Ο υδροκεφαλισμός της πρωτεύουσας δεν είναι η ασθένεια. Είναι το σύμπτωμα. Η ασθένεια φωλιάζει στο μεγάλο κράτος.
Η χώρα μας έχει ένα μεγάλο πρόβλημα. Την διόγκωση της πρωτεύουσας σε σχέση με την περιφέρεια.
Το 40% του πληθυσμού ζει στο μικρό λεκανοπέδιο της Αττικής με όλα τα προβλήματα που αυτή η συγκέντρωση δημιουργεί. Κυρίως οικονομικά. Η συγκέντρωση τόσων πολλών ανθρώπων σε ένα τόσο μικρό χώρο και χωρίς τις απαιτούμενες υποδομές, σημαίνει κατ’ αρχήν μειωμένη παραγωγικότητα. Οι κάτοικοι της Αθήνας, δουλεύουν πολύ, αλλά παράγουν λίγο. Ένα μεγάλο μέρος του καθημερινού τους (και διευρυμένου σε σχέση με τους συνευρωπαίους συναδέλφους τους) ωραρίου χάνεται στις μετακινήσεις και τα μποτιλιαρίσματα.
Το θέμα όμως είναι ότι ο υδροκεφαλισμός της πρωτεύουσας δεν είναι η ασθένεια. Είναι το σύμπτωμα. Η ασθένεια φωλιάζει στο μεγάλο κράτος. Το μεγάλο κράτος απαιτεί και μεγάλη γραφειοκρατία. Η γραφειοκρατία πρέπει να είναι συγκεντρωμένη σε ένα γεωγραφικό χώρο. Αυτή η γραφειοκρατία χρειάζεται υπηρεσίες υποστήριξης. Από σχολεία για τα παιδιά μέχρι υγειονομικές μονάδες και μαγαζιά λιανικών πωλήσεων. Το αποτέλεσμα αυτού του φαύλου κύκλου είναι μια τερατούπολη σαν την Αθήνα.
Όσο υπάρχει λοιπόν μεγάλο κράτος η Περιφέρεια θα είναι πάντα ο φτωχός συγγενής της χώρας. Η περιβόητη λοιπόν αποκέντρωση είναι βαθιά πολιτική επιλογή και πολύ ευρύτερη της συνθηματολογίας που καλλιέργησε την δεκαετία του ’80 το ΠΑΣΟΚ. Αποκέντρωση δεν γίνεται με περισσότερο κράτος. Μόνο με λιγότερο. Κάθε νέος οργανισμός που εξαγγέλλεται, κάθε νέα υπηρεσία σημαίνει αυτομάτως περισσότερη Αθήνα και αποστράγγιση εγκεφάλων (brain-drain) από την Περιφέρεια.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες έδωσαν γι’ αυτή τη δεκαετία την χαριστική βολή στο στόχο της αποκέντρωσης. Κονδύλια που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα έπαιρναν τον δρόμο προς την Περιφέρεια, κατακρατήθηκαν στην Αθήνα. Ανθρωποι, νέοι επιστήμονες που τόσο χρειάζεται η επαρχία έμειναν να δουλέψουν στην πρωτεύουσα με (ονομαστικά) πολλαπλάσιους μισθούς και (εικονικά) καλύτερες προοπτικές. Έργα πνοής στην ελληνική ύπαιθρο καρκινοβατούν (ΠΑΘΕ, Εγνατία κ.λ.π.) γιατί τα κονδύλια δεν περισσεύουν και τα έργα στην πρωτεύουσα έχουν αυστηρό χρονοδιάγραμμα: Αύγουστος του 2004.
Το χειρότερο όμως πλήγμα στην αποκέντρωση έγινε από την πρακτική της κυβέρνησης να μην αποδίδει τα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στις τοπικές κοινωνίες. Πρωτοβουλίες που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν σε περιφερειακούς Δήμους, πριν χρόνια και τώρα να ωριμάσουν ώστε να δελεάσουν κατοίκους του κέντρου να μεταναστεύσουν, δεν μπόρεσαν να γίνουν επειδή το φοροβόρο κράτος χρειάζεται και το τελευταίο ευρώ για να καλύψει τα διογκωμένα ελλείμματά του.
Η Ελλάδα είναι χωλή. Έχει ένα ατροφικό σκέλος. Αυτό δεν μπορεί ποτέ να θρέψει όσο κυριαρχεί η λογική του όλο και μεγαλύτερου κράτους. Η αποκέντρωση είναι ταυτόσημη με την αποκρατικοποίηση, με την διασπορά αρμοδιοτήτων είτε προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση, είτε προς την αγορά. Αλλιώς όλη η Ελλάδα θα διαβεί κουτσαίνοντας και τον 21ο αιώνα…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 10.8.2003
