Πάνω από 50 βιβλία ασχολούνται με το φαινόμενο…
Η ελληνική βιβλιογραφία ευτύχησε να έχει δεκάδες βιβλία για την τρομοκρατία. Πλέον των πενήντα. Δεν μιλάμε για την ισλαμική τρομοκρατία που ήταν το καυτό θέμα των δύο προηγουμένων ετών, αλλά για την πολιτική του ταλαιπώρησε τη χώρα τα τελευταία 30 χρόνια. Το περίεργο είναι ότι όλα αφορούν την κόκκινη τρομοκρατία. Δεν υπάρχει σχεδόν τίποτε που να φωτίζει τη ακροδεξιά τρομοκρατία.
Αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό για την περίπτωση της Ελλάδας όπου η κόκκινη τρομοκρατία ήταν η μακροβιότερη και επέτυχε τα περισσότερα χτυπήματα (τα ακροδεξιά ήταν μεν τυφλά, αλλά ήταν επίσης λίγα και περιορίστηκαν στην δεκαετία του ‘70). Στην γειτονική Ιταλία όμως, η οποία καλύπτεται εκτενώς από την ελληνική βιβλιοπαραγωγή, η ακροδεξιά τρομοκρατία ήταν μεγάλη και φονική.
Κατά τα άλλα τα βιβλία για την πολιτική τρομοκρατία μπορούν να χωριστούν σε τρεις θεματικές ενότητες. Είναι τα βιβλία άποψης για το φαινόμενο (π.χ. Γιάννης Πρετεντέρης, Αντώνης Καρκαγιάννης), τα βιβλία που αφορούν το αστυνομικό σκέλος (π.χ. Αλέξης Παπαχελάς-Τάσος Τέλλογλου) και είναι και τα βιβλία-φαντασίας για το τρομοκρατικό φαινόμενο τα οποία πλέκουν διάφορες θεωρίες συνομωσίας. Αυτά άνθισαν εκ δεξιών μια περίοδο (π.χ. Παναγιώτης Καμμένος, Δήμος Μπότσαρης) και τώρα αρχίζουν να φυτρώνουν από τα αριστερά (π.χ. Κλεάνθης Γρίβας).
Η αλήθεια πάντως είναι πως ολοκληρωμένο βιβλίο για την ελληνική τρομοκρατία δεν βγήκε ακόμη. Είναι πολύ νωρίς, παρά το γεγονός ότι η δράση τρομοκρατικών ομάδων στη χώρα ξεκίνησε το 1974, με την αυγή της Δημοκρατίας. Απομένουν οι δίκες οι οποίες θα φωτίσουν πολλές πλευρές που παραμένουν σκοτεινές αλλά και θα πνίξουν διάφορους μύθους οι οποίοι είναι διάχυτοι στην κοινωνία. Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε ότι στην Ιταλία ολοκληρωμένα βιβλία για το τρομοκρατικό φαινόμενο άρχισαν να βγαίνουν αφού πέρασε μια δεκαετία από τις πρώτες μεγάλες δίκες. Όλα λοιπόν τα βιβλία που παρουσιάζονται παρακάτω δεν είναι παρά ψηφίδες στο μεγάλο μωσαϊκό της αλήθειας για την ελληνική τρομοκρατία και ως τέτοια πρέπει να τα προσεγγίσουμε.
Αντώνης Καρκαγιάννης: «Τρομοκρατία και Αριστερά». Εκδόσεις Πόλις, 2002. Ο γνωστός αρθρογράφος της εφημερίδας «Καθημερινή» αγγίζει το θέμα ταμπού των ημερών. Υπήρξε ιδεολογική σχέση των φονιάδων της «17 Νοέμβρη» με την αριστερή ιδεολογία, και αν ναι ποια; Τοποθετημένος όπως λέει και ο ίδιος «στην αριστερή όχθη του ποταμού» ρίχνει μια διεισδυτική ματιά «στη μαύρη τρύπα του ιδεολογικού σύμπαντος της Αριστεράς» που ήταν η τρομοκρατία.
Γιάννης Πρετεντέρης «Η αναμέτρηση. Ζωή και θάνατος της 17 Νοέμβρη». Εκδόσεις Εστία, 2002. Ο γνωστός δημοσιογράφος προσεγγίζει συνολικά το φαινόμενο της τρομοκρατίας στη χώρα μας. Εξαιρετικά καλογραμμένο δίνει απαντήσεις στο άγος της μεταπολίτευσης που υπήρξε η τρομοκρατία. «Έσβησε, άραγε, ως εκκρεμότητα περίπου νομοτελειακά, επειδή ήταν η τελευταία ανορθογραφία που μας είχε κληροδοτήσει η Μεταπολίτευση; Ή μήπως τη σκότωσε ο καθαρός αέρας μιας κοινωνίας που γίνεται όλο και πιο ανοιχτή, όλο και πιο σύγχρονη; Ήταν ο επίλογος της Μεταπολίτευσης ή η οπισθοφυλακή του αναχρονισμού;»
Τάσος Παππάς: «17 Νοέμβρη. Από τον μύθο στην πραγματικότητα.» Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, 2002. Ένα ακόμη βιβλίο δημοσιογράφου για την ελληνική τρομοκρατία. Ο συντάκτης της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η τρομοκρατία στην Ελλάδα επιβίωσε επί τόσα χρόνια … επειδή (ανάμεσα στ’ άλλα ουδέποτε διαμορφώθηκε ένα συμπαγές μέτωπο εναντίον της. Η τρομοκρατία “άντεξε” επιχειρησιακά γιατί δεν ηττήθηκε ιδεολογικά.»
Αλέξης Παπαχελάς, Τάσος Τέλλογλου: «Φάκελος 17 Νοέμβρη». Εκδόσεις Εστία, 2002. Το μπεστ-σέλερ των ημερών. Είναι το βιβλίο που επικρίθηκε περισσότερο απ’ όλα και για το μόνο που υπήρξε επιδρομή των γνωστών-αγνώστων με βανδαλισμούς σε βιβλιοπωλείο. Ασχολείται αποκλειστικά με το αστυνομικό κομμάτι της ιστορίας. Εμπεριέχει μεν ανακρίβειες για πρόσωπα και γεγονότα, αλλά ένα μεγάλο μέρος της κριτικής κινείται στη γνωστή συνομωσιολογία της αριστεράςκαι σε δίκες προθέσεων.
«Αντιφάκελος 17Ν. Η τρομοκρατία στην Ελλάδα. Κριτική στους Α. Παπαχελά και Τ. Τέλλογλου». Εκδόσεις Κάκτος, 2003. Ένα βιβλίο για να εκμεταλλευτεί το κλίμα των ημερών, που σύντομα θα καταλήξει στο ράφι της βιβλιοθήκης όπου σκονίζονται τα βιβλία τύπου Έριχ Φον Ντένικεν και τα «Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών». Συνωμοσίες, CIA επιχείρηση «Γκλάντιο» και η απαραίτητη «Λέσχη Μπίλντεμπεργκ» ατάκτως ερριμένα.
Γιώργος Καράμπελας. «Το ελληνικό αντάρτικο των πόλεων 1974-1985» Εκδόσεις Ρόπτρο, 1985. Το κλασικό βιβλίο για την τρομοκρατία στη χώρα μας με πλήρη καταγραφή των χτυπημάτων που έγιναν την πρώτη δεκαετία της μεταπολίτευσης. Δημοσιεύονται επίσης οι προκηρύξεις των διάφορων οργανώσεων καθώς κι έγγραφα με εκτιμήσεις των αρχών για την τρομοκρατία στην Ελλάδα.
«17Ν. Οι προκηρύξεις 1975-2002. Όλα τα κείμενα της οργάνωσης» Εκδόσεις Κάκτος, 2002. Ένα ογκώδες βιβλίο 925 σελίδων που εμπεριέχει όλη τη …σοφία των τρομοκρατών. Μπορεί και … περισσότερη: Κάποιες από τις προκηρύξεις χαρακτηρίστηκαν «κατασκευάσματα μυστικών υπηρεσιών» από τον έχοντα την πολιτική ευθύνη της 17Ν κ. Δημήτρη Κουφοντίνα. Μόνη του χρησιμότητα του βιβλίου είναι για τους ερευνητές μιας και εμπεριέχει ένα αναλυτικό κατάλογο ονομάτων και αναφορών.
Χρήστος Χαλαζίας: «Η ιδεολογία της 17Ν και του ΕΛΑ» Εκδόσεις Γιάννης Β. Βασδέκης, 1987. Μια συρραφή κειμένων, σχετικών με την τρομοκρατία που εκδόθηκε το 1987. Από μια έκθεση της ΚΥΠ για την … ιδεολογία των τρομοκρατικών οργανώσεων, μέχρι προκηρύξεις των τρομοκρατών (επιλεκτικά) μέχρι και την «Ευρωπαϊκή Συνθήκη για την καταστολή της τρομοκρατίας» του 1977.
Βίκτωρ Ανανγνωστόπουλος – Μελκιάδες: «Ο πιο σκληρός μυς είναι η καρδιά. Εγώ, ο Αλέκος και οι «άλλοι». Εκδόσεις Δωδώνη, 2003. Θα μπορούσε να είναι μια χρήσιμη προσωπογραφία του κατηγορούμενου ως αρχηγού της «17 Νοέμβρη» κ. Αλέξανδρου Γιωτόπουλου, αλλά το μεγαλύτερο κομμάτι του βιβλίου όμως αναλώνεται στις σκέψεις του συγγραφέα για τη φύση των κατασταλτικών μηχανισμών (χωρίς να προσφέρει κάτι πρωτότυπο) ενώ το κομμάτι που αφορά τον κ. Γιωτόπουλο είναι μια άχρηστη αγιογραφία. Εμπεριέχει επίσης πολλές εμφανείς ανακρίβειες (π.χ. αναφέρει την φιλολογία περί φαρμάκων στον υπόδικο κ. Σάββα Ξηρό, σημειώνοντας μάλιστα ότι οι ειδικοί μεταφέρθηκαν στην Αθήνα με F-16!) Χρήσιμη είναι πάντως η μαρτυρία για τις «φιλικές ανακρίσεις» που υπέστη από άγγλους πράκτορες (αν έγιναν πραγματικά έτσι).
Αργύριος Τσακαλίας: «Βίος και Πολιτεία Χριστόδουλου του Ξηρού, του εν ακαμάτρα Ικαρίας, και των συν αυτώ…» Εκδόσεις Μάριος Βερέττας, 2003. ‘Αλλο ένα βιβλίο που παραπλανεί με τον τίτλο του. Ούτε ο Βίος, ούτε η Πολιτεία του κατηγορούμενου, παρά μόνο ανέκδοτα που σύμφωνα με το θείο του, έλεγε ο κ. Χριστόδουλος Ξηρός.
Γιώργος Κασιμέρης: «Η επαναστατική οργάνωση 17 Νοέμβρη.» Εκδόσεις Καστανιώτη, 2002. Ενδελεχής μελάτη για την οργάνωση 17 Νοέμβρη και του πολιτικού τοπίου της εποχής που αυτή αναπτύχθηκε. Γράφτηκε από τον δημοσιογράφο Γ. Κασιμέρη στα αγγλικά (πιθανώς να ήταν και η διδακτορική του διατριβή στο πανεπιστήμιο St. Andrews της Σκοτίας) αλλά ατύχησε να εκδοθεί λίγο πριν ξεκινήσει η εξάρθρωση της «οργάνωσης – φάντασμα», όπως ο ίδιος την χαρακτηρίζει. Είναι χρήσιμο πλέον για αρχειακούς λόγους.
Αθανάσιος Βαμβούκος: «Τρομοκρατία και διεθνές δίκαιο». Εκδόσεις Παπαζήση, 1991. Πανεπιστημιακό σύγγραμμα σχετικά με τις διεθνείς συμβάσεις για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, πολύ πριν η τρομοκρατία γίνει οικουμενικό πρόβλημα.
Antonio Solaro, Παναγιώτης Βερνάρδος, Κώστας Βάκκας: «Στους λαβύρινθους της τρομοκρατίας». Εκδόσεις Το Κλειδί, 1991. Ένα ντοκιμαντέρ που έγινε βιβλίο, επειδή η ΕΤ1 αρνήθηκε το 1990 να το προβάλλει. Έχει αρκετά στοιχεία για τη δράση των «Ερυθρών Ταξιαρχιών» και κάποιες εκτιμήσεις των πρωταγωνιστών της ιταλικής εμπειρίας για τα ελληνικά πράγματα. Μιλούν στελέχη των «Ερυθρών Ταξιαρχιών» και της «Πρώτης Γραμμής» καθώς και διωκτικών αρχών της Ιταλίας την περίοδο που άνθισε εκεί η τρομοκρατία.
Δημήτρης Δεληολάνης. «Το φαινόμενο της τρομοκρατίας. Η άνοδος και η πτώση των Ερυθρών Ταξιαρχιών» Εκδόσεις Νέα Σύνορα – Α.Α. Λιβάνη, 1992. Το βιβλίο του γνωστού δημοσιογράφου και ανταποκριτή διαφόρων Μέσων στην Ιταλία ρίχνει μια πολύ διεισδυτική ματιά στην άνθιση και την ήττα της μεγαλύτερης οργάνωσης κόκκινης τρομοκρατίας στη γείτονα. «Οι ένοπλες οργανώσεις», γράφει ο κ. Δεληολάνης, «γρήγορα σκόνταψαν επάνω όχι μόνο στην ανεπάρκεια των δικών τους θεωρητικών αναλύσεων του τύπου “Ιμπεριαλιστικό κράτος των πολυεθνικών”, αλλά στην κρίση όλου του επαναστατικού μαρξισμού που, καλώς ή κακώς, τους είχε εμπνεύσει».
Giorgio Bocca: «Εμείς οι τρομοκράτες. Δώδεκα χρόνια ένοπλου αγώνα στην Ιταλία. Μιλούν οι πρωταγωνιστές». Εκδόσεις Index, (1985) 1993. Η δημοσιογραφική έρευνα του μεγάλου ιταλού δημοσιογράφου την εποχή που έσβηνε το τρομοκρατικό φαινόμενο στη γειτονική χώρα. Εξαιρετικά διεισδυτικό και για τα ψυχολογικά κίνητρα των τρομοκρατών. «Οποιοσδήποτε ψυχαναλυτής θα μπορούσε να αναγνωρίσει στο σύνδρομο του μέσου τρομοκράτη σημάδια σχιζοφρενικής αφέλειας, την άρνηση να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα της εργασίας και της φυσιολογικής συνύπαρξης. Ναι, είναι σίγουρο ότι πολλοί μπήκαν στο λαβύρινθο από επιθυμία για περιπέτεια…»
Αλμπέρτο Φραντζεσκίνι: «Εμείς οι τρομοκράτες. Η ιστορία των ιδρυτών των Ερυθρών ταξιαρχιών». Εκδόσεις Ελεύθερη Σκέψις, (1988), 1991. Ένας από τους μεταμεληθέντες αρχηγούς των Ερυθρών Ταξιαρχιών αφηγείται σε δύο δημοσιογράφους την γέννηση της μαζικότερης τρομοκρατικής οργάνωσης στην Ιταλία. Γεμάτη δύναμη η εξομολόγηση: «Η εξουσία ήταν στα χέρια μας και όλα μου φαινόταν όμορφα, εύκολα, υπερβολικά εύκολα».
‘Αννα Λάουρα Μπραγκέτι και Πάολα Ταβέλα: «Aldo Moro. Η ομηρία». Εκδόσεις Καπάτου, 1998. Μια ακόμη μαρτυρία πρωταγωνιστών του τρομοκρατικού φαινομένου στην Ιταλία. Η πρώτη συμμετείχε στην απαγωγή και δολοφονία του ιταλού πολιτικού το 1978. Έχει ίσως την καλύτερη εξομολόγηση για τα πολιτικά αδιέξοδα της τρομοκρατίας, όταν έκαναν τις περιβόητες ανακρίσεις του ‘Αλντο Μόρο στη «φυλακή του λαού»: «Είχαμε επιτέλους φτάσει στην καρδιά του κράτους», εξομολογείται η ‘Αννα Λάουρα Μπραγκέτι, «και δεν καταλαβαίναμε τίποτα».
Λεονάρντο Σάσα: «Η υπόθεση Μόρο». Εκδόσεις Πατάκη (1978), 2002. Μια ακόμη προσέγγιση της υπόθεσης που συγκλόνισε την Ιταλία. Ψύχραιμη ματιά και βαθιά πολιτική ανάλυση για τα «μολυβένια χρόνια της Ιταλίας».
Λ. Ζαμοϊσκι: «Τα κρυφά ελατήρια της Διεθνούς Τρομοκρατίας». Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 1986. Θεωρίες συνομωσίας, όπως το Βιβλίο «Αντιφάκελος 17Ν» του κ. Κλεάνθη Γρίβα. Μόνο που αυτό το βιβλίο έχει λόγο για αυτή τη θεώρηση. Ήταν ενταγμένο στη Σοβιετική προπαγάνδα της εποχής.
R. Jaquard: «Μυστικοί φάκελοι της τρομοκρατίας». Εκδόσεις Ροές (1985), 1986.
Τομ Βαγκ: «Η ομάδα Μπάαντερ Μάινχοφ. Η RAF και η ένοπλη πάλη στη Γερμανία 1963-1993». Εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, 1997.
Primo Moroni, Ig Rote Fabrik (επιμέλεια) «Μιλώντας για τον ένοπλο αγώνα. Διεθνής συνάντηση για το αντάρτικο πόλεων στην Ιταλία και τη Γερμανία». Εκδόσεις Ελευθεριακή Κουλτούρα, (1999), 2002.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 3.3.2003
