Δεν υπάρχει λύση στο Κυπριακό πρόβλημα. Μόνο επιλογές. Η επιλογή του «όχι» ενέχει κινδύνους και ελπίδες. Η επιλογή του «ναι» ελπίδες και κινδύνους.
Στο κλασικό φιλοσοφικό έργο «Σολάρις» (που έχει την μορφή μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας) ο Πολωνός συγγραφέας Στάνισλαβ Λέμ φέρνει τους ήρωές του αντιμέτωπους με την ενσάρκωση των ονείρων τους. Εκείνοι παλεύουν να διακρίνουν το αληθινό από το φανταστικό να βρουν μια λύση στο μυστήριο που έχει να κάνει με τις διαφορετικές εκδοχές της πραγματικότητας που αντιμετωπίζουν. «Στη ζωή», λέει ένας από δαύτους, «δεν υπάρχουν λύσεις. Μόνον επιλογές».
Χύθηκε πολύ μελάνι για τα υπέρ και τα κατά του σχεδίου Ανάν. Χρήσιμα τα επιχειρήματα εκατέρωθεν, μόνο που υπάρχει ένα μεθοδολογικό πρόβλημα. Οι οπαδοί του ρεαλισμού κρίνουν το σχέδιο με βάση την πραγματικότητα. Οδυνηρή μεν, αλλά πραγματικότητα. Η γραμμή του Αττίλα, υπάρχει. Είναι εκεί και χωρίζει τους πρόσφυγες από τα σπίτια τους. Κρίνοντας λοιπόν με την σημερινή κατάσταση το σχέδιο Ανάν είναι εξαιρετικό. Η γραμμή του Αττίλα καταργείται, η συντριπτική πλειονότητα των προσφύγων γυρνούν στα σπίτια τους, εδάφη που χάθηκαν σε ένα πόλεμο επιστρέφονται κ.λ.π.
Οι οπαδοί του «όχι» κρίνουν το σχέδιο με ένα ιδεατό (που δεν ήταν και τόσο ιδανικό) προ του 1974 παρελθόν, κι ένα ακόμη πιο ιδεατό, μετά την 1η Μαΐου, μέλλον. Οι επιθυμίες και τα όνειρα είναι σεβαστά. Μόνο που υπάρχει μια ενοχλητική λεπτομέρεια: η πραγματικότητα.
Στην λογική του «όχι» δεν μπορεί να αντιπαρατεθεί κάποιος με λογικά επιχειρήματα. Αφενός υπάρχει ένας δικαιολογημένος, αλλά και αδιέξοδος,
συναισθηματισμός και αφετέρου στο πεδίο του φανταστικού όλα είναι ρευστά. Αν φαντασθούμε ένα ιδανικό μέλλον για Ελλάδα και Κύπρο (με αυξημένη ισχύ στα διεθνή φόρα) πρέπει να απορρίψουμε πάραυτα το σχέδιο Ανάν. Μόνο που δεν γνωρίζουμε αν το μέλλον θα είναι ιδανικό. Αν μάλιστα κρίνουμε από τις δηλώσεις όλων εκείνων στους οποίους τα προηγούμενα χρόνια στηρίζαμε τις ελπίδες μας για λύση του Κυπριακού (π.χ. Ευρωπαϊκή Ένωση) το μέλλον κάθε άλλο παρά ιδανικό μοιάζει.
Δεν υπάρχει λύση στο Κυπριακό πρόβλημα. Μόνο επιλογές. Η επιλογή του «όχι» ενέχει κινδύνους και ελπίδες. Η επιλογή του «ναι» ελπίδες και κινδύνους. Με αυτή τη σειρά όμως. Με δεδομένη την πραγματικότητα η επιλογή του «όχι» εμπεριέχει περισσότερους κινδύνους από ελπίδες.
«Η πολιτική δεν είναι η τέχνη του εφικτού», είχε γράψει κάποτε ο Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ. «Είναι η επιλογή μεταξύ του δυσάρεστου και του καταστροφικού». Το «ναι» είναι δυσάρεστο και το «όχι» καταστροφικό. Φυσικά, δεν πρόκειται να καταστραφεί ούτε η Κύπρος, ούτε η Ελλάδα από το «όχι». Αυτό που θα καταστραφεί είναι η στρατηγική που ακολουθήσαμε τα τελευταία 30 χρόνια, με την διεθνοποίηση του Κυπριακού. Αποφασίσαμε ότι ο ΟΗΕ πρέπει να έχει τον τελευταίο λόγο και ο ΟΗΕ είπε τον τελευταίο του λόγο. Από τη στιγμή που οι Κύπριοι (ελληνικής ή τουρκικής καταγωγής) δηλώσουν δια του δημοψηφίσματος δεν θέλουν να ζήσουν μαζί θα χωρίσουν. Με τους όρους του 1974. Για να δικαιωθεί ο Ντενκτάς και ο Ετσεβίτ που δήλωναν με κάθε ευκαιρία: «Ποιό Κυπριακό πρόβλημα; Αυτό είναι λυμένο εδώ και χρόνια…»
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 7.4.2004
