Το μόνο πρόβλημα που προκύπτει από την δημοσιοποιηθείσα λίστα είναι οι ελλείψεις της. Η συμπλήρωσή της πρέπει να είναι αίτημα όλων των δημοσιογράφων. Όχι η αποσιώπηση. Παρά το γεγονός ότι το θέμα άνοιξε πρόχειρα, είναι ευκαιρία να συνεχιστεί με σοβαρότητα.
Η διαδικασία που ξεκίνησε με τις λίστες αναδεικνύει για μια ακόμη φορά τα τεράστια ελλείμματα αυτής της χώρας σε διάφορους τομείς. Και στη λειτουργία του κράτους και στον δημόσιο διάλογο. Όλα τα θέματα που άπτονται του δημοσιογραφικού επαγγέλματος άνοιξαν μονομιάς, κι όλα ανακατεύονται έτσι ώστε να μην βγαίνει το παραμικρό συμπέρασμα. Αυτή η σύγχυση είναι εν μέρει εσκεμμένη, εν μέρει προϊόν αφέλειας. Το σίγουρο όμως είναι ένα: οι μόνοι που επωφελούνται αυτής της κατάστασης είναι όσοι θέλουν «δημοσιογράφους και παλικάρια να γίνονται μαλλιά κουβάρια». Να ίπταται μια γενική κατηγορία επί των κεφαλών των δημοσιογράφων και να μην συγκεκριμενοποιηθεί ποτέ οτιδήποτε.
Επειδή λοιπόν τα ζητήματα που τέθηκαν είναι πολλά πρέπει να τα βάλουμε σε μια τάξη ώστε να αποκτήσει μια ορθολογική βάση η συζήτηση.
1. Οι λίστες όσων εργάζονται στο δημόσιο τομέα δεν μπορούν να μην αποκαλύπτονται στους εργοδότες τους, δηλαδή στον ελληνικό λαό. Δεν υπάρχει ζήτημα προστασίας προσωπικών δεδομένων. Οποιοσδήποτε έχει σχέση με το δημόσιο δηλώνει άρρητα, ότι η σχέση του με το δημόσιο μπορεί να γίνει αντικείμενο ελέγχου ανά πάσα στιγμή. Και δημοσιοποίησης. Είτε από ένα βουλευτή που θα καταθέσει ερώτηση, είτε από την Ένωση Συντακτών που οφείλει να έχει τα στοιχεία αυτά και να τα δημοσιοποιεί.
2. Η δημοσιοποιηθείσα λίστα είναι δημόσιο έγγραφο. Φέρει σφραγίδα και υπογραφή. Αν υπάρχουν ελλείψεις, παραλείψεις και λάθη αυτά βαρύνουν εκείνους που την συνέταξαν και όχι αυτούς που τη δημοσιοποίησαν. Ένα παράδειγμα για να ξεκαθαριστεί το ζήτημα: αν ο πρωθυπουργός κάνει μια δήλωση λέγοντας π.χ. ότι «η ανεργία είναι μηδενική στην Ελλάδα» και κάποιος δημοσιεύσει στο ρεπορτάζ ότι «σύμφωνα με τον πρωθυπουργό η ανεργία είναι μηδενική στην Ελλάδα» δεν πέφτει σε κανένα δεοντολογικό παράπτωμα. Ούτε οφείλει να επεξεργαστεί τη δήλωση πριν την δημοσιοποιήσει. Πρέπει να την δημοσιοποιήσει και μετά να την κρίνει ως προς την αλήθεια ή την αναλήθειά της.
3. Η λίστα, όπως δόθηκε από τον υπουργό Επικρατείας αποδεικνύει για μια ακόμη φορά τα χάλια του Δημόσιου Τομέα. Εάν δεν μπορεί να συνταχθεί μια ευπρεπής κι ακριβής λίστα εργαζομένων στο δημόσιο, πως μπορούμε να ελπίζουμε στις πιο σύνθετες αποστολές που φορτώνουμε στο κράτος;
4. Τα λάθη και οι παραλείψεις που υπάρχουν στη λίστα δεν πρέπει να ακυρώσουν την ανάγκη δημοσιοποίησης των επιπλέον στοιχείων. Όσα προβλήματα δημιούργησε η δημοσιότητα των 1055 ονομάτων θα λυθούν μόνο με περισσότερη δημοσιότητα. Όχι με λιγότερη.
5. Εσκεμμένα πολλές φορές δημιουργείται η σύγχυση μεταξύ «λαμόγιων», «παπαγαλακίων», κι εργαζομένων στον Δημόσιο Τομέα. Το επιχείρημα είναι το εξής: «τώρα που γίνεται η συζήτηση, περί μυστικών κονδυλίων, βγαίνουν αυτά τα ονόματα με αποτέλεσμα ο απλός πολίτης να πιστεύει ότι οι 1055 είναι αποδέκτες βρώμικων χρημάτων». Κατ’ αρχήν η συζήτηση περί μυστικών κονδυλίων γίνεται από το 1993 κι εντεύθεν και θα συνεχίσει να γίνεται στον 21ο αιών α τον άπαντα, μέχρι να ελεγχθεί δημοκρατικά αυτή η πρακτική ή να σταματήσει. Δεύτερον. Αν πραγματικά ο μέσος πολίτης αποκόμισε αυτή την εντύπωση, δείχνει πόσο φτωχή δουλειά κάνει η δημοσιογραφία στο σύνολό της στον δημόσιο διάλογο.
Το δεοντολογικό πρόβλημα που δημιουργείται δεν αφορά αυτή καθ’ αυτή την δημοσιοποίηση των ονομάτων, αφορά την ερμηνεία που δίδεται στον κατάλογο. Αν κάποιος τον ερμηνεύει ως «λίστα εργαζομένων στο δημόσιο τομέα» δεν υπάρχει πρόβλημα. Αν κάποιος τον ερμηνεύει ως «λίστα λαμόγιων» υπάρχει πρόβλημα και δεοντολογικά ελεγκτέος είναι εκείνος που ερμηνεύει έτσι τη λίστα, όχι εκείνος που την δημοσιοποιεί.
Το ίδιο πρόβλημα αντιμετώπισε η δημοσιογραφία πολλές φορές με την δημοσιοποίηση διαφόρων στοιχείων. Για παράδειγμα: αν δημοσιευθεί η αληθής είδηση ότι «ανακρίνεται ο τάδε από την αστυνομία για κάποιο παράπτωμα», δεν υπάρχει δεοντολογικό πρόβλημα. Ασχέτως αν ο ανακρινόμενος θέλει ή δεν θέλει τη δημοσιοποίηση αυτή. Αν όμως ο δημοσιογράφος γράψει ότι «συνελήφθη ο ένοχος για το χ παράπτωμα», τότε υπάρχει δεοντολογικό παράπτωμα. Η δημοσιοποίηση όσων γίνονται στη δημόσια σφαίρα αποτελεί χρέος του δημοσιογράφου. Η ερμηνεία τους πρέπει να ελέγχεται και να κρίνεται.
6. Το μόνο πρόβλημα που προκύπτει από την δημοσιοποιηθείσα λίστα είναι οι ελλείψεις της. Η συμπλήρωσή της πρέπει να είναι αίτημα όλων των δημοσιογράφων. Όχι η αποσιώπηση. Παρά το γεγονός ότι το θέμα άνοιξε πρόχειρα, είναι ευκαιρία να συνεχιστεί με σοβαρότητα.
7. Δεν είναι επ’ ουδενί μεμπτό να εργάζεται ένας δημοσιογράφος στον σε κρατικούς φορείς. Το γεγονός όμως ότι τόσοι πολλοί δημοσιογράφοι εργάζονται στον δημόσιο τομέα είναι ένα πρόβλημα για την δημοσιογραφία και για την Δημοκρατία και πρέπει να συζητηθεί. Είναι όμως μια μετά-συζήτηση που πρέπει όμως κάποια στιγμή να γίνει.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 3.2.2005
