θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να του φοράει μπούργκα. Ναι, το θέμα της μπούργκας δεν τέθηκε στη Γαλλία, αλλά αν η ελευθερία έκφρασης επιτρέπει τη μαντίλα ή τη φουστανέλα, γιατί να απαγορευθεί στον Αφγανό μετανάστη γονιό να υποχρεώνει τα κορίτσια του να φορούν μπούργκα; Εθνικο-θρησκευτικό σύμβολο δεν είναι κι αυτό;
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 5.9.2004
