Ίσως πρέπει να αλλάξουμε ρότα απέναντι στο φαινόμενο του ρατσισμού. Να το αντιμετωπίσουμε όπως ακριβώς είναι: μια γελοία θεωρία.
Κάθε θάνατος είναι μια τραγωδία. Ο θάνατος παιδιών από τα πυρά ενός διαταραγμένου ρατσιστή πρέπει να επιφέρει διπλό αποτροπιασμό. Αφενός για την πράξη καθαυτή κι αφετέρου για το παράθυρο ευκαιρίας που οι αρχές, η κοινωνία, όλοι μας αφήσαμε στον δράστη για να πράξει το μέγιστο κακό.
Τι είχαμε στην Τουλούζη; Έναν ψυχασθενή που σκόρπισε τον θάνατο σε ανυποψίαστα παιδιά και γονείς για να εκδικηθεί τα πάθη των παιδιών στην Γάζα. Το σκεπτικό που τον οδήγησε στις δολοφονίες ήταν απολύτως παρανοϊκό: «αφού κάποιοι ισραηλινοί σκοτώνουν στην Γάζα θα σκοτώσω κι εγώ κάποια παιδάκια στην Γαλλία που (πιθανολογώ) ότι έχουν το ίδιο θρήσκευμα με εκείνο (που επίσης πιθανολογώ) ότι έχουν οι ισραηλινοί». Αυτό τρομάζει, αλλά ο δολοφόνος ήταν απλώς ένας ψυχασθενής που κουβαλούσε μια παράλογη θεωρία κι ένα όπλο.
Πρέπει να φοβόμαστε τους ένοπλους ρατσιστές, όπως πρέπει να φοβόμαστε κάθε διαταραγμένο με όπλο. Τέτοιοι άνθρωποι είναι ικανοί για όλα. Ο τρόμος όμως απέναντι στον ρατσισμό φοβάμαι ότι έχει τα αντίθετα αποτελέσματα από τα επιδιωκόμενα. Κάνει τον ρατσιστή να νομίζει πως είναι «κάποιος». Ο φόβος που παράγει είναι στο διαταραγμένο μυαλό του η πιστοποίηση του «σημαντικού ρόλου» που παίζει στην ιστορία.
Ίσως πρέπει να αλλάξουμε ρότα απέναντι στο φαινόμενο του ρατσισμού. Να το αντιμετωπίσουμε όπως ακριβώς είναι: μια γελοία θεωρία που χωρίζει τους ανθρώπους αναλόγως κάποιων αστήρικτων χαρακτηριστικών. Βεβαίως η ιστορία απέδειξε ότι ο ρατσισμός μπορεί να καταλήξει πιο επικίνδυνος από την αστρολογία η οποία επίσης χωρίζει τους ανθρώπους με κάποια αστήρικτα χαρακτηριστικά. Κανείς δεν σκότωσε διαβάζοντας ζώδια, οι περισσότεροι απ’ όσους σκοτώνουν έχουν διαβάσει «Τα πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών».
Πρέπει όμως να ξεχωρίσουμε την πράξη από την θεωρία. Να προλάβουμε ή να πατάξουμε την πρώτη και να γελοιοποιήσουμε την δεύτερη. Όπως, ακριβώς, της αξίζει. Στον ρατσισμό δεν πρέπει η σημασία, που έστω δια του τρόμου τού δίνουμε. Αντιθέτως αυτό τον τρέφει, τον κάνει να μοιάζει σημαντικός στα μυαλά εκείνων που έτσι κι αλλιώς δεν είναι εκπαιδευμένα για να διακρίνουν την πολυπλοκότητα και την πολυχρωμία του κόσμου.
Το ξέρω: μοιάζει αφελές να προτείνεται η διακωμώδηση των ρατσιστικών ιδεών, όταν μάλιστα γνωρίζουμε τα τραγικά αποτελέσματα που επέφεραν κάποιοι που τις ασπαζόταν. Όμως ποτέ μια ιδέα -όσο γελοία ή λανθασμένη κι αν ήταν- δεν περιορίστηκε με αστυνομικού τύπου μέτρα. Αντιθέτως υπήρξαν γελοιότητες που επιβίωσαν επί μακρόν τρώγοντας από τις δάφνες προηγούμενων διώξεων. Εκείνοι που τις ασπάζονται νιώθουν πως είναι από «τρανή γενιά», ακριβώς επειδή οι ιδέες τους, αντί να γελοιοποιούνται, γίνονται αντικείμενο σοβαρής συζήτησης.
Στην δύση δυστυχώς, όντας ανεκτικοί, μπερδεύουμε την ιερότητα του προσώπου με την ανοχή στις απόψεις του. Δεν υπάρχει πιο ανόητη έκφραση από το «σέβομαι τις ιδέες σας…» ή «σέβομαι την πίστη σας…» Οι άνθρωποι πρέπει να είναι ανεκτικοί στα πρόσωπα· δεν πρέπει να ασκούν αδικαιολόγητη βία εναντίον τους. Δεν μπορούν να είναι ακούν με προσοχή τις ανοησίες που αυτά εκστομίζουν. Οι απόψεις χρήζουν αντίκρουσης, οι γελοίες απόψεις χρήζουν γελοιοποίησης. Μόνο έτσι εξελίσσεται ο κόσμος και οι περιττές ή επιβλαβείς ιδέες πεθαίνουν. Και μόνο έτσι μακροπρόθεσμα ο κόσμος θα γίνει πιο ασφαλείς. Μέχρι τότε καλά θα είναι να προσέχουμε.
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Alef» τεύχος Απριλίου
