Της αντιπαραγωγικής οικονομίας, οι πολλαπλασιαστές της φταίνε…
Η αλήθεια είναι ότι οι οικονομολόγοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου προϋπολόγισαν λάθος τον «δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή». Διαπίστωσαν εκ των υστέρων ότι, περικόπτοντας δημόσιες δαπάνες, π.χ. 1% του ΑΕΠ, δεν είχαμε ύφεση 0,5% αλλά 1,7%. Αυτή η αστοχία έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι σύνθετες εξισώσεις επ’ ουδενί μπορούν να περιγράψουν την κοινωνική και οικονομική πολυπλοκότητα. Πόσω μάλλον την ελληνική. Ποιος λογικός άνθρωπος θα περίμενε, για παράδειγμα, ότι περικόπτοντας τα δημόσια έργα θα γονάτιζε η αγορά των ΜΜΕ; Αυτό που δεν είδαν ήταν ο βαθμός διείσδυσης του κράτους στην οικονομία. Πιθανότατα πίστευαν ότι έχουν να κάνουν με μια δυτική χώρα, που έχει δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Δεν ήξεραν ότι στην Ελλάδα υπάρχουν τρεις τομείς: ο στενός δημόσιος, ο ευρύτερος δημόσιος (ΔΕΚΟ) και ο ευρύτατα δημόσιος τομέας, ο αποκαλούμενος και ιδιωτικός.
Δεν ήξεραν, δεν ρώτησαν, αλλά αν μάθαιναν, τι θα άλλαζε τα τελευταία τρία χρόνια; Είναι πιθανό να αποφάσιζαν ότι το πρόγραμμα εξορθολογισμού της ελληνικής οικονομίας να εκτεινόταν σε περισσότερα χρόνια, που σημαίνει ότι η λιτότητα θα ήταν πιο ήπια. Μόνο που αυτό προϋπέθετε περισσότερα χρήματα από τους κρατικούς προϋπολογισμούς των χωρών-μελών της Ε.Ε. και το ΔΝΤ, κάτι που κάνει πιθανότερο το δεύτερο σενάριο, δηλαδή τη χρεοκοπία.
Η ιστορία δεν γράφεται με «αν», αλλά μπορούμε να υπολογίσουμε ότι, με το κλίμα που υπήρχε εκείνη την εποχή, η ορθή εκτίμηση του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή θα μπορούσε να γίνει η σταγόνα που θα έκανε τους εταίρους να πουν «αυτή η χώρα δεν έχει σωτηρία· ας χρεοκοπήσει και βλέπουμε». Φυσικά, στα πολλά «αν» της ιστορίας πρέπει να προστεθεί και η πιθανότητα ότι μια ελληνική χρεοκοπία θα μπορούσε να είχε συμπαρασύρει και το ευρώ. Αλλά ποιος είπε ότι οι πολιτικές αποφάσεις λαμβάνονται πάντα αφού έχουν σταθμιστεί επακριβώς όλοι οι παράγοντες;
Με βάση τη συγκεκριμένη αστοχία στον δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή, διάφοροι ξεσπάθωσαν ζητώντας «άμεση απομάκρυνση του ΔΝΤ από τον μηχανισμό εποπτείας». Ας παραβλέψουμε το γεγονός ότι από τους τρεις του μηχανισμού εποπτείας, το ΔΝΤ αποδείχθηκε το πιο ήπιο. Ας παραβλέψουμε επίσης ότι –παρά τα όσα λένε διάφοροι συνωμοσιολόγοι– το ΔΝΤ ήταν γερμανική απαίτηση και συνεπώς ευρωπαϊκή. Τα λεφτά που μάς δανείζει ποιος θα τα βάλει; Ο κ. Νίκος Χριστοδουλάκης, ο οποίος ξεφούρνισε αυτή την ιδέα, λέει ότι «το μερίδιο του ΔΝΤ στη δανειακή βοήθεια είναι σχετικά μικρό και η απουσία του καθόλου δεν θα απειλήσει τη ρευστότητα της οικονομίας, άσε που το ίδιο θα έπρεπε κανονικά να μας το “χαρίσει”…» («Βήμα», 27.1.2013).
Ωραία, αλλά: Πρώτον, το μερίδιο του ΔΝΤ δεν είναι μικρό. Αν σκεφθεί κανείς ότι πριν από οκτώ μήνες κόντεψε να πέσει η κυβέρνηση Παπαδήμου και να βυθιστεί αύτανδρο το πρόγραμμα γιατί δεν μπορούσαμε να βρούμε για να περικόψουμε 230 εκατομμύρια, μπορούμε να φανταστούμε πόσο λίγα είναι τα 39,2 δισ. του Ταμείου. Δεύτερον, το ΔΝΤ δεν έχει δικά του λεφτά να χαρίσει. Εχει τα λεφτά χωρών όπως η Ρωσία, η Βραζιλία, η Ινδία, αυτές που ήδη γκρινιάζουν επειδή μας δανείζουν. Ούτε ο… κ. Τσίπρας δεν θα μπορούσε να τις πείσει να μας τα χαρίσουν!
Οπως και να έχει το ζήτημα της αντιπαραγωγικής οικονομίας, οι πολλαπλασιαστές δεν της φταίνε. Αυτοί, απλώς, ανέδειξαν την ασθένεια, που είναι το μεγάλο και παρεμβατικό κράτος, αυτό που δεν αφήνει την ανάπτυξη να σηκώσει κεφάλι. Ολα τ’ άλλα είναι για να ’χουμε να λέμε, για να μην κάνουμε αυτά που πρέπει.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 3.2.2013