Ως προς το ήθος τα πράγματα είναι απλά. Ήθος πρέπει να έχουν όλοι είτε ασκούν εξουσία, είτε όχι. Ως προς το ύφος ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα;
Όταν ο μεγάλος μάνατζερ κ. Λι Αϊακόκα ανέλαβε το τιμόνι της χρεοκοπημένης «Κράϊσλερ» (προς το τέλος της δεκαετίας του 1970) έκανε δύο κινήσεις. Μια συμβολική και μία ουσιαστική. Όρισε μισθό διευθύνοντος συμβούλου 1 δολάριο τον μήνα (μέχρι να αποκτήσει κερδοφορία η εταιρία) κι αγόρασε ένα εταιρικό «Λίαρ Τζετ». Ο Τύπος ξεσηκώθηκε. Η «Κράισλερ», ήταν τότε ένα σύμβολο κι ένα στοίχημα των ΗΠΑ, μιας χώρας που βρισκόταν σε ύφεση κι απειλούνταν οικονομικά από την Ιαπωνία. Το «στοίχημα του Αϊακόκα» να ανορθώσει την σχεδόν χρεοκοπημένη «Κράισλερ» (μία από τις τρεις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες), είχε γίνει στοίχημα όλης της Αμερικής. Πως τόλμησε λοιπόν ο νέος CEO να βάλει σε τόσα έξοδα την εταιρία-σύμβολο για το μέλλον των ΗΠΑ; Τότε ο κ. Αϊακόκα έκανε μια ολιγόλογη δήλωση: «προτιμώ τα στελέχη μου να δουλεύουν για την εταιρία αντί να περιμένουν στις ουρές των αεροδρομίων. Ο χρόνος είναι χρήμα και για την “Kράισλερ” ο χρόνος είναι ζωή».
Στην Ελλάδα δεν έχουμε «Κράισλερ», αλλά έχουμε στοίχημα. Την ευημερία και την προκοπή της χώρας. Έχουμε, μάλιστα παρεξηγήσει τον επιτελικό ρόλο που πρέπει να παίξουν το πολιτικό προσωπικό που εκλέξαμε να εργασθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Επειδή τους εκλέγουμε θαρρούμε πως η δουλειά τους έχει να κάνει με τον καθένα ξεχωριστά από μας. Είναι ένα πρόβλημα διάχυτου λαϊκισμού που εμφανίζεται με κάθε ευκαιρία. Από τα αυτοκίνητα των βουλευτών, μέχρι το αεροσκάφος που χρησιμοποιεί ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί του, μέχρι τις υπουργικές «Μερσεντές» (πως θα έπρεπε δηλαδή να ταξιδεύουν οι υπουργοί; Με το ΚΤΕΛ της γραμμής;) και μέχρι το περιβόητο κλισέ «ήθος και ύφος της εξουσίας».
Ως προς το ήθος τα πράγματα είναι απλά. Ήθος πρέπει να έχουν όλοι είτε ασκούν εξουσία, είτε όχι. Ως προς το ύφος ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα; Εδώ αρχίζουν οι μεγάλες παρεξηγήσεις. «Επισκέφθηκα ένα υπουργό», έλεγε πικραμένος νεοδημοκράτης, «και με δέχτηκε μόνο δύο λεπτά. Αλλά έτσι είναι. Η εξουσία αλλάξει τον άνθρωπο…» Αυτή είναι η πρώτη παρεξήγηση περί ύφους. Θεωρούμε ότι οι υπουργοί πρέπει ανά πάσα στιγμή πρέπει να έχουν την έγνοια μας. Για καθένα ξεχωριστά, κι αν μάλιστα μας φέρει ο δρόμος προς το υπουργείο ρίχνουμε και μια αρμένικη βίζιτα για καφέ και κουβεντούλα.
Η δεύτερη παρεξήγηση αφορά το ρόλο του πολιτικού προσωπικού. Ειδικά του πρωθυπουργού. Τον θέλουμε πανταχού παρόντα και κυρίως τα πάντα πληρούντα στον αχανή κρατικό μηχανισμό. Ειδικά σε καταστάσεις θεομηνιών. Οι δημοσιογράφοι θέλουν τον πρωθυπουργό να «συντονίζει» το έργο της Πολιτικής Προστασίας. Κανείς δεν σκέφτεται ότι αν πρέπει ο πρώτος τη τάξει να συντονίζει το έργο ενός Γενικού Γραμματέα, δεν χρειάζεται να πληρώνουμε δεύτερο μισθό. Ο καλός πρωθυπουργός κρίνεται από το αν οι υπηρεσίες που έχει κάνει μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς αυτόν, και κυρίως χωρίς αυτόν.
Οι πολιτικοί προϊστάμενοι των υπουργείων θα κριθούν όπως οι μάνατζερ. Από τον ισολογισμό: τόσα έξοδα, αυτά τα αποτελέσματα. Θα υπολογιστεί το ήθος τους αλλά όχι το ύφος τους. Έχουν αγώνα αύριο, κι όσο κι αν συγκινεί τις μάζες να βλέπουν ένα υπουργό να ψάχνει για ταξί, είναι προτιμότερο να δουλεύει για μας παρά να ασχολείται με τον λαϊκισμό της εικόνας.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 13.3.2004
