«Αμερικανικός φονταμενταλισμός. Πώς οι πολιτικές, θρησκευτικές και επιστημονικές αντιπαραθέσεις στη Δύση διαμόρφωσαν τον μισαλλόδοξο αμερικανικό προτεσταντισμό». Του Μάνου Μαραγκουδάκη.
Η αλήθεια είναι ότι έχω να πιάσω τόσο ογκώδες βιβλίο από τον καιρό που έδινα εξετάσεις για το πανεπιστήμιο και έπρεπε να βγάλω την φυσική του Ιωάννου Μάζη. Δεν ξέρω αν το θυμάστε αλλά οι δύο πρώτοι τόμοι ήταν περίπου σε όγκο όσο το πόνημα του φίλου Μανούσου Μαραγκουδάκη με τίτλο «Αμερικανικός Φονταμενταλισμός». Μόνο που το τελευταίο διαβάζεται πολύ πιο εύκολα και -μην σάς τρομάζει ο όγκος- πολύ πιο ευχάριστα. Εμπεριέχει δε και πολλά στοιχεία για μια χώρα που δεν γνωρίζουμε, αλλά λατρεύουμε να μισούμε.
Είναι δε περίεργο το γεγονός ότι στην Ελλάδα εκδίδονται πολλά βιβλία ερμηνείας της ιστορίας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, αλλά δεν έχει εκδοθεί ακόμη μια ολοκληρωμένη ιστορία των ΗΠΑ.
Πρόχειρα αναφέρω την «Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών» που έγραψε ο Χάουαρντ Ζιν, ενώ αν ψάξει κανείς την ελληνική βιβλιογραφία θα βρει πολλά με τίτλους όπως «Σκιές από την Αμερική», «Θαμπή Αμερική», «Η Σκοτεινή πλευρά της Αμερικής», «Η ταξική βία στην Αμερική» κ.λπ.
Θα σας πω μια ιστορία. Προ δύο ετών έψαχνα να βρω στα ελληνικά την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ και το Σύνταγμά τους. Δεν υπήρχε. Έγραψα τότε ένα άρθρο στην «Καθημερινή» όπου σημείωνα: «μπορεί πολλοί στη χώρα μας να μισούν την ώρα και τη στιγμή της 4ης Ιουλίου 1776 που υπογράφτηκε αυτή η Διακήρυξη, αλλά δεν θα έπρεπε να τη διαβάσουν πριν τη βλασφημήσουν;» Ευτυχώς μια ομάδα Ελλήνων φοιτητών και καθηγητών στις ΗΠΑ διάβασαν το άρθρο και ανέλαβαν να μεταφράσουν το Σύνταγμα και την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Έκαναν καλή δουλειά και αυτή την στιγμή ευτυχώς αυτά τα κείμενα υπάρχουν στο διαδίκτυο στα ελληνικά.
Ένα άλλο παράδειγμα: Μόλις το 2009 εκδόθηκαν στην Ελλάδα τα «Ομοσπονδιακά κείμενα των ΗΠΑ» από το Κέντρο θεσμικών Μεταρρυθμίσεων και τις εκδόσεις Παπαζήση. Σημαντική αυτή η δουλειά των Θοδωρή Πελαγίδη και Μάριου Ευρυβιάδη. Όμως! κόμη όμως λείπουν από τα ελληνικά τα αντι-ομοσπονδιακά κείμενα, ή έστω μια επιλογή αυτών που παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Κι αυτό δεν είναι καν το χειρότερο. Λείπει ολόκληρος ο Τόμας Τζέφερσον, ο Τόμας Πέιν και δεκάδες άλλοι στοχαστές που δεν διαμόρφωσαν μόνο την Αμερική, αλλά ολόκληρο τον κόσμο.
Ο «Αμερικανικός Φονταμενταλισμός» του Μάνου καλύπτει ένα μεγάλο κενό στην ελληνική βιβλιογραφία. Όχι μόνο από την ανάγνωση της αμερικανικής ιστορίας που κάνει, αλλά και από τα πολλά στοιχεία της αμερικανικής ιστορίας που εμπεριέχει. Να προσθέσουμε σ’ αυτά και μια εξαιρετική περιγραφή του ιδεολογικού τοπίου στην Ευρώπη που οδήγησε στην μετανάστευση και τελικά στην δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Διαφώνησα και το συζήτησα μαζί του για τον βαθμό επιρροής που είχε η θρησκεία στην διαμόρφωση των ΗΠΑ. Εκτός από τους πουριτανούς, υπήρχαν εκεί και οι κατά Χριστόδουλο «άθεοι διαφωτιστές» που έπαιξαν σημαντικότερο ρόλο στο θεμελίωση αυτής της μεγάλης χώρας. Ακόμη και σήμερα που αυτά τα άδεια βαρέλια τύπου Σάρα Πέιλιν και tea parties κάνουν μεγάλη φασαρία εγώ παραμένω αισιόδοξος ότι η μεγάλη φιλελεύθερη και κοσμική παράδοση των ΗΠΑ θα κερδίσει, όσο και αν χρηματοδοτεί τον σκοταδισμό ο Μέρντοχ και διάφοροι άλλοι οικονομικοί παράγντες.
Μου έδωσε μια εξήγηση, την οποία φαντάζομαι ότι θα επαναλάβει εδώ, και ομολογώ πως κλόνισε τις βεβαιότητές μου. Θυμήθηκα ότι η μεγαλύτερη δημοκρατία του κόσμου κινδύνεψε να έχει αντιπρόεδρο μια θείτσα από την Αλάσκα η οποία δεν ξέρει καν γεωγραφία και το μεγαλύτερο πολιτικό της επιχείρημα ήταν ότι δεν έκανε άμβλωση.
Παρ’ όλα αυτά πιστεύω -ή έστω θέλω να ελπίζω- ότι το να προσπαθείς να ερμηνεύσεις το φαινόμενο Πέιλιν από τον Τζον Γουίνθροπ και την ομιλία του για την «πόλη πάνω στο λόφο», είναι σαν να προσπαθείς να ερμηνεύσεις τον Μπερλουσκόνι από τα «Ερωτικά οράματα» του Βοκάκιου.
Παρουσίαση του βιβλίου του Μανούσου Μαραγκουδάκη «Αμερικανικός φονταμενταλισμός. Πώς οι πολιτικές, θρησκευτικές και επιστημονικές αντιπαραθέσεις στη Δύση διαμόρφωσαν τον μισαλλόδοξο αμερικανικό προτεσταντισμό». Αθήνα 1.2.2011
