Το πρώτο μάθημα των καταλήψεων είναι ότι οποιοσδήποτε μπορεί να παραβαίνει τον νόμο ατιμώρητα.
Δεν θα μάθουμε ποτέ σε πόσα σχολεία υπήρξαν καταστροφές μετά το τελευταίο κύμα των καταλήψεων. Δυστυχώς τα δελτία μας δείχνουν άσχημες εικόνες, αλλά δεν γνωρίζουμε σε ποια πραγματικότητα αναφέρονται. Οι ζημιές απαντώνται σε ένα από τα χίλια σχολεία που κατελήφθησαν; Σε δέκα; Σε εκατό; Και τέλος πάντων, στα πόσα κατεστραμμένα σχολεία πρέπει να ανησυχήσουμε, για να κουβεντιάσουμε τις καταλήψεις στα σοβαρά; Να τις συζητήσουμε, δηλαδή, πέρα από την τρομοκρατία της εικόνας, αλλά και πέρα από τον εφησυχασμό που η γνώση της στρεβλωτικής ικανότητας των ΜΜΕ δημιουργεί.
Ας ξεφύγουμε από τις μολότοφ και τις καταστροφές και ας συζητήσουμε τις καταλήψεις καθαυτές. Κατ’ αρχήν τις νομιμοποιούμε ηθικά λόγω των ενοχών μας. Ξέρουμε ότι δεν κάνουμε όσα πρέπει για τα παιδιά μας: δίνουμε μόλις ένα ψωροτρία τοις εκατό του ΑΕΠ για την Παιδεία, ενώ δίνουμε τα διπλά για όπλα. Ναι, θα συμφωνήσουμε ότι οι κυβερνήσεις τα δίνουν, αλλά αν ο πατριωτισμός μας ήταν υγιής, τα συλλαλητήρια που έγιναν για το όνομα της Μακεδονίας θα έπρεπε να ωχριούν μπροστά σε εκείνα που θα γίνονταν για την Παιδεία. Ετσι κι αλλιώς, καμιά κυβέρνηση δεν ένιωσε να απειλείται από το γεγονός ότι υπονομεύει το μέλλον της χώρας δίνοντας ψίχουλα για σχολεία, αλλά μία κυβέρνηση έπεσε για το όνομα, που ήταν η ψυχή μας.
Αυτά σε συλλογικό επίπεδο. Σε ατομικό επίπεδο νομιμοποιούμε ηθικά τις καταλήψεις γιατί ξέρουμε τι άθλια δουλειά κάνουμε με τα παιδιά μας. Τα βάζουμε από μικρά στα βάσανα ενός ανηλεούς ανταγωνισμού για να έχουν μια θέση στον ήλιο του Δημοσίου. Δουλεύουν πολύ περισσότερο από τον μέσο Ελληνα, και μάλιστα για ένα αδειανό από γνώση κεφάλι.
Με αυτά ως δεδομένα μπορούμε να πούμε ότι οι καταλήψεις είναι επαρκώς αιτιολογημένες στην συνείδηση του μέσου Ελληνα. Πόσο καλό όμως κάνουν στο μεγάλο πρόβλημα της Παιδείας; Ας εξαιρέσουμε τις ζημιές και των χαμένες ώρες διδασκαλίας. Ας εξαιρέσουμε ακόμη και το γεγονός ότι οι μαθητές χρησιμοποιούνται για κομματικούς σχεδιασμούς. Η μεγαλύτερη ζημιά που προκαλούν οι καταλήψεις είναι ότι εκπαιδεύουν μια νέα γενιά στην ανομία ? και δεν εννοούμε τα παρατράγουδα τύπου Αμαρύνθου.
Οι καταλήψεις σε μια δημοκρατική χώρα (όπου και παράλογα αιτήματα έχουν χώρο να προπαγανδιστούν) είναι παράνομες. Το πρώτο μάθημα, λοιπόν, των καταλήψεων είναι ότι οποιοσδήποτε μπορεί να παραβαίνει τον νόμο ατιμώρητα και ότι η νομιμότητα είναι εξαρτημένο της πολιτικής συγκυρίας αγαθό. Οι καταλήψεις επίσης διδάσκουν την ανευθυνότητα και σε ένα ακόμη επίπεδο.
Ακούσατε τις δικαιολογίες των αριστερών ταγών της κοινωνίας για τις καταστροφές στα σχολεία; «Εγιναν», λένε, «από εξωσχολικά στοιχεία». Αν υποθέσουμε πως αυτό είναι αληθές, το ερώτημα παραμένει: Ε, και; Ενας αγώνας, έστω και με παράνομες μεθόδους, πέρα από τη φασαρία, έχει και υποχρεώσεις. Πρώτιστη σε μια κατάληψη είναι η διαφύλαξη του δημόσιου χώρου που καταλαμβάνεται. Ποια υπευθυνότητα διδάσκεται στις νέες γενιές, όταν χειροκροτούνται για την παρανομία και απαλλάσσονται κάθε ευθύνης για τα αποτελέσματα των πράξεών τους; Γιατί θεωρούνται αρκετά ώριμοι για να κάνουν μία κατάληψη, αλλά όχι επαρκώς ώριμοι για να προστατεύσουν το σχολείο τους;
Το χειρότερο αποτέλεσμα των καταλήψεων δεν είναι τα καμένα θρανία, ούτε οι χαμένες ώρες διδασκαλίας. Είναι ότι διά των καταλήψεων μια νέα γενιά διδάσκεται τα απλά νεοελληνικά: ότι όλοι μπορούν να έχουν διεκδικήσεις χωρίς υποχρεώσεις, ότι μπορούν να μεταθέτουν ευθύνες, και ότι ο νόμος ή η παρανομία είναι θεωρητικά σχήματα χωρίς πραγματικές επιπτώσεις.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 10.11.2006