Η ενιαία τιμή βιβλίου είναι απομεινάρι της κατεστημένης αδράνειας που έχει καθίσει στην χώρα σε κάθε τομέα και δεν την αφήνει να ανοίξει τα φτερά της.
Πριν ένα μήνα περίπου δεκατρείς μεγάλοι εκδότες τής χώρας συνυπέγραψαν ένα κείμενο ζητώντας όχι μόνο να διατηρηθεί η ενιαία τιμή βιβλίου, αλλά να επεκταθεί και στα ηλεκτρονικά (e-books). Δεν το ζητούσαν στο όνομα του δικού τους συμφέροντος, κάτι που είναι πολύ θεμιτό, αλλά στο όνομα πλουραλισμού και τής προστασίας των μικρών εκδοτικών οίκων και μικρών βιβλιοπωλείων από τους μεγάλους. Ανάμεσά στους 13 μεγάλους εκδότες, ήταν και ιδιοκτήτες των δύο μεγαλύτερων αλυσίδων βιβλιοπωλείων.
Ένα από τα επιχειρήματα κατά της ενιαίας τιμής βιβλίου είναι ότι βλάπτει σοβαρά τον αναγνώστη. Δια νόμου το κράτος τού απαγορεύει να αγοράσει φθηνότερα ένα βιβλίο. Αυτό είναι εμφανές και πιθανώς να το κατανοούν και οι υπερασπιστές τού μέτρου. Πόσο όμως βοηθάει τον πλουραλισμό και τις μικρές επιχειρήσεις η ενιαία τιμή βιβλίου;
Κατ’ αρχήν πρέπει να σημειώσουμε ότι το κόστος του μέτρου είναι σημερινό, ενώ το πιθανό όφελος μελλοντικό. Δηλαδή, η λογική είναι ότι αγοράζουμε σήμερα ακριβότερα τα βιβλία προκειμένου να μην ακριβύνουν στο μέλλον. Είναι λίγο παράλογο να θυσιάζεις την σημερινή φθήνια για να μην προκύψει μελλοντική ακρίβεια, και για ένα επιπλέον λόγο. Δεν ξέρουμε το μέλλον. Μέχρι αν υπάρξουν οι μονοπωλιακές καταστάσεις και τα άλλα φριχτά που κάποιοι προβλέπουν, η ραγδαία τεχνολογική πρόοδος θα αλλάξει ριζικά την αγορά βιβλίου που δεν θα χρειάζεται να προστατευτεί κανείς. Όσο για την ενιαία τιμή των e-books, αναρωτιέμαι πως θα μπορούσαν να την επιβάλλουν στην amazon.com.
Στην σημερινή κατάσταση όμως πώς προστατεύονται τα μικρά βιβλιοπωλεία; Μία από τις επιβαρύνσεις των επιχειρήσεων είναι το κόστος αποθήκευσης. Στα μικρά βιβλιοπωλεία δεν μετράται, αλλά υπάρχει. Έτσι ένα μικρό κατάστημα πρέπει να υποστεί τις «κακές» εμπορικές επιλογές επί διετία πριν μπορέσει να ανανεώσει το στοκ του έστω κάνοντας κάποια προσφορά. Αν αγοράσει κάποια βιβλία που δεν είναι ευπώλητα θα τού μείνουν, όχι διότι θέλει, αλλά γιατί δεν μπορεί να τα πουλήσει σε χαμηλότερη τιμή. Γι’ αυτό και δεν τα αγοράζει. Στα μικρά βιβλιοπωλεία υπάρχουν δύο τύποι βιβλίων: τα «πλουραλιστικά», που σκονίζονται στα ράφια επειδή δεν μπορούν να πουληθούν, και τα best-seller. Κόστος αποθήκευσης το έχουν και φυσικά και οι μεγάλοι, αλλά αυτοί λόγω ακριβώς του μεγέθους τους μπορούν πολύ πιο εύκολα να απορροφήσουν.
Η ενιαία τιμή βιβλίου δεν εξυπηρετεί ούτε τους αναγνώστες, ούτε τους βιβλιοπώλες, ούτε φυσικά τους εκδοτικούς οίκους οι οποίοι σίγουρα ότι θα ήθελαν να πουλάνε περισσότερα βιβλία. Μάλλον είναι απομεινάρι της κατεστημένης αδράνειας που έχει καθίσει στην χώρα σε κάθε τομέα και δεν την αφήνει να ανοίξει τα φτερά της.
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Books’ Journal» τ. Νοεμβρίου 2010
