Το πρώτο βήμα για την επίλυση ενός προβλήματος είναι η ακριβής περιγραφή του. Οταν στη συζήτηση κυριαρχούν οι ανερμάτιστες μεταφορές, όχι μόνο δεν βρίσκουμε άκρη, αλλά απλώς σωρεύουμε προβλήματα.
Tο να ζει κάποιος σε μια πόλη πλημμυρισμένη από αυτοκίνητα δεν είναι και το πιο ευχάριστο πράγμα. Ειδικά, όταν τα αυτοκίνητα είναι των άλλων. Ομως ένα σύνθημα στις μέρες της ταραχής πρέπει να μας προβληματίσει. «Βία, στη βία των αυτοκινήτων», έγραψαν κάποιοι στον τοίχο και ίσως να είναι οι ίδιοι που πυρπόλησαν δεκάδες Ι.Χ.
Ασκούν λοιπόν τα αυτοκίνητα βία; Μεταφορικώς ναι, αλλά πάλι σ’ αυτή τη χώρα η έννοια της βίας έχει ξεχειλώσει τόσο πολύ που τα πάντα ασκούν βία. Ο λόγος, έχει ειπωθεί, ασκεί βία και γι’ αυτό φροντίζουμε να τον περιορίσουμε. Τα σχολεία, λέγεται, ασκούν βία και γι’ αυτό τα καταλαμβάνουμε. Η εξουσία ασκεί βία και γι’ αυτό θέλουμε να την καταλύσουμε. Οι νόμοι ασκούν βία και γι’ αυτό τους καταργούμε στην πράξη. Το θέμα όμως είναι ότι με τόση πολύ μεταφορική βία, δεν χάνει απλώς η έννοια τη σημασία της. Παύουν να ιεραρχούνται και οι πράξεις. Αν όλα είναι βία, τότε κάθε βία είναι δικαιολογημένη. Αν τ’ αυτοκίνητα είναι βία, τότε η καταστροφή τους είναι αυτοάμυνα.
Ενα από τα βασικά προβλήματα της χώρας είναι ότι αδυνατούμε να ιεραρχήσουμε και ως εκ τούτου δεν μπορούμε να κουβεντιάσουμε. Οι μεταφορές έχουν πάρει τη θέση των επιχειρημάτων, οι απολυτότητες γίνονται κανόνες και τα κλισέ πολιτική. Τίποτε δεν διηθείται από τη σκέψη και όλα οδηγούν στην απελπισία.
Αυτές οι εύκολες και ως εκ τούτου γοητευτικές απολυτότητες δεν εκστομίζονται μόνο από περιθωριακές ομάδες. Aναπαράγονται σε κάθε επίπεδο του δημόσιου διαλόγου. Η φράση «η κοινωνία σας είναι η φυλακή μας», μπορεί να γράφτηκε με μαύρο μαρκαδόρο, αλλά αναπαράγεται δίκην επιχειρήματος σε όλα τα επίπεδα. Από το κουβεντολόι της τηλεόρασης, μέχρι και στα βιβλία των μεταμοντέρνων στοχαστών· εκείνων που δεν μπορούν να διακρίνουν τη διαφορά των φυσικών νόμων από τους θεσμοθετημένους κανόνες. Το σύνθημα «να καεί, να καεί, το μπ… η Βουλή» ακούγεται λογικό όταν κυρίαρχο κλισέ στον δημόσιο διάλογο είναι το «όλοι οι πολιτικοί είναι ίδιοι» ή «τα κόμματα κάνουν κακό στην κοινωνία» κ.ο.κ. Το γραμμένο με σπρέι «το σύστημα διδασκαλίας, είναι η διδασκαλία του συστήματος», ξεκινά από δεκάδες αναλύσεις για το πώς η εκπαίδευση αναπαράγει τις αξίες της κυρίαρχης ιδεολογίας, λες και η Παιδεία θα μπορούσε να έχει ως κεντρικό της άξονα τις αξίες των Σουαχίλι.
Οι μεταφορικές απολυτότητες αυτού του τύπου αποτελούν προνομιακό όπλο της Αριστεράς -είναι, εξάλλου, η πρώτη διδάξασα της μεταμοντέρνας ανοησίας- αλλά δεν περιορίζονται στην Αριστερά. Ετσι η συμβολική διαμαρτυρία στην ΕΡΤ θεωρήθηκε «πραξικόπημα» και η ανάρτηση πανό στην Ακρόπολη εξισώθηκε με τις λεηλασίες και τις καταστροφές. Παράνομα είναι όλα, όπως παράνομο μπορεί να είναι το παρκάρισμα κάπου και παράνομη είναι η παραβίαση ερυθρού σηματοδότη. Σε μια ευνομούμενη κοινωνία κάθε παράβαση πρέπει να τιμωρείται, αλλά για να συνεννοούμαστε πρέπει να τα διακρίνουμε το μικρό από το μεγάλο.
Το πρώτο βήμα για την επίλυση ενός προβλήματος είναι η ακριβής περιγραφή του. Οταν στη συζήτηση κυριαρχούν οι ανερμάτιστες μεταφορές, όχι μόνο δεν βρίσκουμε άκρη, αλλά απλώς σωρεύουμε προβλήματα. Μέχρι το κρίσιμο σημείο που η κοινωνία εκρήγνυται. Κυριολεκτικώς…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 24.12.2008
